Krasnybór
Krasnybór (lit. Krasniburas) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie augustowskim, w gminie Sztabin[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
| ||
.JPG) Kościół parafialny we wsi Krasnybór (dawna cerkiew). | ||
| Rodzaj miejscowości | wieś | |
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | podlaskie | |
| Powiat | augustowski | |
| Gmina | Sztabin | |
| Liczba ludności (2006) | 55 | |
| Strefa numeracyjna | 87 | |
| Kod pocztowy | 16-310[1] | |
| Tablice rejestracyjne | BAU | |
| SIMC | 0769798[2] | |
Położenie na mapie gminy Sztabin   Krasnybór | ||
Położenie na mapie Polski  Krasnybór | ||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  Krasnybór | ||
Położenie na mapie powiatu augustowskiego  Krasnybór | ||
 53°43′42″N 23°11′54″E/53,728333 23,198333
| ||
Nazwa wsi Krasnybór wywodzi się od dawnej puszczy – Krasnego Boru.
HistoriaEdytuj
Krasnymborem nazywano część Puszczy Grodzieńskiej, którą po 1492 roku jako „ziemię podłaźną” nadał wielki książę Aleksander Jagiellończyk leśniczemu Koledzie, a w 1506 podskarbiemu litewskiemu – Bohdanowi Chreptowiczowi. Nazwa ta przeszła na dobra, a później na ośrodek zarządzania[3].
Adam Iwanowicz Chreptowicz, podkomorzy nowogrodzki wraz z żoną Anną ufundowali tutaj kościół w 1598 r. Nowo powstałą parafię, erygowaną w 1627 r. pw. Zwiastowania NMP, należącą do dekanatu grodzieńskiego biskupstwa wileńskiego obsługiwali sprowadzeni z Grodna bazylianie.
W roku 1661 Samuel Litawor Chreptowicz na prośbę swojej matki Anny, po odejściu bazylianów, sprowadza do Krasnegoboru również z Grodna bernardynów. Ci, z racji kiepskiego uposażenia opuszczają Krasnybór i w ich miejsce w roku 1679 sprowadzono dominikanów z prowincji litewskiej. Dominikanie trwali do kasaty zakonu w roku 1825. Obok zakonu, przynajmniej w XIX w. funkcjonował pleban krasnoborski urzędując w drewnianym kościele stojącym w obrębie cmentarza grzebalnego w miejscu, gdzie obecnie stoi kościół św. Rocha. Po zawaleniu się kościoła drewnianego i po odejściu dominikanów proboszcz przeniósł się do kościoła zakonnego i zamieszkał w opuszczonym i częściowo zdewastowanym klasztorze.
Wieś magnacka położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[4].
ZabytkiEdytuj
Znajdują się tu dwie zabytkowe świątynie, z których jedna pochodzi z końca XVI wieku. Budowla tego kościoła - obecnie kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny - jest najstarszym obiektem sakralnym na Suwalszczyźnie. Stanowi oryginalne połączenie renesansu z późnym gotykiem, nawiązując jednocześnie do średniowiecznego budownictwa prawosławnego. Założony na planie krzyża greckiego, zaokrąglonego na końcach w kształt trójliścia. Najcenniejszym elementem wyposażenia kościoła jest słynący łaskami olejny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Pochodzi co najmniej z połowy XVII wieku i według legendy nie daje się kopiować.
Zabytki według rejestruEdytuj
- rzymskokatolicki kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania NMP sprzed 1614 (dawna cerkiew unicka), nr rej.:231 z 25.10.1966 oraz 40 z 24.05.1979
- cmentarz kościelny, nr rej.:jw.
- kaplica cmentarna pod wezwaniem św. Rocha, XVIII/XIX, nr rej.:663 z 10.03.1989
- rzymskokatolicki cmentarz parafialny, XIX, nr rej.:A-874 z 18.11.1991[5].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., lipiec 2015. s. 612. [dostęp 2015-10-16].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 991, 2013-02-13. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN 0867-3411. [dostęp 2015-10-16].
- ↑ Suwalszczyzna – Krasnybór. Baza informacji o miejscowościach i jeziorach Suwalszczyzny. www.suwalszczyzna.com.pl. [dostęp 2015-07-15].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 86.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie. 2018-09-30. s. 4. [dostęp 2015-10-16].
BibliografiaEdytuj
- Grzegorz Ryżewski: Sztabin. Dzieje obszaru gminy Sztabin od czasów najdawniejszych do współczesności. Białystok–Sztabin: Urząd Gminy Sztabin, 2002. ISBN 978-83-916972-0-7.