Odiniidae
Odiniidae – rodzina owadów z rzędu muchówek i podrzędu krótkoczułkich. Obejmuje ponad 60 opisanych gatunków. Larwy są saprofagami lub drapieżnikami związanymi z zaatakowanymi przez inne owady i grzyby drzewami. Występują we wszystkich krainach zoogeograficznych z wyjątkiem australijskiej.
| Odiniidae | |
| Hendel, 1920 | |
 Odinia boletina | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Schizophora |
| Parvordo | |
| Nadrodzina | |
| (bez rangi) | Agromyzoinea |
| Rodzina |
Odiniidae |
Opis edytuj
Są to silnie owłosione muchówki o zwartej budowie ciała i długości od 2,5 do 6 mm. Owłosienie ma barwę srebrną po matowoszarą z brązowawymi znakami, rzadziej jest jednolicie brązowe[1].
Obie płcie są holoptyczne[2]. Głowa jest wyższa niż dłuższa[1], o szerokim czole i brzegach oczu oddzielonych od pręgi czołowej płytkami skroniowymi. Chetotaksję głowy tworzą dobrze rozwinięte szczecinki ciemieniowe, odchylone od siebie zaciemieniowe (brak ich w rodzaju Shewellia), grube wibrysy, szczecinki perystomalne oraz rozmieszczone na płytkach ciemieniowych i sięgające przedniej krawędzi czoła szczecinki orbitalne[1][2]. Płytki półksiężycowate są nagie[1]. Głaszczki są duże i spłaszczone. Na grzbietowej stronie zaokrąglonego trzeciego członu czułków osadzony jest biczyk[2].
Na śródpleczu występuje 1 szczecinka środkowa grzbietu położona przed szwem oraz 4–5 szczecinek śródplecowych, z których jedna położona jest przed szwem[1]. Odnóża są tęgiej budowy, często z nabrzmiałymi udami[1][2]. W użyłkowaniu skrzydła żyłka kostalna sięga żyłki R4+5 lub medialnej, żyłka subkostalna jest niekompletna[1], a komórka kubitalna jest z tyłu otwarta[2]. Zazwyczaj na skrzydłach występują przyciemnienia, które mogą tworzyć wzór na całej ich powierzchni. Odwłok jest krótki i szeroki, z pięcioma widocznymi segmentami[1]. Samiec ma stosunkowo skomplikowany aparat kopulacyjny z krótkim prąciem i dwiema parami chwytnych haków[2].
Ekologia i występowanie edytuj
Owady dorosłe spotyka się wśród drzew, zwłaszcza zaatakowanych przez inne owady, zagrzybiałych oraz wydzielających soki. Niektóre imagines żerują na grzybach nadrzewnych. Znacznie liczebniejsze są w koronach niż w piętrze podszytu. Larwy są saprofagiczne lub drapieżne. U większości gatunków przechodzą rozwój w chodnikach saproksylofagów np. motyli z rodziny trociniarkowatych czy chrząszczy z rodzin czarnuchowatych, kózkowatych, bogatkowatych lub z podrodziny kornikowatych. Znane są też gatunki, których larwy rozwijają się w galasach motyli lub złożach jaj czerwca Pseudococcus comstocki[1].
Przedstawiciele rodziny zamieszkują wszystkie krainy zoogeograficzne, z wyjątkiem australijskiej[1]. W Polsce do 2001 stwierdzono 6 gatunków[3] (zobacz: Odiniidae Polski)
Systematyka edytuj
Współczesne badania potwierdzają monofiletyzm Odiniidae oraz wskazują, że zajmują one bazalną pozycję w obrębie Agromyzoinea, do których należą jeszcze miniarkowate i Fergusoninidae[1]. Do 2011 roku opisano 65 gatunków z tej rodziny[4]. Grupuje się je w 2 podrodzinach i 15 rodzajach[1]:
- podrodzina: Odiniinae Hendel, 1920
- Afrodinia Cogan, 1975
- Neoalticomerus Hendel, 1903
- Odinia Robineau-Desvoidy, 1830
- †Protodinia Hennig, 1965
- Turanodinia Stackelberg, 1944
- podrodzina: Traginopinae Hennig, 1965
- Coganodinia Gaimari et Mathis, 2011
- Helgreelia Gaimari, 2007
- Lopesiodinia Prado, 1973
- Neoschildomyia Gaimari, 2007
- Neotraginops Prado, 1973
- Paratraginops Hendel, 1917
- Pradomyia Gaimari, 2007
- Schildomyia Malloch, 1926
- Shewellia Hennig, 1969
- Traginops Coquillett, 1900
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l Stephen D. Gaimari, Wayne N. Mathis. World Catalog and Conspectus on the Family Odiniidae (Diptera: Schizophora). „Myia”. 12, s. 291–339, 2011.
- ↑ a b c d e f Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 54–58. Odiniidae, Clusiidae, Anthomyzidae, Odiniidae, Tethinidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1962, s. 3-5.
- ↑ J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
- ↑ Thomas Pape, Vladimir Blagoderov, Mikhail B. Mostovski, Order Diptera Linnaeus, 1758, [w:] Zhang Zhiqiang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 222-229 [dostęp 2017-10-01].