Kruczak

Kruczak
	Platylophus galericulatus
	(Cuvier, 1816)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	Platylophidae; Gaudin, Sangster & Bruce, 2021
Rodzaj	Platylophus; Swainson, 1832
Gatunek	kruczak
Synonimy
	Corvus galericulatus Cuvier, 1816; Garrulus galericulatus — Vieillot; Lanius coronatus Raffles, 1822; Vanga cristata Griffith, 1829; Lanius scapulatus M.H.C. Lichtenstein, 1823; Lophocitta ardesiaca Bonaparte, 1850; Lophocitta (Garrulus) histrionicus Bonaparte, 1850; Platylophus malaccensis Cabanis, 1866; Platylophus lemprieri Nicholson, 1883;
	Corvus galericulatus Cuvier, 1816; Garrulus galericulatus — Vieillot; Lanius coronatus Raffles, 1822; Vanga cristata Griffith, 1829; Lanius scapulatus M.H.C. Lichtenstein, 1823; Lophocitta ardesiaca Bonaparte, 1850; Lophocitta (Garrulus) histrionicus Bonaparte, 1850; Platylophus malaccensis Cabanis, 1866; Platylophus lemprieri Nicholson, 1883;
Podgatunki
	P. g. ardesiacus (Bonaparte, 1850); P. g. coronatus (Raffles, 1822); P. g. lemprieri Nicholson, 1883; P. g. galericulatus (Cuvier, 1816);
	P. g. ardesiacus (Bonaparte, 1850); P. g. coronatus (Raffles, 1822); P. g. lemprieri Nicholson, 1883; P. g. galericulatus (Cuvier, 1816);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kruczak^[7] (Platylophus galericulatus) – gatunek średniej wielkości ptaka, jedyny przedstawiciel wyróżnionej w 2021^[2] roku rodziny kruczaków (Platylophidae) oraz rodzaju Platylophus. Zamieszkuje Azję Południowo-Wschodnią. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy opisał w 1816 roku Georges Cuvier, nadając mu nazwę Corvus galericulatus^[8]. W 1832 roku William Swainson utworzył dla niego rodzaj Platylophus^[9] i do tej pory gatunek ten jest jego jedynym przedstawicielem^[7]^[10]. Kruczak był zaliczany do rodziny krukowatych (Corvidae), ale badania filogenetyczne wykazały, że najbliżej spokrewniony jest z dzierzbami (Laniidae) i w 2021 roku wydzielono go do osobnej, monotypowej rodziny Platylophidae (nazwa Platylophidae była w użyciu od 2015 roku, ale jako nomen nudum, i dopiero opis z 2021 roku spełnia zasady Międzynarodowego kodeksu nomenklatury zoologicznej)^[2].

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia cztery podgatunki P. galericulatus^[10]:

kruczak malajski (P. galericulatus ardesiacus) – Półwysep Malajski.
kruczak brązowy (P. galericulatus coronatus) – Sumatra i Borneo (oprócz części północnej).
P. galericulatus lemprieri – północne Borneo.
kruczak długoczuby (P. galericulatus galericulatus) – Jawa.

Dla podgatunku z Półwyspu Malajskiego niektórzy autorzy stosują nazwę P. galericulatus malaccensis^[4].

Występowanie edytuj

Kruczak występuje w Brunei, Indonezji, Malezji, południowej Mjanmie i południowej Tajlandii. Jego naturalnym siedliskiem są subtropikalne i tropikalne wilgotne lasy.

Morfologia edytuj

Długość ciała 31–33 cm; masa ciała 78–114 g^[4]. Obie płcie są do siebie podobne^[11].

Status zagrożenia edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje kruczaka jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie pospolity. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy^[6].

Przypisy edytuj

↑ Platylophus galericulatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c J. Gaudin, G. Sangster & M.D. Bruce. A family name for the Crested Shrikejay Platylophus galericulatus. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 141 (3), s. 336–338, 2021. DOI: 10.25226/bboc.v141i3.2021.a12. (ang.).
↑ Platylophus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-07-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Debus, S. & Sharpe, C.J.: Crested Jay (Platylophus galericulatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g D.D. Lepage D.D., Crested Jay Platylophus galericulatus, [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-10-12] (ang.).
↑ ^a ^b Platylophus galericulatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Platylophidae Gaudin, Sangster & Bruce, 2021 - kruczaki - Crested jay/jayshrike (wersja: 2023-07-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-12].
↑ G. Cuvier. Le deuxime ordre des oiseaux, ou les passereaux. „Le règne animal distribué d'après son organisation : pour servir de base a l'histoire naturelle des animaux et d'introduction a l'anatomie comparée”. 1, s. 399, 1817. (fr.).
↑ W.W. Swainson W.W., Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America, t. 2, 1831, s. 482 (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
↑ C.J. Sharpe: Crested Shrikejay (Platylophus galericulatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. (ang.).

[itis-1] Platylophus galericulatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[gau&inni-2] J. Gaudin, G. Sangster & M.D. Bruce. A family name for the Crested Shrikejay Platylophus galericulatus. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 141 (3), s. 336–338, 2021. DOI: 10.25226/bboc.v141i3.2021.a12. (ang.).

[itis2-3] Platylophus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-07-06] (ang.).

[hbwa-4] Debus, S. & Sharpe, C.J.: Crested Jay (Platylophus galericulatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].

[avibase-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g D.D. Lepage D.D., Crested Jay Platylophus galericulatus, [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-10-12] (ang.).

[iucn-6] Platylophus galericulatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-7] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Platylophidae Gaudin, Sangster & Bruce, 2021 - kruczaki - Crested jay/jayshrike (wersja: 2023-07-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-12].

[oryg-8] G. Cuvier. Le deuxime ordre des oiseaux, ou les passereaux. „Le règne animal distribué d'après son organisation : pour servir de base a l'histoire naturelle des animaux et d'introduction a l'anatomie comparée”. 1, s. 399, 1817. (fr.).

[rodzaj-9] W.W. Swainson W.W., Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America, t. 2, 1831, s. 482 (ang.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-10-12]. (ang.).

[botw-11] C.J. Sharpe: Crested Shrikejay (Platylophus galericulatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).

[7]

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]