Onoszki (rejon nieświeski)
Onoszki (biał. Аношкі, ros. Оношки, hist. również Anoszki[1]) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie nieświeskim obwodu mińskiego, około 14 km na zachód od Nieświeża.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1770 |
| Kod pocztowy |
222602 |
| Tablice rejestracyjne |
5 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°11′00,4″N 26°28′25,4″E/53,183444 26,473722
| |
Historia edytuj
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Onoszki, wcześniej należące do województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu nowogródzkiego (ujezdu), który wchodził kolejno w skład guberni: słonimskiej, litewskiej, grodzieńskiej i mińskiej Imperium Rosyjskiego[1][2]. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Onoszki wróciły do Polski, znalazły się w gminie Snów w powiecie nieświeskim województwa nowogródzkiego, od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[2].
W drugiej połowie XIX wieku była to okolica bezleśna, we wsi było 19 osad[1].
W południowej części agromiasteczka na początku XXI wieku wzniesiono z białej cegły prawosławną cerkiew pw. św. Anny[3], która służy miejscowej parafii[4]. 800 m na północny wschód od centrum agromiasteczka znajduje się kurhan zwany Piorunową Górą (obecnie biał. Перунова Гара), w którym odkryto artefakty pochodzące z epoki żelaza.
W 2009 roku w Onoszkach mieszkało 806 osób[5].
Majątek Narucewicze edytuj
Półtora kilometra na południe od centrum Onoszek stał przez około 100 lat dwór Czapskich[6], siedziba majątku Narucewicze. W okresie międzywojennym na południe of folwarku Narucewicze wybudowano (nieistniejące obecnie) osiedle dla osadników wojskowych o tej samej nazwie.
Majątek Narucewicze znany był od 1745 roku, w drugiej połowie XVIII wieku należał do Obuchowiczów[7]. Na początku XIX wieku przypadł Karolowi Czapskiemu (1777–1836). mężowi Fabianny Obuchowiczówny (1794–1876) i pozostał własnością rodziny Czapskich do 1939 roku. Kolejnym po Karolu właścicielem był syn jego i Fabianny, Adam Erazm (1819–1874), a następnym – jego syn, Adam Ignacy (1849–1914). Ostatnim właścicielem Narucewicz był syn Adama Ignacego, Franciszek Edward Czapski (1885–1939)[8].
Najprawdopodobniej w pierwszej połowie XIX wieku wybudowano tu siedzibę właścicieli. Był to długi, parterowy, murowany dwór utrzymany w stylu neogotyckim, z ośmioboczną neogotycką wieżą zegarową z prawej strony z balkonikami skierowanymi na cztery strony świata, z kutymi, żelaznymi balustradkami. Dom był przykryty gładkim czterospadowym dachem. Wejście zdobiła zębata attyka.
Dom był otoczony parkiem krajobrazowym, w którym rosły, w niewielkiej odległości od domu, wielkie dęby[8]. Tuż obok folwarku był cmentarzyk z kaplicą grobową. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego odnotowuje istnienie głazu narzutowego w pobliżu[9].
Siedziba Czapskich nie przetrwała II wojny światowej. Pozostały stajnia i budynek gospodarczy[10]. Fragment pozostałości parku jest dziś historyczno-kulturalnym zabytkiem Białorusi o numerze ewidencyjnym 613Г000496.
Majątek w Narucewiczach został opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Onoszki, 2) powiat nowogródzki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 535.
- ↑ a b Narucewicze na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-12-05].
- ↑ Оношки, Свято-Аннинская церковь. ПРАВАСЛАЎНАЯ АРХІТЭКТУРА БЕЛАРУСІ. [dostęp 2015-12-05]. (ros.).
- ↑ ХРАМ СВЯТОЙ ПРАВЕДНОЙ АННЫ АГ. ОНОШКИ. sluck-eparchiya.by. [dostęp 2021-02-28]. (ros.).
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009. [dostęp 2015-12-05].
- ↑ Narucewicze na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-12-05].
- ↑ Оношки, усадьба Чапских "Наруцевичи". W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Минского края. Mińsk: Полифакт, 2000, s. 261–263. ISBN 985-6107-24-5. [dostęp 2015-12-05]. (ros.).
- ↑ a b c Narucewicze, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 273–274, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Narucewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 919.
- ↑ Оношки na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2015-12-05]. (ros.).