Metropolis (film)

niemiecki film science fiction (reż. Fritz Lang, 1927)

Metropolisniemiecki ekspresjonistyczny film science fiction z 1927 roku w reżyserii Fritza Langa. Scenariusz został napisany przez Fritza Langa i Theę von Harbou, której powieść Metropolis wydana w 1926 powstała głównie na potrzeby filmu. Monumentalne dzieło prezentuje dystopijną wizję miasta przyszłości, którego społeczeństwo jest podzielone na dwie kasty: wąską i uprzywilejowaną grupę intelektualistów (rozum, mózg) oraz robotników utrzymujących miasto przy życiu (ręce) mieszkających w podziemnych osiedlach.

Metropolis
Ilustracja
Francuski plakat autorstwa Borisa Bilinskiego
Gatunek

science fiction

Rok produkcji

1926

Data premiery

10 stycznia 1927
1927[1] (Polska)

Kraj produkcji

Niemcy

Język

niemiecki

Czas trwania

200 min (wersja premierowa, 18 klatek na sekundę)[2]
114 min (wersja amerykańska z 1927 roku)[2]
120 min (skrócona wersja niemiecka z 1927 roku)[2]
115 min (rekonstrukcja NRD z 1972 roku)[2]
87 min (wersja Giorgio Morodera z 1984 roku)[2]
110 min (rekonstrukcja z 1987 roku)[2]
123 min (rekonstrukcja z 2002 roku)[2]
150 min (wersja odnowiona, 24 klatki na sekundę)

Reżyseria

Fritz Lang

Scenariusz

Fritz Lang
Thea von Harbou (na podstawie własnej powieści)

Główne role

Gustav Fröhlich
Brigitte Helm
Alfred Abel
Rudolf Klein-Rogge

Muzyka

Gottfried Huppertz

Zdjęcia

Karl Freund, Günther Rittau

Scenografia

Otto Hunte, Erich Kettelhut, Karl Vollbrecht

Kostiumy

Aenne Willkomm, Willy Muller

Produkcja

Erich Pommer

Wytwórnia

UFA

Dystrybucja

UFA

Budżet

5 300 000 RM[3]

Przychody brutto

75 000 RM

Statua filmowego robota w Babelsbergu
Robot
Miasto
Brigitte Helm w roli Marii

Po premierze w Niemczech film wywołał wśród krytyków mieszane uczucia. Publika doceniała stronę wizualną, zwracając jednak uwagę na naiwną historię. Film nie odniósł dużego sukcesu, co w połączeniu z ogromnym budżetem (najdroższa niemiecka produkcja tamtych czasów) doprowadziło wytwórnię UFA na skraj bankructwa[3]. Krytyka oraz wymogi cenzury wymusiły na twórcach usunięcie około pół godziny materiału filmowego, głównie scen związanych z okultyzmem, oraz losami postaci pobocznych o mniejszym wpływie na fabułę. Oryginał filmu uległ zniszczeniu, a utracony materiał został odnaleziony dopiero 80 lat później w Buenos Aires, w bardzo złym stanie[4]. Kopia została wykonana na taśmie 16 mm, mniejszej niż oryginalna, przez co zostały ucięte fragmenty obrazu po lewej i górnej stronie kadru. Wersja uzupełniona miała premierę 12 lutego 2010, w czasie trwania 60. edycji Berlinale[5].

Przesłaniem filmu, wspomnianym w planszy na początku i na końcu, są słowa: Pomiędzy rozumem a rękami musi być serce (oryg. Mittler zwischen Hirn und Händen muss das Herz sein)[6].

Obsada

edytuj

Inspiracje i zapożyczenia

edytuj

W latach 40. XX wieku ⁣⁣Osamu Tezuka⁣⁣, ⁣japoński mangaka, stworzył mangę o nazwie Metropolis. Tezuka nie oglądał dzieła Fritza Langa, ale zainspirowały go plakat i zdjęcia z filmu. Fabuła mangi jest inna, zachowano jednak roboty oraz podział na kasty. W 2001 roku na podstawie mangi powstało anime o tej samej nazwie.

W 1984 roku Giorgio Moroder przygotował skróconą wersję filmu z własną współczesną muzyką pop-rockową[7]. Zachowane fragmenty filmu zostały też wykorzystane między innymi w teledyskach do piosenek „Love Kills” solowego singla Freddie Mercury’ego[8] oraz „Radio Ga Ga brytyjskiego zespołu muzycznego Queen[9].

W 1989 Madonna zainspirowała się filmem i odwzorowała go w swoim teledysku do singla „Express Yourself”. W klipie oprócz podobnych scen pojawia się także parafraza motto filmu – „Bez serca nie może być porozumienia pomiędzy rękami a rozumem” (org. "Without the heart, there can be no understanding between the hand and the mind"). Do inspiracji Metropolis wróciła ponownie w 1990, kiedy to podczas trasy koncertowej Blond Ambition pierwszy akt widowiska rozgrywał się w odtworzonej scenerii z filmu. Akt ten nosi ponadto tytuł Metropolis[10].

W 2017 polski zespół muzyczny Czerwie, zainspirowany filmem, wydał płytę CD z własną ścieżką muzyczną do filmu[11].

Pozostałe informacje

edytuj

W roku 1995, z okazji stulecia narodzin kina, film znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne[12][13]. W roku 2001 film został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[14].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Michał Dondzik, Emil i naziści. Dzieci w filmie niemieckim lat 1919-1945., „Kwartalnik Filmowy” (81), 2013, s. 70–82, ISSN 0452-9502 [dostęp 2019-02-16] (pol.).
  2. a b c d e f g Adrian Szczypiński: FX – METROPOLIS | Wersje filmu. Klub Miłośników Filmu, 2007-01-28. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-02)]. (pol.).
  3. a b Fritz Lang’s Metropolis. The German Way. [dostęp 2012-07-07].
  4. Fritz Lang’s Lost Metropolis – Rediscovered!. film.com. [dostęp 2012-07-07].
  5. Kate Connolly: Metropolis, mother of sci-fi movies, reborn in Berlin. Guardian, 2010-02-11. [dostęp 2023-12-17]. (ang.).
  6. Pomiędzy rozumem a rękami musi być serce - projekcja filmu [online], | Narodowe Centrum Kultury [dostęp 2022-09-23] (pol.).
  7. Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 516. ISBN 978-83-60292-30-3.
  8. Robert Repino, All Hail the Defiant Science Fictional Weirdness of Queen! [online], Tor.com, 2 stycznia 2017 [dostęp 2022-09-23] (ang.).
  9. Shira Wolfe, Art Influences in Fritz Lang’s Metropolis [online], Artland Magazine, 11 grudnia 2020 [dostęp 2022-09-23] (ang.).
  10. Bart Vanmaele, Blond Ambition Tour setlist - Madonna live performances | Mad-Eyes [online] [dostęp 2017-03-28] (ang.).
  11. Jarek Mixer Mikołajczyk, Recenzja Czerwie Metropolis Live [online], czerwie.com.pl [dostęp 2020-08-25].
  12. Niektóre ważne filmy, czyli tzw. lista watykańska. kultura.wiara.pl. [dostęp 2010-04-22].
  13. usccb.org Film and Broadcasting –Vatican Best Films List (ang.).
  14. Metropolis – Sicherungsstück Nr. 1: Negative of the restored and reconstructed version 2001. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • The best of video – poradnik: kino, tv, sat., video. Warszawa: Oficyna Wydawnicza COMFORT, 1994.

Linki zewnętrzne

edytuj