Wikipedia

Stowarzyszenie Mont Pelerin

(Przekierowano z Mont Pelerin Society)

Stowarzyszenie Mont Pèlerin (ang. Mont Pèlerin Society, MPS) – pozarządowa organizacja międzynarodowa złożona z ekonomistów, filozofów, historyków, politologów oraz innych intelektualistów, którym bliska jest ideologia klasycznego liberalizmu w sferze ekonomicznej i politycznej. Tradycję spotkań MPS uznaje się także za jeden z korzeni neoliberalizmu, choć jest to pojęcie używane obecnie bardzo wieloznacznie[3].

Stowarzyszenie Mont Pèlerin
Mont Pèlerin Society
ilustracja
Państwo

 Stany Zjednoczone

Data założenia

10 kwietnia 1947[1],
6 listopada 1947 (rejestracja)[2]

Profil działalności

liberalny think tank

Prezes

Gabriel Calzada

Członkowie

ok. 500[1]

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia i nazwa

edytuj

Stowarzyszenie powstało w 1947 roku, gdy profesor Friedrich August von Hayek zaprosił 36 naukowców, głównie ekonomistów, do szwajcarskiego kurortu Mont Pèlerin, aby omówić obecną sytuację oraz dalsze losy klasycznego liberalizmu w teorii i praktyce[4]. Miała być to kontynuacja przedwojennej konferencji znanej jako Kolokwium Waltera Lippmanna. Wśród założycieli stowarzyszenia znajdowali się zarówno myśliciele o nastawieniu klasyczno-liberalnym (jak Hayek i Ludwig von Mises), jak i ordoliberalnym (jak Alexander Rüstow) czy socjaldemokratycznym (jak Karl Popper). Według relacji, w czasie jednej z pierwszych dyskusji Mises opuścił pomieszczenie w burzliwym nastroju, krzycząc „jesteście wszyscy bandą socjalistów”[3].

Założyciele MPS podkreślali, że nie jest jej celem prowadzenie jakiejkolwiek propagandy czy utożsamianie się z jakąkolwiek partią polityczną. Celem MPS miała być wymiana poglądów pomiędzy podobnie myślącymi naukowcami w nadziei, aby wzmocnić idee wolnego społeczeństwa oraz badać prace, wady oraz zalety demokratycznych i prorynkowych systemów ekonomicznych.

Początkowo Hayek, Mises i Wilhelm Röpke pragnęli nazwać stowarzyszenie mianem “Acton-Tocqueville Society”, ale Acton i Tocqueville byli katolickimi arystokratami, co nie spodobało się amerykańskim, protestanckim członkom (pomysł ten oprotestował Frank Knight: "Jeśli nazwiecie to stowarzyszenie po dwóch rzymskokatolickich arystokratach, odejdę"). Ostatecznie uhonorowano miejsce pierwszego spotkania naukowców w Mont Pèlerin Hotel, stojącego nad Jeziorem Genewskim, pod szczytem góry o tej samej nazwie, podobnie nazywając swoją organizację[5][6].

Na prośbę Henry’ego Hazlitta, w 1946 roku, swoje obawy na temat rozwoju towarzystwa wyraził Ludwig von Mises. Twierdził, że jeśli celem konferencji jest promocja rozwiązań wolnościowych to organizatorzy nie powinni zapraszać do swojego grona interwencjonistów, co miało być w jego opinii, bezproduktywne i destruktywne dla próby realizacji celów spotkań[7].

W 1961 roku, w kontrze do antykatolickiej tendencji, organizacje opuścił Wilhelm Röpke, Alexander Rüstow oraz Erik von Kuehnelt-Leddihn podkreślając dopełniające dla wolności znaczenie chrześcijaństwa[6].

Libertarianin Hans Hermann Hoppe, trzykrotny prelegent i negatywnie rozpatrzony kandydat na członka stowarzyszenia, skrytykował je za oportunistyczne porzucenie pryncypiów, błędną strategię i niewłaściwy, w stosunku do deklarowanego celu, dobór kadr. W 2006 roku[8] założył mające być alternatywą Towarzystwo Własności i Wolności („The Property and Freedom Society”)[9].

Od 1947 roku odbyły się 32 zjazdy generalne oraz 27 zjazdów regionalnych, które miały miejsce głównie w Europie, ale również i w USA, Japonii, Australii czy w Ameryce Południowej. Liczba członków wzrosła z 50 do ponad 500, skupiając kobiety i mężczyzn z prawie 40 krajów. Milton Friedman z rewerencją opisał znaczenie konferencji: Towarzystwo Mont Pelerin jest prawdziwą duchową fontanną młodości, do której wszyscy co roku możemy przyjść, by odnowić naszego ducha i naszą wiarę wśród rosnących wciąż szeregów innych wiernych[10].

Aby zostać członkiem towarzystwa trzeba uzyskać rekomendacje dwóch członków, uczestniczyć w kilku zjazdach i następnie zostać zaaprobowanym przez zarząd[10].

Cele

edytuj

Członkowie Stowarzyszenia, w swoim statucie (ang. Statement of Aims[11]) uchwalonym podczas pierwszego zjazdu, wskazali na niebezpieczeństwa, jakie według nich stoją przed ludzką cywilizacją. Naukowcy wymienili między innymi: ograniczanie wolności myśli i wypowiedzi, zmniejszenie roli jednostki na rzecz władzy odgórnej, upadek wartości moralnych, wzrastającą popularność ideologii podważającej celowość idei rządów prawa czy zaprzeczeniu wiary we własność prywatną oraz wolny rynek oraz brak rozproszonej władzy, jako gwaranta społeczeństwa w pełni wolnego (w rozumieniu klasycznym).

Jako główny cel, naukowcy wymienili dalsze badania w takich sferach jak:

  1. Analiza i badanie natury obecnego kryzysu, tak by uzmysłowić innym jego moralne i ekonomiczne pochodzenie.
  2. Redefinicja funkcji państwa, aby wyraźniejszą uczynić różnicę pomiędzy systemem totalitarnym a liberalnym.
  3. Metody przywrócenia rządów prawa oraz zapewnienia ich rozwoju w taki sposób, by jednostki i grupy nie były w stanie naruszać wolności i praw innych, a prawa osobiste nie mogły stać się podstawą agresywnej działalności władzy.
  4. Możliwości wprowadzenia minimalnych standardów środkami, które nie przeszkadzają w funkcjonowaniu rynku.
  5. Metody zwalczania nadużyć w historii dla wspomagania wyznań wrogich wolności [w ujęciu klasycznym].
  6. Problem stworzenia międzynarodowego porządku sprzyjającego zachowaniu pokoju i wolności oraz umożliwiającemu tworzenie harmonijnych międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Członkowie pierwszej konferencji MPS

edytuj

Czterdzieści osobistości wzięło udział w pierwszej konferencji w Mont-Pèlerin w dniach 1–10 kwietnia 1947 r[12]:

  1. Maurice Allais
  2. Carlo Antoni
  3. Hans Barth
  4. Karl Brandt
  5. Herb Cornuelle
  6. John A. Davenport
  7. Stanley Dennison
  8. Aaron Director
  9. Walter Eucken
  10. Erick Eyck
  11. Milton Friedman
  12. Harry Gideonse
  13. Frank Graham
  14. Friedrich Hayek
  15. Henry Hazlitt
  16. Floyd Harper
  17. Trygve Hoff
  18. Albert Hunold
  19. Carl Iversen
  20. John Jewkes
  21. Bertrand de Jouvenel
  22. Frank Knight
  23. Fritz Machlup
  24. Salvador de Madariaga
  25. Henri de Lovinfosse
  26. Loren Miller
  27. Ludwig von Mises
  28. Felix Morley
  29. Michael Polanyi
  30. Karl Popper
  31. William Rappard
  32. Leonard Read
  33. George Révay
  34. Lionel Robbins
  35. Wilhelm Röpke
  36. George Stigler
  37. Herbert Tingsten(inne języki)
  38. François Trevoux
  39. Orval Watts
  40. Veronica Wedgwood

Prezesi MPS

edytuj

Stowarzyszenie Mont Pelerin miało następujących prezesów[13]:

  1. Friedrich Hayek, Wielka Brytnia, 1947-61
  2. Wilhelm Röpke, Szwajcaria, 1961-62
  3. John Jewkes, Wielka Brytania, 1962-64
  4. Friedrich Lutz, Niemcy, 1964-67
  5. Bruno Leoni, Włochy, 1967-68
  6. Günter Schmölders, Niemcy, 1968-70
  7. Milton Friedman, USA, 1970-72
  8. Arthur Shenfield, Wielka Brytania, 1972-74
  9. Gaston Leduc, Francja, 1974-76
  10. George Stigler, USA, 1976-78
  11. Manuel Ayau, Gwatemala, 1978-80
  12. Chiaki Nishiyama, Japonia, 1980-82
  13. Lord Harris of High Cross, Wielka Brytania, 1982-84
  14. James M. Buchanan, USA, 1984-86
  15. Herbert Giersch, Niemcy, 1986-88
  16. Antonio Martino, Włochy, 1988-90
  17. Gary Becker, USA, 1990-92
  18. Max Hartwell, Wielka Brytnia, 1992-94
  19. Pascal Salin, France, 1994-96
  20. Edwin J. Feulner, USA, 1996-98
  21. Ramón Díaz, Urugwaj, 1998-00
  22. Christian Watrin, Niemcy, 2000-02
  23. Leonard P. Liggio, USA, 2002-04
  24. Victoria Curzon-Price, Szwajcaria, 2004-06
  25. Pedro Schwartz, Hiszpania, 2014-16
  26. Peter J. Boettke, USA, 2016-18
  27. John B. Taylor, USA, 2018-2020
  28. Linda Whetstone, Wielka Brytania, 2020-2021[14]
  29. Gabriel Calzada, Hiszpania, 2021-[15]

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii

edytuj

Ośmiu ekonomistów, którzy należeli do MPS, zostało uhonorowanych Nagrodami Nobla w dziedzinie ekonomii[16]:

  1. Friedrich August von Hayek – 1974
  2. Milton Friedman – 1976
  3. George Stigler – 1982
  4. James M. Buchanan – 1986
  5. Maurice Allais – 1988
  6. Ronald Coase – 1991
  7. Gary Becker – 1992
  8. Vernon Smith – 2002

Inni ważni członkowie MPS

edytuj

Polscy członkowie MPS

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Statement of Aims [online], MPS [dostęp 2019-06-08] (ang.).
  2. ↑ Jan-Otmar Hesse, Nils Goldschmidt, Stefan Kolev, Walter Eucken’s role in the early history of the Mont Pèlerin Society [online], 2014 [dostęp 2019-06-08].
  3. ↑ a b Oliver Marc Hartwich, Neoliberalism: the genesis of a political swearword., St Leonards, N.S.W.: The Centre for Independent Studies, 2009, ISBN 978-1-86432-185-2, OCLC 334201593 [dostęp 2019-02-26].
  4. ↑ About MPS, MPS: https://archive.is/20121220222849/https://www.montpelerin.org/montpelerin/mpsAbout.html
  5. ↑ Statement of Aims, MPS: https://archive.is/20121228030205/https://www.montpelerin.org/montpelerin/mpsGoals.html
  6. ↑ a b Acton Staff Member, Christianity, the Foundation and Conservator of Freedom [online], Acton Institute, 19 lipca 2022 [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  7. ↑ n, Observations on Professor Hayek’s Plan [online], Mises Institute, 18 sierpnia 2014 [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  8. ↑ Stephan Kinsella, History and Principles [online], The Property and Freedom Society, 20 lipca 2009 [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  9. ↑ The Property And Freedom Society — Reflections After Five Years [online], libertarianstandard.com [dostęp 2022-07-20].
  10. ↑ a b Mark Skousen, Narodziny współczesnej ekonomii, Fijorr Publishing, 2012, s. 409, ISBN 978-83-89812-89-6.
  11. ↑ a b c d n, The Dream of the Mont Pelerin Society [online], Mises Institute, 26 maja 2011 [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  12. ↑ http://rybn.org/thegreatoffshore/THE%20GREAT%20OFFSHORE/1.ENCYCLOPEDIA/MONT%20PELERIN%20SOCIETY,%201947/DOCS/A%20SHORT%20HISTORY%20OF%20THE%20MONT%20PELERIN%20SOCIETY%20By%20Eamonn%20Butler.pdf
  13. ↑ Past Presidents | MPS [online], www.montpelerin.org [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-19] (ang.).
  14. ↑ Linda Whetstone named president of Mont Pelerin Society [online], Atlas Network [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  15. ↑ About – MPS Oslo 2022 [online] [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  16. ↑ Notable Members, MPS: https://archive.is/20121221003511/https://www.montpelerin.org/montpelerin/mpsMembers.html
  17. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Mont Pelerin Society Directory [online], DeSmogBlog [dostęp 2014-01-28] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23].
  18. ↑ D. Ian Hopper, Judges Failed to Disclose Junkets, [w:] Associated Press [online], 30 czerwca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2014-06-11].
  19. ↑ Meet Our Experts [online] [dostęp 2016-09-02].
  20. ↑ Contemporary Authors, New Revision Series, Gale, 2009 [dostęp 2013-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-29].
  21. ↑ Contemporary Authors, New Revision Series, Gale, 2009 [dostęp 2013-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-11].
  22. ↑ Contemporary Authors, Gale, 2004 [dostęp 2013-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-29].
  23. ↑ Mirowski 2009 ↓, s. 192.
  24. ↑ Contemporary Authors, New Revision Series, Gale, 2009 [dostęp 2013-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-29].
  25. ↑ Churchill Archives Centre. The papers of Enoch Powell. File POLL 1/1/20.
  26. ↑ Economist Richard Rahn: Bulgaria Will Survive Financial Crisis, [w:] Sofia News Agency (Novinite Ltd) [online], 11 listopada 2011 [dostęp 2013-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-29].
  27. ↑ Alejandro Chafuen, Away From Socialism: Mario Vargas Llosa Joins The Mont Pelerin Society [online].
  28. ↑ Rada Fundacji FOR – FOR. for.org.pl. [dostęp 2015-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
  29. ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Archiwum Bronisława Komorowskiego / Kancelaria / Kierownictwo Kancelarii / Paweł Lisiewicz – Szef Gabinetu Prezydenta RP. prezydent.pl. [dostęp 2015-09-11].
  30. ↑ Założyciel i prezes PAFERE, Jan M. Małek, członkiem Mont Pelerin Society. pafere.org. [dostęp 2015-09-11].
  31. ↑ „Liberalizm w zagrożeniu” – spotkanie z Janem Winieckim.. [dostęp 2015-09-11].
  32. ↑ Zakończenie I etapu konkursu. Rzeczpospolita. [dostęp 2015-09-11].
  33. ↑ Obituary. Eugène (Eugeniusz) Zaleski, 1918-2001. „Slavic Review”. Nr 3, s. 681–682, 2002. 
  34. ↑ 01Einleitung.p65 [online], vsa-verlag.de [dostęp 2024-04-25].
  35. ↑ Leszek Balcerowicz prelegentem zebrania ogólnego Mont Pelerin w Miami - www.balcerowicz.pl [online], www.balcerowicz.pl [dostęp 2020-07-09].
  36. ↑ Biogramy prelegentów [online], www.old.pafere.org [dostęp 2020-07-09] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj

Charles Baird: Stowarzyszenie Mont Pelerin

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stowarzyszenie_Mont_Pelerin&oldid=75040199”