Nykyfor Danysz
Nykyfor Danysz, ukr. Никифор Даниш, pol. Nicefor Danysz[a] (ur. 22 lutego 1877 w Ilińcach, zm. 1954 w Stanach Zjednoczonych) – ukraiński nauczyciel.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Stanowisko |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się 22 lutego 1877 w Ilińcach jako syn Aleksego[1][2]. Z pochodzenia był Rusinem i był wyznania grecko-katolickiego[1][2]. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim[3], a także na Uniwersytecie Jagiellońskim[2].
Z zawodu był nauczycielem matematyki i fizyki[1]. Pracę w szkolnictwie podjął 3 września 1903[1]. 7 czerwca 1905 złożył egzamin nauczycielski[1]. 28 sierpnia 1905 mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. Gimnazjum w Buczaczu z dniem 1 września tego roku[1][4]. Uczył tam języka ruskiego, matematyki, fizyki[5][6]. Od 1908 i w drugiej dekadzie XX wieku uczył w II Gimnazjum w Kołomyi[1][3][7]. Został odznaczony Krzyżem Jubileuszowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych[7].
U kresu I wojny światowej był komisarzem miejskim Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej w Czortkowie[3][8].
W latach 20. II Rzeczypospolitej pracował etatowo w Państwowym Gimnazjum z ruskim językiem wykładowym w Stanisławowie, gdzie uczył matematyki i fizyki[9][10]. Równolegle w tym czasie był w tym mieście dyrektorem Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego, prowadzonym przez Ruskie Towarzystwo Pedagogiczne[11][12]. Pod koniec 1927, jako nauczyciel Gimnazjum z ruskim językiem wykładowym w Kołomyi przydzielony do Gimnazjum z ruskim językiem wykładowym w Stanisławowie, został przeniesiony do Gimnazjum z ruskim językiem wykładowym w Stanisławowie[13]. Z pracy tamże w 1937 został przeniesiony w stan spoczynku[14]. W Stanisławowie był prezesem Towarzystwa Ridna Szkoła[15].
Podczas II wojny światowej, po wkroczeniu Niemców do Stanisławowa (7 sierpnia 1941) i nastaniu okupacji niemieckiej Nykyfor Danysz oraz inny ukraiński nauczyciel gimnazjalny Iwan Rybczyn przekazali do gestapo sporządzoną listę polskich nauczycieli i nauczycielek, którzy od wybuchu wojny w trakcie okupacji sowieckiej pracowali w szkołach stanisławowskich z językiem polskim wykładowym[16]. Wskutek tego ustanowiona w Stanisławowie ukraińska policja pomocnicza (Ukrainische Hilfspolizei) dokonała aresztowania 250 osób, których najpierw uwięziono, a w nocy 14/15 sierpnia 1941 zamordowano w Czarnym Lesie pod Pawełczem[16][17].
Wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie zmarł w 1954[3].
Uwagi
edytuj- ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Nicephor Danysz”.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 78.
- ↑ a b c Andrzej Kazimierz Banach: Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61-1917/18 (rozprawa habilitacyjna). Kraków: Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1997, s. 191.
- ↑ a b c d A. Ilnytska, J. Ilnytskyi, Yu. Holovatch, A. Trokhymchuk: Marian Smoluchowski: A story behind one photograph. arxiv.org, 2012. s. 5. [dostęp 2021-02-14]. (ang.).
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1906. Buczacz: 1906, s. 32.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1906. Buczacz: 1906, s. 28.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1908. Buczacz: 1908, s. 33.
- ↑ a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1019.
- ↑ ОРГАНІЗАЦІЯ ЦИВІЛЬНОЇ ВЛАДИ ЗУНР У ПОВІТАХ ГАЛИЧИНИ (ЛИСТОПАД - ГРУДЕНЬ 1918 РОКУ). library.iv-fr.net. [dostęp 2021-02-14]. (ukr.).
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 328.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 162.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 330.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 164.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 12, s. 501, 31 grudnia 1927.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 4, s. 259, 25 kwietnia 1937.
- ↑ Kamil Barański: Przeminęli zagończycy, chliborobi, chasydzi. Rzecz o ziemi stanisławowsko-kołomyjsko-stryjskiej. Londyn: Panda Press, 1988, s. 155.
- ↑ a b Bolesław Suszka. Dzieje Karola Firganka i jego pamiętnika. „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”. Z. 31, s. 62, 2014.
- ↑ Józef Zieliński. Stanisławów 1941. „Biuletyn”. Nr 43, s. 5, Czerwiec 1982. Koło Lwowian w Londynie. Za: Józef Zieliński. Stanisławów 1941. „Tygodnik Powszechny”. Nr 49 (567), 6 grudnia 1959. Koło Lwowian w Londynie.