Kwilina

Kwilina
	wieś
	; Kapliczka św. Jana Nepomucena
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	włoszczowski
Gmina	Radków
Liczba ludności (2021)	236
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	29-135
Tablice rejestracyjne	TLW
SIMC	0144160
	Położenie na mapie gminy Radków Kwilina
	Położenie na mapie Polski Kwilina
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Kwilina
	Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego Kwilina
	50°41′16″N 20°01′07″E/50,687778 20,018611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kwilina – wieś sołecka^[5] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Radków^[4]^[6]. Leży nad rzeką Kwilinką.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Przez wieś przechodzi niebieska ścieżka rowerowa do Radkowa.

Historia

Rodowa wieś Kwilińskich herbu Lis, których wybitnym przedstawicielem był Mściwoj z Kwiliny w latach 1336-85 dziedzic wsi, a także latach 1368-85 Giebołtowa, w roku 1352 Książa Małego, Siedliszowic 1304-66 i Różnicy 1384-5, syn Mściwoja z Krzelowa wojewody sandomierskiego a latach 1331-40, łowczego krakowskiego, w latach 1347-63, podkomorzego krakowskiego a następnie w latach 1363-82, 1384 starosty bydgoskiego 1362-8, żonaty z Heleną (opis biograficzny B. Wyrozumska, Mściwoj z Kwiliny, PSB 22, s. 233-4)^[7]

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1239 r.

W roku 1239 Bolesław V Wstydliwy książę sandomierski z matką (Grzymislawą) poświadczają, że arcybiskup gnieźnieński Pełka dał swemu bratu stryjecznemu Piotrowi i jego synowi Mironowi wieś „Quilina” w zamian za ich wieś Kępino (w województwie sandomierskim), którą obecnie Pełka nadał klasztorowi cystersów w Sulejowie (w województwie sieradzkim)^[7].

Rycerski a później szlachecki ród Lisów posiadał Kwilinę przez długi czas.

W następnych latach dziedzicami Kwiliny byli między innymi: Jan z Kwiliny, Mikołaj z Kwiliny, Klemens z Kwiliny oraz Stanisław Kwiliński, syn Klemensa, który w 1520 roku sprzedał miejscowość Rzeszowskim.

Rzeszowscy zaprowadzili tu kalwinizm, który utrzymał się do końca XVII w. W posiadanie Kwiliny weszli także Rejowie, Ważyńscy, Michałowscy. Ci ostatni uczynili ośrodkiem swoich dóbr Słupię w powiecie jędrzejowskim. Po śmierci Józefa Michałowskiego miejscowość otrzymał jego syn, Feliks, który w roku 1764 odstąpił ją i inne majątki bratu Antoniemu, dziedzicowi wspomnianej Słupi^[7].

Po bezpotomnej śmierci brata w 1802 r. dobra odziedziczyła jego żona, Józefa, która w roku 1808 sprzedała je kuzynom Romanowi i Mariannie Michałowskim.
W 1827 r. Kwilina miała tylko 9 domów i 93 mieszkańców^[8].

W latach 80. XIX wieku Kwilina liczyła już 28 domów i 279 mieszkańców^[8].

Według spisu powszechnego z roku 1921 miejscowość Kwilina posiadała 43 domów i 268 mieszkańców^[9]

Ostatnimi właścicielami dworu w Kwilinie była rodzina Morstinów. W czasie II wojny światowej córki Jerzego i Cecyli z Morstinów (II voto Borkowskiej), Helena i Krystyna, działały w konspiracji^{[potrzebny przypis]}.

Zabytki

dwór z końca XVIII wieku; przebudowany na przełomie XIX i XX wieku; po II wojnie światowej do 1989 r. pełnił funkcję szkoły podstawowej obecnie dwór jest własnością fundacji im. Marii Czackiej
park z ok. XVII wieku, przekomponowany w II połowie XIX wieku
kapliczka z XVII-wieczną figurą św. Jana Nepomucena

Etymologia nazwy

Nazwa wsi pochodzi od słowa kwilić, które w średniowieczu oznaczało lament, płacz żałosny albo głos lub szczerbiot ptasi. Nie wykluczone, że najpierw nazwano tak rzekę Kwilinkę, której nazwę przeniesiono w późniejszym czasie na miejscowość.

Obszar

Obszar wsi wynosi 477 ha, w tym:

grunty orne: 111 ha
użytki zielone: 21 ha
lasy: 305 ha
pozostałe: 40 ha

Poczet Dziedziców Kwiliny

ród Kwilińskich
- Mszczuj z Kwiliny
- Klemens z Kwiliny
- Jan z Kwiliny
- Mikołaj z Kwiliny
- Klemens z Kwiliny
- Stanisław z Kwiliny
ród Rzeszowskich
- Andrzej Rzeszowski
- Stanisław Rzeszowski
- Hieronim Rzeszowski
ród Rejów
- Martini Rej
ród Ważyńskich
- Krzysztof Ważyński
- Stanisław Ważyński
ród Michałowskich
- Józef Michałowski
- Feliks Michałowski
- Antoni Michałowski
- Józefina Michałowska
- Roman i Marianna Michałowscy
ród Morstinów
- Janusz Morstin i Cecylia Morstin z Morstinów (II voto Janowa Borkowska)
- Helena i Krystyna Morstin (siostry)

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 66162
↑ Wieś Kwilina w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-03] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 638 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS: TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
↑ Gmina Radków: Jednostki pomocnicze gminy Radków. Urząd Gminy Radków. [dostęp 2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
↑ ^a ^b ^c SHGZP ↓, s. 412.
↑ ^a ^b Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 33 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. Województwo kieleckie, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924 [dostęp 2015-04-28] .

Bibliografia

SHGZP: Słownik historyczno geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Instytut Historii PAN. [dostęp 2015-04-28].

Linki zewnętrzne

Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 33 .
Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 207 .
Kwilina – strona internetowa miejscowości. kossow.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-09)].

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 66162

[pwl-2] Wieś Kwilina w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-03] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 638 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS: TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].

[bip-5] Gmina Radków: Jednostki pomocnicze gminy Radków. Urząd Gminy Radków. [dostęp 2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[rma-6] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].

[CITEREFSHGZP412-7] SHGZP ↓, s. 412.

[SgKP-8] Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 33 .

[Spis-9] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. Województwo kieleckie, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924 [dostęp 2015-04-28] .

[5]

[4]

[6]

[2]

[3]

[1]

[7]

[8]

[9]