Laura Kaufman
Laura Kaufman (ur. 16 maja 1889 w Krakowie[1], zm. 9 sierpnia 1972 w Lublinie[2]) – polska biolog, pierwsza kobieta z tytułem profesora zootechniki w Polsce.
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
16 maja 1889 |
| Data i miejsce śmierci |
9 sierpnia 1972 |
| profesor zwyczajny | |
| Specjalność: zootechnika | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1916 |
| Habilitacja | |
| Profesura |
25 września 1954 |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
od 1945 |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodziła się w rodzinie Bernarda (1852–1929), pracownika Banku Hipotecznego, i Anna z domu Byk (1957–1927)[1][2]. Interesowała się biologią od dziecka[3]. Ukończyła prywatne żeńskie gimnazjum klasyczne w Krakowie[1], egzamin dojrzałości pisała w męskim Gimnazjum św. Anny w Krakowie w trybie eksternistycznym[1]. Rozpoczęła studia biologiczne[3] na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1906 roku[1]. Pracowała jako wolontariuszka[3], a następnie w latach 1910–1919 była asystentką w prowadzonym przez Emila Godlewskiego Zakładzie Embriologiczno-Biologicznym na Wydziale Lekarskim[1]. Podczas I wojny światowej pracowała jako pielęgniarka w szpitalu Legionów Polskich[1], odwiedziła podczas tejże wojny stacje morskie w Trieście i Neapolu[1]. Stopień doktora uzyskała na podstawie pracy na temat regeneracji podczas rozwoju śródmacicznego u salamandry plamistej w 1916 roku[1]. Po wojnie pracowała w Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach od 1919 roku[1]. Habilitowała się w 1930 roku na podstawie pracy pt. Analiza czynników kształtujących przebieg wzrostu na podstawie badań nad wzrostem kur i gołębi na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego; była zwolniona z kolokwium habilitacyjnego z uwagi na uznanie dla jej dokonań[1]. Pracowała na stanowisku docenta na Uniwersytecie Jagiellońskim od 1930 roku[4]. W 1932 roku została kierowniczką Działu Biologii Hodowlanej Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach[1] (pozostała na tym stanowisku do 1960 roku[1]), pracowała tamże do stycznia 1942 roku[1].
Podczas II wojny światowej ukrywała się pod zmienionym nazwiskiem (Ludwika Kamińska), pomagała w pracach gospodarskich osobom udzielającym jej schronienia oraz prowadziła tajne nauczanie dla dzieci i młodzieży[1].
Po wojnie wróciła do Puław w kwietniu 1945 roku, gdzie zajęła się rekonstrukcją zniszczonej pracowni. W tym samym roku zatrudniono ją jako profesora genetyki i drobiarstwa na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie[1]. Pracowała także na Wyższej Szkole Rolniczej w Lublinie[4]. 25 września 1954 roku otrzymała tytuł profesora zwyczajnego zootechniki jako pierwsza kobieta w Polsce[1]. Prowadziła cenione przez studentów wykłady z genetyki[1]. Przeprowadziła się do Lublina w 1955 roku[1]. Przeszła na emeryturę w 1960 roku[5], ale jeszcze w wieku 80 lat pozostawała aktywna naukowo[4].
Była honorowym prezesem Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, pierwszym prezesem i honorowym członkiem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego oraz pierwszym doktorem honoris causa Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie (1964)[1].
Zmarła w Lublinie, pochowana w kwaterze zasłużonych na cmentarzu przy ul. Lipowej[1].
Dorobek naukowy
edytujZajmowała się m.in. tematyką wzrostu zwierząt, ich hodowlą, genetyką[6] (m.in. badania nad fenogenezą królików rosyjskich[6]), a także drobiarstwem, prowadziła badania m.in. nad: wzrostem zarodków kur, zielononóżką kuropatwianą[1], wyhodowała nową rasę kur polbar[1].
Odkryła czynnik sprzężony z płcią, odpowiadający za występowanie karłowatości u kur[6]. Jako jedna z pierwszych, w 1917 roku przeprowadziła metamorfozę aksolotla w osobnika dorosłego dzięki karmieniu go tarczycami[7].
Napisała 35 artykułów naukowych, 67 rozpraw eksperymentalnych, dwa podręczniki (w tym ważny podręcznik hodowli kur z 1934 roku[6]) oraz dwa skrypty[1].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)
Źródło:[1].
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa II stopnia (dwukrotnie[1]: w 1955 za osiągnięcia teoretyczne dotyczące zagadnień wzrostu i rozwoju zwierząt[8])
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z W. Mierzecka, Laura Kaufman - uczona z przełomu stuleci [online], cbr.gov.pl [dostęp 2023-03-23].
- ↑ a b Laura Kaufman M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-06-13].
- ↑ a b c Kielanowski 1969 ↓, s. 152.
- ↑ a b c Kielanowski 1969 ↓, s. 155.
- ↑ Kielanowski 1969 ↓, s. 153.
- ↑ a b c d Kielanowski 1969 ↓, s. 154.
- ↑ Jagoda Nawrocka, Ni pies, ni ryba [online], 19 lipca 2021 [dostęp 2023-03-23] (pol.).
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-14].
Bibliografia
edytuj- Jan Kielanowski. Kronika. 50-lecie pracy naukowej prof. dr Laury Kaufman. „Postępy Nauk Rolniczych”. 6, 1969.