Octoknema

monotypowa rodzina roślin

Octoknema – rodzaj roślin z monotypowej rodziny Octoknemaceae z rzędu sandałowców (Santalales). Obejmuje 14 gatunków występujących w Afryce równikowej od Gwinei po Tanzanię. Rośliny te rosną w wilgotnych lasach tropikalnych[3].

Octoknema
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Santalanae

Rząd

sandałowce

Rodzina

Octoknemaceae

Rodzaj

Octoknema

Nazwa systematyczna
Octoknema Pierre
Bull. Mens. Soc. Linn. Paris 2: 1290 (1897)[3]
Typ nomenklatoryczny

O. klaineana Pierre[4]

Morfologia

edytuj

Pokrój: Krzewy i drzewa osiągające do 30 m wysokości. Konary i pnie pokryte zwykle gładką korą, młode pędy są nagie lub owłosione, czasem gęsto. Włoski są gwiazdkowate, białe lub brązowe[3].

Liście
Zimozielone, skrętoległe, ułożone w dwóch rzędach, pozbawione przylistków, ogonkowe (ogonek zaokrąglony lub z rowkiem na stronie doosiowej). Blaszka pojedyncza, eliptyczna, jajowata do wąskoeliptycznej, całobrzega, na wierzchołku zaostrzona lub zaokrąglona. Wiązka centralna bardzo wyraźna, zwłaszcza od dołu, podobnie wyraźne są też żyłki boczne odchodzące pod kątem ostrym i tworzące 4–11 par. Liście są nagie lub owłosione[3].
Kwiaty
Jednopłciowe (rośliny są dwupienne), kwiaty żeńskie zebrane w kłosokształtne kwiatostany, rzadko rozgałęzione, kwiaty męskie w kwiatostanach groniastych. Kwiaty promieniste, pięciokrotne, rzadko trzykrotne. Działki kielicha zredukowane lub nieobecne, płatki korony zrośnięte u nasady, owłosione lub nagie. Kwiaty żeńskie osiągają ponad 1,5 mm średnicy, zawierają 5 (rzadko trzy) prątniczki i mniej lub bardziej owłosioną zalążnię tworzoną z trzech owocolistków, z pojedynczą szyjką słupka, na końcu z trzema ramionami. Kwiaty męskie z pięcioma, rzadziej trzema pręcikami, osiągają od 1 do 3,5 mm średnicy[3].
Owoce
Kulistawe lub jajowate pestkowce osiągające do 1–4 cm długości, ciemnozielone, żółte, pomarańczowe lub czerwone, nagie lub owłosione[3].

Systematyka

edytuj

W związku z dyskusyjną wciąż systematyką w obrębie rzędu sandałowców rodzaj Octoknema zajmuje w niej różną pozycję w zależności od źródła. Według Angiosperm Phylogeny Website i GRIN stanowi odrębną, monotypową rodzinę Octoknemaceae[5][1]. Zaliczany jest także do Erythropalaceae[6] i przemierżlowatych Olacaceae[3].

Pozycja według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Pozycja rodziny na drzewie filogenetycznym rzędu sandałowców[1]:

sandałowce

Erythropalaceae



Strombosiaceae




Coulaceae





Ximeniaceae




Aptandraceae



Olacaceae przemierżlowate






Octoknemaceae




Balanophoraceae gałecznicowate





Opiliaceae



Santalaceae sandałowcowate (w tym dawne jemiołowate Viscaceae)






Loranthaceae gązewnikowate



Mystropetalaceae





Misodendraceae



Schoepfiaceae










Wykaz gatunków[3]:

Przypisy

edytuj
  1. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-13] (ang.).
  2. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2022-03-13] (ang.).
  3. a b c d e f g h Octoknema Pierre. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-13].
  4. Octoknema Pierre. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-03-13].
  5. Genus Octoknema Pierre. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-03-13].
  6. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 641, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.