Oposek rdzawy

Oposek rdzawy
	Marmosa lepida
	(O. Thomas, 1888)
	; M. lepida u góry
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	torbacze
Rząd	dydelfokształtne
Rodzina	dydelfowate
Podrodzina	dydelfy
Rodzaj	oposek
Podrodzaj	Stegomormosa
Gatunek	oposek rdzawy
Synonimy
	Didelphys (Micoureus) lepida O. Thomas, 1888; Marmosa lepida grandis Tate, 1931;
	Didelphys (Micoureus) lepida O. Thomas, 1888; Marmosa lepida grandis Tate, 1931;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oposek rdzawy^[4], oposik rudy^[5] (Marmosa lepida) – gatunek ssaka z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1888 roku angielski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Didelphys (Micoureus) lepida^[1]. Miejsce typowe to Santa Cruz (6°S 76°W/-5,550000 -75,800000) ma wysokości 150 m n.p.m., obszar rzeki Huallaga, region Loreto, Peru^[6]^[7]^[8]^[9]^[10]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura BMNH 69.3.31.4, Muzeum Historii Naturalnej w Londynie) odłowiony przez angielskiego zoologa Edwarda Bartletta^[7]^[8].

M. lepida należy do podrodzaju Stegomormosa^[8]^[9]^[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[9].

Etymologia edytuj

Marmosa: nazwa nadana oposkowi w Brazylii, zgodnie z Sebą, i zaadaptowana w języku francuskim w formie marmose przez Buffona^[11].
lepida: łac. lepidus ‘czarujący, elegancki’, od lepos, leporis ‘czar, urok’^[12].

Zasięg występowania edytuj

Oposek rdzawy występuje na wschodnich nizinach Kolumbii, w południowej Wenezueli, Gujanie, zachodniej Brazylii, wschodnim Ekwadorze, wschodnim Peru i północno-zachodniej Boliwii^[10]^[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 9,7–12 cm, długość ogona 14–15,9 cm; masa ciała 10–18 g^[10]^[13]. Futro na grzbiecie koloru czerwonobrązowego, na spodzie kremowe lub brudnobiałe. Głowa o spiczastym pysku, dużych uszach i oczach. Ogon jest długi, cienki i nagi^[5].

Tryb życia edytuj

Słabo poznany. Żyje w tropikalnych lasach deszczowych. Jest zwierzęciem aktywnym w nocy. Ogon służy do wspinaczki na drzewa, gdzie zwinnie się porusza. Biologia rozrodu i wychowanie młodych nieznane. Poluje głównie na owady^[5].

Zagrożenie i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii najmniejszej troski LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[3].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c O. Thomas. Diagnosis of four new species of Didelphys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 1 (2), s. 158, 1888. (ang.).
↑ G.H.H. Tate. Brief diagnoses of twenty-six apparently new forms of Marmosa (Marsupialia) from South America. „American Museum novitates”. 493, s. 12, 1931. (ang.).
↑ ^a ^b N.N. Cáceres N.N., S.S. Solari S.S., T.T. Tarifa T.T., Marmosa lepida, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-19] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c E. Keller, J.H. Reichholf & G. Steinbach (red. red.): Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 20, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Marmosa lepida. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-16].
↑ ^a ^b R. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 20, 2022. (ang.).
↑ ^a ^b ^c N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Marmosa lepida (O. Thomas, 1888). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 44. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 140–141. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 400, 1904. (ang.).
↑ lepida, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-16] (ang.).
↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 32. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Thomas-1] O. Thomas. Diagnosis of four new species of Didelphys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 1 (2), s. 158, 1888. (ang.).

[Tate-2] G.H.H. Tate. Brief diagnoses of twenty-six apparently new forms of Marmosa (Marsupialia) from South America. „American Museum novitates”. 493, s. 12, 1931. (ang.).

[iucn-3] N.N. Cáceres N.N., S.S. Solari S.S., T.T. Tarifa T.T., Marmosa lepida, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-19] (ang.).

[Cichocki&inni-4] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Keller&inni-5] E. Keller, J.H. Reichholf & G. Steinbach (red. red.): Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 20, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2.

[msw-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Marmosa lepida. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-16].

[voss-7] R. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 20, 2022. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Marmosa lepida (O. Thomas, 1888). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-16]. (ang.).

[icmw-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 44. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Astúa-10] D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 140–141. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[pal-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 400, 1904. (ang.).

[12] lepida, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-16] (ang.).

[amw-13] Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 32. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]