Krasnybór
Krasnybór (lit. Krasniburas) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie augustowskim, w gminie Sztabin[4][5].
| ||||
| ||||
.JPG) Kościół parafialny we wsi Krasnybór (dawna cerkiew). | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  podlaskie
| |||
| Powiat | augustowski | |||
| Gmina | Sztabin | |||
| Liczba ludności (2006) | 55[1][2] | |||
| Strefa numeracyjna | 87 | |||
| Kod pocztowy | 16-310[3] | |||
| Tablice rejestracyjne | BAU | |||
| SIMC | 0769798[4] | |||
Położenie na mapie gminy Sztabin  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu augustowskiego  | ||||
 53°43′42″N 23°11′54″E/53,728333 23,198333
| ||||
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Nazwa wsi Krasnybór wywodzi się od dawnej puszczy – Krasnego Boru.
HistoriaEdytuj
Krasnymborem nazywano część Puszczy Grodzieńskiej, którą po 1492 roku jako „ziemię podłaźną” nadał wielki książę Aleksander Jagiellończyk leśniczemu Koledzie, a w 1506 podskarbiemu litewskiemu – Bohdanowi Chreptowiczowi. Nazwa ta przeszła na dobra, a później na ośrodek zarządzania[6].
Adam Iwanowicz Chreptowicz, podkomorzy nowogrodzki wraz z żoną Anną ufundowali tutaj kościół w 1598 r. Nowo powstałą parafię, erygowaną w 1627 r. pw. Zwiastowania NMP, należącą do dekanatu grodzieńskiego biskupstwa wileńskiego obsługiwali sprowadzeni z Grodna bazylianie.
W roku 1661 Samuel Litawor Chreptowicz na prośbę swojej matki Anny, po odejściu bazylianów, sprowadza do Krasnegoboru również z Grodna bernardynów. Ci, z racji kiepskiego uposażenia opuszczają Krasnybór i w ich miejsce w roku 1679 sprowadzono dominikanów z prowincji litewskiej. Dominikanie trwali do kasaty zakonu w roku 1825. Obok zakonu, przynajmniej w XIX w. funkcjonował pleban krasnoborski urzędując w drewnianym kościele stojącym w obrębie cmentarza grzebalnego w miejscu, gdzie obecnie stoi kościół św. Rocha. Po zawaleniu się kościoła drewnianego i po odejściu dominikanów proboszcz przeniósł się do kościoła zakonnego i zamieszkał w opuszczonym i częściowo zdewastowanym klasztorze.
Wieś magnacka położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[7].
ZabytkiEdytuj
Znajdują się tu dwie zabytkowe świątynie, z których jedna pochodzi z końca XVI wieku. Budowla tego kościoła - obecnie kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny - jest najstarszym obiektem sakralnym na Suwalszczyźnie. Stanowi oryginalne połączenie renesansu z późnym gotykiem, nawiązując jednocześnie do średniowiecznego budownictwa prawosławnego. Założony na planie krzyża greckiego, zaokrąglonego na końcach w kształt trójliścia. Najcenniejszym elementem wyposażenia kościoła jest słynący łaskami olejny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Pochodzi co najmniej z połowy XVII wieku i według legendy nie daje się kopiować.
Zabytki według rejestruEdytuj
- rzymskokatolicki kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania NMP sprzed 1614 (dawna cerkiew unicka), nr rej.:231 z 25.10.1966 oraz 40 z 24.05.1979
- cmentarz kościelny, nr rej.:jw.
- kaplica cmentarna pod wezwaniem św. Rocha, XVIII/XIX, nr rej.:663 z 10.03.1989
- rzymskokatolicki cmentarz parafialny, XIX, nr rej.:A-874 z 18.11.1991[8].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wieś Krasnybór w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2020-12-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 614 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Suwalszczyzna – Krasnybór. Baza informacji o miejscowościach i jeziorach Suwalszczyzny. www.suwalszczyzna.com.pl. [dostęp 2015-07-15].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 86.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie. 2020-09-30. s. 4. [dostęp 2015-10-16].
BibliografiaEdytuj
- Grzegorz Ryżewski: Sztabin. Dzieje obszaru gminy Sztabin od czasów najdawniejszych do współczesności. Białystok–Sztabin: Urząd Gminy Sztabin, 2002. ISBN 978-83-916972-0-7.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Krasnybór, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 640.
- Kilka informacji historycznych m.in. o zabytkowym kościele
- Strona Parafii Krasnybór