Wikipedia

Matka Polka

symbol kobiety patriotycznej, która całe swoje życie poświęciła rodzinie i wychowaniu dzieci
(Przekierowano z Matka-Polka)

Matka Polka, także matka-Polka[1] lub Matka-Polka[2] – polski symbol kobiety patriotycznej, która całe swoje życie poświęciła rodzinie i wychowaniu dzieci jako matka[2][3]. Pełni rolę mitu społecznego[4].

Rysunek ilustrujący publikację „Do matek Polek”, ok. 1925 rok

Historia edytuj

 
Fragment utworu Do Matki Polki Adama Mickiewicza

Archetyp jest zakorzeniony w historii Polski[4]. Powstał, gdy kraj ten utracił niepodległość[2]; po napisaniu przez Adama Mickiewicza utworu pt. Do Matki Polki (1830)[5][6]; inną postacią w twórczości tego poety, którą można zaklasyfikować jako Matkę Polkę, jest pani Rollison z Dziadów[7]. W okresie, gdy państwo polskie było w trakcie konfliktu zbrojnego, okupacji wojennej czy pod zaborami, to najczęściej kobiety musiały opiekować się walczącymi mężczyznami, a także prowadzić gospodarstwo lub interesy[2][8]. W czasie komunizmu i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952–1989), kiedy mężowie działali politycznie, kobiety nie tylko musiały łączyć pracę zawodową z licznymi obowiązkami rodzinnymi[2][9], ale także nierzadko same angażowały się w działalność opozycyjną[7]. Współcześnie bycie matką postrzegane jest raczej w kontekście godzenia ról zawodowych i rodzinnych aniżeli jako wypełnianie obowiązku względem ojczyzny, stąd też ideał Matki Polki nie ma już takiego znaczenia jak dawniej[7].

Opis Matki Polki edytuj

 
Żałobne wieści, Artur Grottger
 
Na pobojowisku, Artur Grottger
 
Pomnik Matki Polki w Raciborzu
 
Pomnik Macierzyństwo przed Instytutem „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi

Zadaniem Matki Polki jest wychowanie dzieci w duchu patriotycznym, w umiłowaniu wolności oraz w poszanowaniu dla języka ojczystego i kultury[4][10]. Tym samym, działając w ramach swojego życia rodzinnego, równocześnie służy społeczeństwu; traktowano to jako formę zaangażowania politycznego[7]. Najczęściej jest to osoba wielozadaniowa, zmęczona i zapracowana[9], ale także heroiczna i gotowa do poświęceń[4]. Symbol uwzględnia również element wyznaniowy, określając Matkę Polkę jako katoliczkę[2].

Stereotyp Matki Polki pojawia się również jako antonim kobiety feministycznej[4]. Odpowiada za to dyskurs katolicko-prawicowy, który opowiada się za utrzymaniem tradycji narodowych poprzez odpowiednie wychowanie dzieci i młodzieży[2]. Ponadto świadomość istotnej roli, jaką pełnią Matki Polki w narodzie, zniechęcała kobiety do walki o równouprawnienie[7].
Czasami Matka-Polka była widziana jako odpowiednik samej Matki Bożej[4].

Określenie to nie posiada odpowiedników w innych językach[9].

Wpływ na popkulturę edytuj

Wpływ Matki Polki na kulturę popularną widnieje między innymi w obrazach Artura Grottgera: Żałobne wieści oraz Na pobojowisku[2]. Na ten temat powstało wiele publikacji naukowych[11], książek (m.in.: Zuzanna Orlińska, Matka Polka[12], czy seria Nietypowa Matka Polka autorstwa Anny Szczepanek[13]) i utworów muzycznych (w tym singel Marie pt. „Matka Polka”[14], czy utwór Izy Kowalewskiej pod tym samym tytułem z albumu Nocna zmiana[15]).

W 1973 r. na placu mostowym w Raciborzu odsłonięto Pomnik Matki Polki autorstwa Jana Borowczaka.

Imię Matki Polki nosi Instytut Centrum Zdrowia w Łodzi, specjalizujący się w zakresie położnictwa, neonatologii, ginekologii oraz pediatrii.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ matka-Polka - definicja, synonimy, przykłady użycia [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h Joanna Szerszunowicz, Lakunarność jednostki "Matka Polka" a jej dwujęzyczny opis słownikowy, „Prace Językoznawcze”, Muzeum Historii Polski, 2013 [dostęp 2021-07-02].
  3. ↑   matka Polka [w:] Wielki słownik języka polskiego [online], Instytut Języka Polskiego PAN [dostęp 2021-07-02].
  4. ↑ a b c d e f Agnieszka Imbierowicz, Matka Polka w defensywie? Przemiany mitu i jego wpływ na macierzyństwo polskich kobiet, „Ogrody Nauk i Sztuk” (2), The Central European Journal of Social Sciences and Humanities, 2012, ISSN 2084-1426 [dostęp 2021-07-02] (ang. • pol.).
  5. ↑ Co to znaczy Matka Polka? Czy nowoczesność i postęp może ofiarować dzisiejszej Matce Polce coś nowego? - WNET.fm [online], wnet.fm [dostęp 2021-07-02].
  6. ↑ Karolina Dzimira-Zarzycka, SKĄD SIĘ WZIĘŁA MATKA POLKA? [online], G'rls ROOM [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  7. ↑ a b c d e Tomasz Targański. KKK/Matka Polka. „POLITYKA – Pomocnik Historyczny”. Polacy i Niemcy – Tysiąc lat sąsiedztwa, s. 65, 2018. ISSN 2391-7717. 
  8. ↑ Izabela Kowalczyk, Matka-Polka kontra supermatka?, „Czas Kultury” (05), Central and Eastern European Online Library, 2003, s. 11–21, ISSN 0867-2148 [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  9. ↑ a b c Matka Polka – kto to taki? - mamaklub.pl [online], mamaklub.pl [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  10. ↑ Katarzyna Margielska, Współczesna Matka Polka [online], zwierciadlo.pl, 2015 [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  11. ↑ Matka Polka [online], scholar.google.com [dostęp 2021-07-02].
  12. ↑ Matka Polka (e-book) [online], www.swiatksiazki.pl [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  13. ↑ Nietypowa Matka Polka [online], TaniaKsiazka.pl [dostęp 2021-07-02] (pol.).
  14. ↑ Matka Polka by Marie. [dostęp 2021-07-02].
  15. ↑ Matka Polka by Iza Kowalewska. [dostęp 2021-07-02].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Matka_Polka&oldid=73560697”