Gliczyca jednorożec

Gliczyca jednorożec (Notoxus monoceros) – gatunek chrząszcza z rodziny nakwiatkowatych i podrodziny Notoxinae.

Gliczyca jednorożec

Notoxus monoceros
(Linnaeus, 1760)
Widok z góry
Widok z boku
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	nakwiatkowate
Podrodzina	Notoxinae
Rodzaj	Notoxus
Gatunek	Notoxus monoceros
Synonimy Attelabus monoceros Linnaeus, 1760 Monocerus monoceros (Linnaeus, 1760) Notoxus biinterruptus M. Pic, 1900 Notoxus cucullatus Geoffroy in A.F. Fourcroy, 1785 Notoxus immaculatus M. Pic, 1899 Notoxus integer La Ferté-Sénectére, 1849 Notoxus latemaculatus M. Pic, 1892Gliczyca jednorożec Notoxus obscuricollis M. Pic, 1916 Notoxus platycerus La Ferté-Sénectére, 1849 Notoxus septemmaculata J. Roubal, 1933 Notoxus subjunctus M. Pic, 1911 Notoxus unicornis Westhoff, 1882

Taksonomia

Gatunek ten został opisany po raz pierwszy w 1760 roku przez Karola Linneusza jako Atellabus monoceros.

Wygląd

Widok od spodu

Chrząszcz o ciele długości od 3,7 do 5,5 mm, porośniętym przylegającym owłosieniem, a na głowie, przedpleczu i pokrywach także wmieszanymi w nie licznymi, stojącymi szczecinkami. Ubarwienie ma żółtobrunatne z w różnym stopniu przyciemnioną głową i przedpleczem oraz czarnym wzorem na pokrywach, typowo złożonym z plamy przytarczkowej, pary plam zabarkowych i zygzakowatej przepaski poprzecznej za środkiem ich długości; wzór ten wykazuje jednak dużą zmienność: plamy mogą łączyć się ze sobą, rozlewać, być zredukowane a nawet całkiem zanikać. Spód ciała, z odwłokiem włącznie, jest jednolicie jasny. Przednia krawędź przedplecza wyciągnięta jest ponad głową w duży róg. Przy brzegu tylnym przedplecza znajduje się przewężenie z szeroko pośrodku przerwaną przepaską białego owłosienia. Punktowanie na głowie jest gęste i tworzące zmarszczki. Punkty na pokrywach mają średnie rozmiary i są gęsto rozmieszczone. Wierzchołki pokryw są zawsze jasne, u samicy zaokrąglone, a u samca ścięte i zaopatrzone w ząbek.

Biologia i ekologia

M. monoceros na malinie właściwej

Imagines tego owada spotyka się od kwietnia do września na powierzchni gleby, trawach, roślinach zielnych, krzewach i drzewach. Larwy przechodzą rozwój w wierzchniej warstwie gleby i pod kamieniami. Wymagają miejsc suchych o charakterze otwartym lub skąpo porośniętych krzewami. Zimowanie odbywa się w ostatnim stadium larwalnym, a przepoczwarczenie następuje w kwietniu bądź maju.

Ciała tych chrząszczy zawierają trującą kantarydynę, którą pozyskują od chrząszczy z rodziny oleicowatych przez ich podgryzanie lub odżywianie się ich padliną. U samców kantarydyna jest gromadzona w gruczołach uchodzących u szczytu pokryw. Samice wybierają partnera do rozrodu sprawdzając ich wydzielinę. W entomologii wykorzystuje się pułapki ze świeżo uśmierconymi oleicami do ich wabienia.

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny o eurosyberyjskim typie rozsiedlenia. W Europie stwierdzony został w Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii, Niemczech, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwie, Litwie, Szwajcarii, Austrii, Włoszech, Polsce, Czechach, Słowacji, na Węgrzech, Ukrainie, w Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, Serbii, Czarnogórze, Rumunii, Bułgarii, Macedonii Północnej, Grecji i Rosji. Poza Europą znany jest z Wysp Kanaryjskich, Turcji, Syberii, Chin i Japonii. W Polsce jest najpospolitszym przedstawicielem nakwiatkowatych, znanym z całego kraju, z wyjątkiem wyższych partii gór.