Ochodze
![]() |
Ten artykuł może zawierać informacje nieistotne dla artykułu encyklopedycznego. |
Ochodze (dodatkowa nazwa w j. niem. Ochotz, w latach 1936-1945 Frühauf[1]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Komprachcice.
Artykuł | 50°36′39″N 17°48′40″E |
- błąd | 39 m |
WD | 50°36'40"N, 17°48'40"E, 50°41'N, 17°50'E |
- błąd | 39 m |
Odległość | 33 m |
| ||||
| ||||
![]() Szkoła podstawowa w Ochodzach | ||||
Państwo | ![]() | |||
Województwo | ![]() | |||
Powiat | opolski | |||
Gmina | Komprachcice | |||
Liczba ludności (2006) | 1200 | |||
Strefa numeracyjna | 77 | |||
Kod pocztowy | 46-070 | |||
Tablice rejestracyjne | OPO | |||
SIMC | 0496857 | |||
![]() |
Od 1950 miejscowość należy do województwa opolskiego.
Z Opola dojazd autobusami miejskimi linii nr 8.
NazwaEdytuj
W XII wieku wydzielanie majątku czy kompleksu majątków z ogólnej jurysdykcji wymagało nie tylko udzielenia przywilejów (tutaj wystarczało właściwie ogłoszenie na wiecu książęcej decyzji), ale wyraźnego określenia obszaru objętego immunitetem[2]. Było to tym bardziej konieczne, że wydzielony majątek, a zwłaszcza obszar przeznaczony dopiero do skolonizowania, należało wyodrębnić ze struktury opolnej; z „książęcych” terenów leśnych korzystała bowiem ludność określonych opoli, roszcząc sobie do nich uświęcone dawną tradycją prawa. Na miejsce skomplikowanych powiązań i roszczeń pojawiła się granica linearna, wyodrębniająca objęty immunitetem obszar[3].
Wytyczenie tej granicy dokonywał książę, często osobiście albo za pośrednictwem wysokich urzędników, obchodząc lub objeżdżając wydzielany teren i wyznaczając granice przez naciosy na drzewach lub wystawianie kamieni granicznych. Taki sposób wytyczania granic, jak również sam ograniczony obszar nazywano ochodzą lub (częściej) ujazdem (łac. circuitio i circumequitatio)[4]. Więcej na ten temat w wikipedii pod hasłem Ujazd.
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy oznaczającej chęć - ochoty[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości, wcześniejszą od niemieckiej wymienia Ochoc, które tłumaczy jako "Schmausort, Lustort" czyli po polsku "Miejscowość ochoty, ucztowania"[5].
Niemcy zgermanizowali nazwę na Ochotz[5] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie. Po wojnie polska administracja spolonizowała zgermanizowaną nazwę na Ochodze. Obecnie obie nazwy nie wiążą się z pierwszym znaczeniem.
HistoriaEdytuj
Pierwsze wzmianka o wsi pochodzi z 1295. Wiadomo, że mieszkańcy płacili wówczas dziesięcinę (zboże) dla kościoła w Chrząszczycach, gdyż miejscowość należała do tamtejszej parafii. Nazwa miejscowości najprawdopodobniej pochodzi od śląskich słów ochodza lub ochoza – oznaczały one miejsce, które należy obejść. Według innej teorii określano tak również osady, których granice ustalano przez wspólny obchód z sąsiadami[6]. W dokumentach pojawiały się również nazwy Ochoze i Ochoc, a w Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (około 1300) nazwa Ochoss[7].
W 1536 wieś kupili bracia Buchta, razem z sąsiednim Domeckiem. Niewiele wiadomo o późniejszym okresie. W 1783 właścicielem wsi miał być niejaki Koschützki. W 1845 mieszkały w niej 372 osoby, w 1890 – 570, a pod koniec pierwszej dekady XX wieku 638 osób. W 1921 podczas plebiscytu za pozostaniem w granicach Niemiec głosowało 338 mieszkańców, a za Polską 121.
Pod koniec lat 20. w Ochodzach mieszkało 761 katolików i 8 ewangelików. W pobliskiej leśniczówce Frühauf znajdował się pomocniczy urząd leśny nadleśnictwa Prószków. Nazwę leśniczówki przyjęto za nazwę całej wsi w 1936, kiedy to władze hitlerowskie zmieniły wiele nazw miejscowości na brzmiące "bardziej niemiecko" (na polskiej przedwojennej mapie nazwa wsi brzmiała Ochodza)[8]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej liczba mieszkańców przekroczyła 1000 osób.
Ochodze posiadały w przeszłości własny herb – znajdował się on na pieczęciach gminnych. Przedstawiał on skaczącego jelenia oraz drzewo i stojącego obok niego mężczyznę (myśliwego lub leśniczego). Miał prawdopodobnie nawiązywać do pobliskich lasów oraz istniejącej w nich leśniczówki.
ZabytkiEdytuj
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest[9]:
- kościół par. pw. św. Marcina, drewniany, z 1702 r., przeniesiony do wsi z Komprachcic w 1941 r.,
inne zabytki:
- pomnik mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
- liczne domy mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku.
CiekawostkiEdytuj
Mieszkańców Ochódz nazywano w przeszłości "wystrachami" – od nazwiska bardzo często występującego we wsi do dnia dzisiejszego, lub "huraszoukami" – z powodu charakterystycznej wymowy "sz" zamiast "s"[6].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Zofia Podwińska , Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Źreb, wieś, opole, Wrocław 1971 , s. 202.
- ↑ Benedykt Zientara , Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997 , s. 130.
- ↑ Tamże.
- ↑ a b c Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 82.
- ↑ a b Gmina Komprachcice, J. Filipczyk, M. Goc, E.Matuszczyk, U. Zajączkowska, brak roku wydania, ISBN 83-901570-9-8, s. 33.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis
- ↑ Przedwojenna mapa WiG
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 94. [dostęp 2.1.2013].
bibliografiaEdytuj
- Kodeks dyplomatyczny Śląska. Zbiór dokumentów i listów dotyczących Śląska. T. 1. Obejmujący lata 971-1204, wyd. Maleczyński K., Wrocław 1956.
- Podwińska Z., Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Źreb, wieś, opole, Wrocław 1971.
- Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997.