Modrogrzbiecik ostrosterny
Modrogrzbiecik ostrosterny[4], manakin ostrosterny[5] (Chiroxiphia lanceolata) – gatunek małego ptaka z rodziny gorzykowatych (Pipridae). Występuje w północnej części Ameryki Południowej i w Panamie. Jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).
Chiroxiphia lanceolata[1] | |||
(Wagler, 1830) | |||
Samiec | |||
Samica | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
modrogrzbiecik ostrosterny | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Zasięg występowania | |||
Systematyka
edytujTakson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał niemiecki ornitolog Johann Georg Wagler w 1830 roku na łamach „Isis oder encyclopädische Zeitung von Oken”. Autor nadał ptakowi nazwę Pipra lanceolata. Jako miejsce typowe autor podał błędnie Guiana sive Cajenna, w 1950 roku William H. Phelps i William H. Phelps Jr. skorygowali je na Cerro Turumiquire w Wenezueli[2][6]. Czasami takson ten był traktowany jako jeden gatunek razem z modrogrzbiecikiem długosternym (Chiroxiphia linearis) i modrogrzbiecikiem trójbarwnym (Chiroxiphia pareola)[7]. Jest gatunkiem monotypowym[7][8][9][10].
Etymologia
edytujMorfologia
edytujModrogrzbiecik ostrosterny jest małym ptakiem o silnym dymorfizmie płciowym. Samce są w większości czarne z czerwoną czapeczką na szczycie głowy, jasnoniebieskim grzbietem i pokrywami. Ogon czarny z dwoma środkowymi sterówkami wydłużonymi. Dziób krótki, lekko zakrzywiony, czarny. Samica jest oliwkowozielona z jaśniejszymi dolnymi częściami ciała, w okolicach brzucha i pokryw podogonowych przechodzących w kolor żółtawy. Dziób szaro-oliwkowy. Nogi żółto-pomarańczowe. Ogon prosty, ciemniejszy z dwoma środkowymi sterówkami wydłużonymi. Młode osobniki podobne do samic. U rocznych samców pojawia się czerwona czapeczka. Długość ciała z wydłużonymi sterówkami środkowymi: samce 13,7 cm, samice 13 cm, masa ciała samce 15–17,9 g, samice 14,1–19,8 g[7].
Zasięg występowania
edytujZasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) modrogrzbiecika ostrosternego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 1,14 mln km². Dolna granica występowania określana jest na poziomie morza, górna na 1500 m n.p.m., a lokalnie 1700 m n.p.m.[7][13][14] Występuje w południowo-zachodniej Kostaryce i Panamie, w tym na wyspach Coiba i Cébaco, w północnej Kolumbii na wybrzeżu Morza Karaibskiego razem z górami Serranía de Perijá i Sierra Nevada de Santa Marta i w północnej Wenezueli, a także lokalnie w środkowej części rzeki Magdalena w departamentach Cundinamarca i Tolima[7].
Ekologia i zachowanie
edytujModrogrzbiecik ostrosterny występuje w lasach z gęstym podszytem od wilgotnych lasów tropikalnych do suchych. Zamieszkuje także lasy wtórnego wzrostu. Niewiele wiadomo o diecie tego gatunku, składa się głównie z owoców z małych drzew i krzewów, które podejmuje także w locie, oraz z owadów[7]. Długość pokolenia jest określana na 2,97 roku[13].
Rozmnażanie
edytujNie ma wielu informacji na temat rozmnażania i gniazdowania tego gatunku. Okres lęgowy w Panamie od sierpnia do września. Gniazda w formie niewielkiej miseczki zbudowane są z traw i włókien roślin, umieszczone w krzewach na wysokości około 1 m nad ziemią, w rozwidleniach gałązek i osłonięte martwymi liśćmi. W lęgu 2 jaja. Brak informacji o inkubacji i gniazdowaniu. W czasie badań w Panamie na 7 obserwowanych gniazd aż 6 padło łupem drapieżników: kacykowca rdzaworzytnego, myszołowczyka, modrowronki liliowoskrzydłej i dydelfa wirginijskiego[7][15].
Status
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN modrogrzbiecik ostrosterny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na 500 000 – 4 999 999 dorosłych osobników, zaś trend liczebności oceniła jako lekko spadkowy. Gatunek ten opisywany jest jako dość pospolity[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Chiroxiphia Cabanis, 1847, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-02-10] (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Lance-tailed Manakin Chiroxiphia lanceolata (Wagler, JG 1830). Avibase. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ a b Chiroxiphia lanceolata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Ilicurini Prum, 1992 (wersja: 2021-05-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-06].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 234, 1999.
- ↑ J. Wagler , Revisio generis Pipra, „Isis oder encyclopädische Zeitung von Oken”, 23, 1830, s. 931 (łac.).
- ↑ a b c d e f g Snow D.: Lance-tailed Manakin Chiroxiphia lanceolata , version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2) Cotingas, manakins, tityras, becards. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson , PASSERIFORMES, PIPRIDAE Rafinesque 1815, Wersja 13.003 (2021-11-04) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-02-17] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8 [online], grudzień 2023 [dostęp 2024-02-06] .
- ↑ Chiroxiphia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-02-10] (ang.).
- ↑ lanceolatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-02-10] (ang.).
- ↑ a b Lance-tailed Manakin Chiroxiphia lanceolata. BirdLife International, 2023. [dostęp 2024-02-10]. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World. J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie (red.). T. 9: Cotingas to Pipits And Wagtails. Barcelona: Lynx Edicions, 2004, s. 152. ISBN 84-87334-69-5. (ang.).
- ↑ Jennifer Reidy , Nest predators of Lance‐tailed Manakins on Isla Boca Brava, Panamá, „Journal of Field Ornithology.”, 80, 106843, 2020, s. 115, DOI: 10.1111/j.1557-9263.2009.00199.x. .
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].