Othius angustus
Othius angustus – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków.
| Othius angustus | |||
| Stephens, 1833 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Othius angustus | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1806 roku przez Johanna L.C.C. Gravenhorsta pod nazwą Staphylinus melanocephalus. Jako miejsce typowe wskazano Brunszwik. W 1833 roku niezależnie opisany został przez Jamesa Francisa Stephensa. Jako miejsce typowe wskazano Brystol i Edynburg w Wielkiej Brytanii. Nazwa z epitetem melanocephalus okazała się młodszym homonimem, stąd za ważną uznaje się nazwę nadaną przez Stephensa[1].
Wyróżnia się w jego obrębie dwa podgatunki[1]:
- Othius angustus angustus Stephens, 1833
- Othius angustus stenocephalus Eppelsheim, 1881
Ten drugi opisany został po raz pierwszy w 1881 roku przez Eduarda Eppelsheima na łamach „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien” jako osobny gatunek, Othius stenocephalus. Jako miejsce typowe wskazano Göygöl w Azerbejdżanie[2][1]. W 1914 roku Max Bernhauer i Karl Schubert obniżyli mu rangę do odmiany w obrębie O. laeviusculus. Rangę podgatunku w obrębie O. angustus nadał mu Volker Assing w 1997 roku[1].
Morfologia edytuj
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 4,5 do 6 mm. Głowa jest wydłużona, czarna z żółtobrunatnymi głaszczkami i czułkami. Silne, zakrzywione żuwaczki mają bruzdę na krawędzi zewnętrznej. Warga górna ma na przedniej krawędzi głębokie, szczelinowate wcięcie. Czułki mają człon trzeci co najwyżej nieco dłuższy niż poprzedni, a człon przedostatni nieco tylko szerszy niż dłuższy. Przedplecze jest wyraźnie szersze od głowy, barwy koralowoczerwonej, czasem z przyciemnionym środkiem, rzadziej czarne z czerwonymi brzegami. Na powierzchni przedplecza widoczna jest wyraźna mikrorzeźba. Pokrywy są nie dłuższe od głowy, brunatne do smolistobrunatnych. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone. Odnóża są żółtobrunatnie ubarwione. Przednia ich para ma stopy o rozszerzonych członach, u samców mocniej niż u samic. Brunatnosmolisty odwłok ma wąską obwódkę błoniastą na tylnym brzegu piątego tergitu[3].
Ekologia i występowanie edytuj
Owad rozmieszczony od nizin po wysokie góry[4][3], dochodzący do rzędnych 3000 m n.p.m.[4], częstszy jednak na terenach górskich[3]. Zasiedla łąki i pastwiska, tereny otwarte o podłożu żwirowatym lub piaszczystym, ale także lasy[4][3]. Na nizinach zwykle wybiera stanowiska na zboczach pagórków[3]. Bytuje na powierzchni gleby, wśród mchów i niskiej roślinności, pod gnijącymi szczątkami roślinnymi i kamieniami[4].
Gatunek palearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest z Islandii, Wysp Owczych, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Portugalii, Hiszpanii[5], Andory[1], Francji, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Rumunii i europejskiej części Rosji[5]. W Polsce wykazywany jest z Pobrzeża Koszalińskiego, Pojezierza Pomorskiego, Puszczy Boreckiej, Puszczy Piskiej, Niziny Kujawsko-Wielkopolskiej, Kampinoskiego Parku Narodowego, Dolnego i Górnego Śląska, Wzgórz Trzebnickich, Sudetów Wschodnich i Zachodnich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskej, Gór Świętokrzyskich, Beskidu Małego, Beskidu Żywieckiego, Tatr, Beskidu Sądeckiego, Gór Sanocko-Turczańskich i Bieszczadów[6].
Podgatunek O. a. stenocephalus podawany jest z Turcji, Gruzji, Azerbejdżanu i rosyjskiego Kaukazu[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 2). Staphylininae: Diochini, Maorothini, Othiini, Platyprosopini, Staphylinini (Amblyopinina, Anisolinina, Hypotiomina, Philonthina). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 2441-3020, 2001.
- ↑ Eduard Eppelsheim, New taxa, [w:] H. Leder, Beitrag zur kaukasischen Käfer-Fauna. Unter Mitwirkung von Dr. Eppelsheim in Grünstadt und Edmund Reitter in Wein, „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien”, 30 (1880), 1881, s. 501–518.
- ↑ a b c d e Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
- ↑ a b Othius angustus Stephens, 1833. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-05-16].
- ↑ podgatunek: Othius angustus angustus J.F. Stephens, 1833. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-05-16].