Lithophane ornitopus
Lithophane ornitopus – gatunek motyla z rodziny sówkowatych. Zamieszkuje Palearktykę od Półwyspu Iberyjskiego i Afryki Północnej po Syberię. Gąsienice żerują na drzewach liściastych, najchętniej na dębach.
| Lithophane ornitopus | |||
| (Hufnagel, 1766) | |||
.jpg) Imago w spoczynku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Lithophane (Lithophane) | ||
| Gatunek |
Lithophane (Lithophane) ornitopus | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia
edytujGatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1766 roku przez Johanna Siegfrieda Hufnagela pod nazwą Phalaena socia. Jako miejsce typowe autor wskazał okolice Berlina w Niemczech. W 1775 roku ten sam gatunek opisany został z Wiednia przez Johanna N.C.M. Denisa i Ignaza Schiffermüllera jako Noctua rizolitha[1]. W 1996 roku Herbert Beck umieścił ten gatunek w monotypowym rodzaju Ornitopia[2], jednak taka klasyfikacja nie przyjęła się[1].
W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[1][3][4]:
- Lithophane ornitopus ornitopus (Hufnagel, 1766)
- Lithophane ornitopus pitzalisi Hartig, 1976
Ten drugi opisany został w 1976 roku przez Friedricha Hartiga z Cagliari na Sardynii[1].
Morfologia
edytujMotyl ten osiąga od 32 do 38 mm rozpiętości skrzydeł[4]. Ma stosunkowo dużą głowę z dobrze wykształconą ssawką, dużymi oczami złożonymi i dość szerokim czołem porośniętym włosowatymi łuskami. Ubarwienie tułowia jest jasnoszare. Wierzch tułowia porastają włosowate i łopatowate łuski, spiętrzające się na przedzie w podłużny czub. Skrzydło przednie jest długie i wąskie, długości od 17 do 20 mm. Tło tegoż skrzydła jest jasnoszarawobiałe, zaś wzór na nim czarniawy. Między zakończeniami żyłek znajdują się wyraźne ciemne kropki. Wyraźna, ciemna smuga pomiędzy przepaskami wewnętrzną i zewnętrzną za komórką środkową nie występuje. Skrzydło tylnej pary jest duże. Na odwłoku brak jest czubka odstających łusek włosowatych[5].
Ekologia i występowanie
edytuj
Owad ten zasiedla widne lasy mieszane i liściaste, zarośla, polany leśne, skraje lasów, porastające dębami łąki, a czasem nasadzenia miejskie. Owady dorosłe pojawiają się we wrześniu i pozostają aktywne do późnej jesieni[5][4][6]. Żerują na bluszczu pospolitym[4]. Są stadium zimującym. Wybudzają się wczesną wiosną i przeżywają do maja[5][4][6]. Czasem przylatują do sztucznych źródeł światła[4]. Żerowanie gąsienic odbywa się od maja do czerwca lub lipca[5][4][6]. Gąsienice są foliofagami preferującymi dęby[6][1], ale żerującymi też na czeremsze zwyczajnej, śliwie tarninie, topoli osice i wierzbach[1][4].
Gatunek palearktyczny[1]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Finlandii Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[3]. W Azji sięga na wschód po okolice Amuru. Ponadto zamieszkuje północno-zachodnią część Afryki[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Markku Savela: Lithophane Hübner, [1821]. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-06-04].
- ↑ Herbert Beck. Systematische Liste der Noctuidae Europas (Lepidoptera, Noctuidae). „Neue Entomologische Nachrichten”. 36, s. 1-122, 1996. ISSN 0722-3773.
- ↑ a b Lithophane (Lithophane) ornitopus (Hufnagel, 1766). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-06-06].
- ↑ a b c d e f g h Krzysztof Jonko: Lithophane (Lithophane) ornitopus (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-06-06].
- ↑ a b c d Andrzej Samuel Kostrowicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 53a. Sówki – Noctuidae. Wstęp i podrodzina Cuculliinae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1956.
- ↑ a b c d e Wolfgang Wagner: Lithophane ornitopus (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera and their ecology [on-line]. 2005-2021. [dostęp 2021-06-06].