Wikipedia

Lepnica bezłodygowa

Lepnica bezłodygowa[4] (Silene acaulis (L.) Jacq.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Nazywana potocznie „kwitnącym mchem”. Występuje wokółbiegunowo w północnych częściach Azji, Europy i Ameryki Północnej oraz w górach Europy[5]. W Polsce rośnie tylko w Tatrach[6]. Jest też uprawiana.

Lepnica bezłodygowa
Ilustracja
Poduszka lepnicy bezłodygowej w tundrze
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

lepnica

Gatunek

lepnica bezłodygowa

Nazwa systematyczna
Silene acaulis (L.) Jacq
Enum. stirp. Vindob. 78, 242. 1762[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiaty lepnicy bezłodygowej
Lepnica bezłodygowa w polskich Tatrach
Również w Tatrach

Morfologia edytuj

Pokrój
Typowa roślina poduszkowa, bardzo niska, jej pędy i liście tworzą półkuliste poduszki o wysokości ok. 5 cm, przypominające nieco mech[7].
Liście
Równowąskie, drobne, skórzaste, 1-nerwowe o zaostrzonych końcach i orzęsione na brzegach. Dolne liście w poduszce obumierają[6][7].
Kwiaty
Kwiaty wyrastają na szczytach łodyg, różowe do purpuroworóżowych, o średnicy 1–2 cm. Kielich zrośnięty, 5-ząbkowy, z wyraźnymi nerwami. Korona składa się z 5 wolnych płatków o brzegach sercowato wciętych, z długim paznokciem. W miejscu, gdzie płatki zwężają się w paznokieć występuje przykoronek. W środku kwiatu pojedynczy słupek i 10 pręcików o białych pylnikach[7].
Owoc
Podłużna torebka, pękająca od góry pięcioma ząbkami. Przez pęknięcia wysypują się drobne, czarniawe nasiona[7].
Korzenie
Pojedyncza poduszka lepnicy ma zawsze jeden tylko korzeń, sięgający do 130 cm w głąb i umożliwiający roślinie bytowanie na niedostępnych, kamienistych zboczach[7].

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do września, zapylana jest przez owady.
Siedlisko
Porasta upłazy, strome zbocza i piargi. Rośnie zarówno na wapieniu, jak i na podłożu granitowym (różne podgat.). W Tatrach wychodzi nawet na wysokość ok. 2600 m n.p.m., główne obszary jej występowania to trzy najwyższe piętra: kosówki, halne i turniowe. Schodzi jednak również niżej, do 1000 m n.p.m. Jest bardzo wytrzymała na przymrozki – obserwowano, że nieraz całkowicie ulegała zmrożeniu i zlodowaceniu przez kilka nocy z rzędu, po czym w dzień ogrzana promieniami słońca odmarzała i kwitła dalej[7].

Zmienność edytuj

Występują dwa podgatunki:

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Zastosowanie i uprawa edytuj

Jest uprawiana jako roślina ozdobna, szczególnie nadaje się do ogródków skalnych, zwłaszcza do obsadzania szczelin skalnych, murków, luk między kamieniami[11]. Uprawiana w ogródkach zwykle nie kwitnie jednak tak obficie, jak w naturze[12]. Mrozoodporność rośliny jest duża, może być uprawiana w strefach klimatycznych 2-9[12]. Obficiej, niż typowa, dziko rosnąca forma kwitną uprawne kultywary, np. `Floribunda`[11]. Lepnica bezłodygowa najlepiej rośnie na podłożu złożonym z mieszanki żwiru, próchnicy, kawałków skał i niedużej ilości gliny[11]. Najlepsze jest stanowisko słoneczne, ale przysłonięte od południowej strony[11]. Roślinę rozmnaża się przez sadzonkowanie pędów w inspekcie, można też przez wysiew nasion zaraz po ich zebraniu. Konieczne jest częste odnawianie rośliny, gdyż stare poduszki są mało żywotne i słabo kwitną[11].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2012-05-28].
  4. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
  6. ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  7. ↑ a b c d e f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
  8. ↑ a b c d František Antonín Novák: Tomik III. Rośliny górskie [Horské rostliny.]. il. Svolinský, Karel; tłum. i uzup. Zofia Radwańska-Paryska. Wyd. trzecie. Praga: 1961, s. 20, seria: Nasza przyroda w obrazach. [dostęp 2017-05-11]. (maszynopis, bez ilustracji)
  9. ↑ Konstanty Stecki: Tatry. Wyd. drugie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979, s. 210, seria: Przyroda polska. ISBN 83-214-0052-3.
  10. ↑ a b Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  11. ↑ a b c d e Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.
  12. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lepnica_bezłodygowa&oldid=72972489”