Orzełek plamisty[5] (Hieraaetus ayresii) – gatunek ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Zamieszkuje Afrykę Subsaharyjską. Nie wyróżnia się podgatunków[2][6]. Mimo niezbyt licznej populacji nie jest zagrożony wyginięciem[4].

Orzełek plamisty
Hieraaetus ayresii[1]
(Gurney, 1862)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Hieraaetus

Gatunek

orzełek plamisty

Synonimy
  • Spizaëtus ayresii Gurney, 1862[2]
  • Hieraaetus dubius[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Morfologia

edytuj
 
Orzełek plamisty na rycinie z 1919 roku

Ma od 45 do 61 cm długości i waży do około 1 kilograma.

Dorosły samiec ma czarniawe górne partie, które są biało nakrapiane, zwykle ma też białe czoło i brew. Pokrywy górnego skrzydła są podobnie upierzone. Ogon jest popielato-szary z szeroką czarną końcówką i trzema do czterech węższych ciemnych pasków. Lotki 1. rzędu i 2. rzędu są czarne. Pod spodem są białe, z dużymi ciemnobrązowymi plamami i plamami na piersi i brzuchu, które stają się rzadsze na udach i piersi. Nogi są jasnobiałe. Pokrywy pod skrzydłami są brązowe, z białymi elementami, spodnia strona lotek jest ciemna i mocno pręgowana. Oczy są żółte lub pomarańczowe, stopy żółte, dziób jest niebieskawy, z czarną końcówką. Samce są mniejsze niż samice, które są również ciemniejsze i zwykle bardziej gęsto nakrapiane na spodniej stronie oraz mają mniejszą ilość bieli na czole i brwi[7].

Zasięg występowania

edytuj

Występuje w Afryce Subsaharyjskiej – od Sierra Leone na wschód po Etiopię i Somalię, a stamtąd na południe po północną Namibię, północną Botswanę i północno-wschodnią RPA[2][3].

Ekologia i zachowanie

edytuj

Występuje w otwartych lasach, często w górach, na wilgotniejszych i bardziej zadrzewionych sawannach lub w pasmach lasów nadrzecznych. Rzadko spotykany w gęstszych lasach deszczowych lub na otwartym terenie[7]. Po sezonie lęgowym może odwiedzać miasta i plantacje[3].

Buduje małe gniazdo z patyków, wyłożone gałązkami z zielonymi liśćmi i umieszczone wysoko w rozwidleniu wysokiego drzewa. Czasami korzysta ze starego gniazda innego dużego gatunku drapieżnego ptaka. W zniesieniu 1 jajo na obszarach okołorównikowych i 2 jaja w południowej Afryce[3]. Inkubacja trwa 43–48 dni[7].

Żywi się głównie małymi i średniej wielkości ptakami, a zwłaszcza gołębiami. Poluje również na gryzonie żyjące na drzewach[3].

Status

edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje orzełka plamistego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Jego całkowita liczebność, według szacunków, zawiera się w przedziale 1000 – 10 000 osobników, czyli 670–6700 osobników dorosłych. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny[4].

Przypisy

edytuj
  1. Hieraaetus ayresii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Ayres' Hawk-eagle (Hieraaetus ayresii). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
  3. a b c d e Species account: Ayres's Hawk-eagle Aquila ayresii. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-12]. (ang.).
  4. a b c Hieraaetus ayresii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-12].
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-12]. (ang.).
  7. a b c Ayress Hawk-Eagle (Hieraaetus ayresii). Planet of Birds. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj