Płaskowyż Mościski

Płaskowyż Mościski – region geograficzny o krajobrazie lekko falistego płaskowyżu położony na Podkarpaciu Wschodnim w okolicach Przemyśla, na terenie Polski i Ukrainy. Stanowi część Płaskowyżu Sańsko-Dniestrzańskiego[1]. Wyszczególniony jako mezoregion z indeksem 521.13 w wieloautorskiej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski z 2018 roku. Sąsiaduje z Podgórzem Hermanowickim, Pogórzem Przemyskim i Doliną Dolnego Sanu[2].

Płaskowyż Mościski
Ilustracja
Wzgórza nad wsią Jaksmanice
Megaregion

Region karpacki

Prowincja

Karpaty Wschodnie z Podkarpaciem Wschodnim

Podprowincja

Podkarpacie Wschodnie

Makroregion

Płaskowyż Sańsko-Dniestrzański

Mezoregion

Płaskowyż Mościski

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Polska:
woj. podkarpackie
Ukraina:
obwód lwowski

Środowisko przyrodnicze

edytuj

Region usytuowany jest przede wszystkim na terytorium Ukrainy, głównym ośrodkiem osadniczym jest tu miasto Mościska. W granicach Polski zajmuje niewielki obszar o powierzchni 26 km² z wsiami Siedliska, Jaksmanice i Rożubowice, rozciągając się wąskim pasem o szerokości 0,5–3,5 km. Płaskowyż tworzą skały ilaste przykryte osadami polodowcowymi, na których spoczywa gruba warstwa lessu. W pokryciu terenu przeważają użytki rolne, wśród gleb występują żyzne czarnoziemy. Sieć wód powierzchniowych jest skąpa[3].

Wyniosłość wznosi się progiem erozyjnym nad dolinami Sanu i Wiaru (poziom 200 m n.p.m.), osiągając wzgórzystą wierzchowinę, na której dawniej mieściły się forty przemyskie[4]. Po polskiej stronie granicy najwyższa kulminacja sięga wysokości 294 m n.p.m., po stronie ukraińskiej wzgórza dochodzą do poziomu 340 m[5].

Różnice w podziałach geograficznych

edytuj

W upowszechnionym przed 2018 rokiem podziale Polski na mezoregiony fizycznogeograficzne według Jerzego Kondrackiego, omawiany region nie jest wydzielony i współtworzy tzw. Płaskowyż Chyrowski[6]. Region został pierwotnie wyszczególniony jako jednostka przez geografa-regionalistę Pawła Włada w jego koncepcji podziału geograficznego ziemi przemyskiej. Autor ten podkreślił różnice w rzeźbie i strukturze podłoża wschodniej i zachodniej części Płaskowyżu Chyrowskiego, wyróżniając Płaskowyż Mościski (stosunkowo większe wysokości bezwzględne i względne, podłoże skalne niesfałdowane) i odrębne Podgórze Hermanowickie (mniejsze wysokości, skały sfałdowane)[7].

Przypisy

edytuj
  1. Ziaja, Krąż 2021, s. 529–530.
  2. Solon i inni 2018, s. 170.
  3. Ziaja, Krąż 2021, s. 531–532.
  4. Ziaja, Krąż 2021, s. 531.
  5. Wład 1996, s. 21.
  6. Kondracki, Richling 1994, plansza 53.3.
  7. Wład 1996, s. 21–23, 31.

Bibliografia

edytuj
  • Kondracki J., Richling A., 53.3 Regiony fizycznogeograficzne (1:1500 000), [w:] Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1994.
  • Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, [w:] „Geographia Polonica”, nr 91/2, 2018, s. 143–170.
  • Wład P., Regiony fizycznogeograficzne okolic Przemyśla, [w:] „Rocznik Przemyski”, nr 32/2, 1996, s. 3–42.
  • Ziaja W., Krąż P., Płaskowyż Sańsko-Dniestrzański (521.1), [w:] Regionalna geografia fizyczna Polski, red. Richling A., Solon J., Macias A., Balon J., Borzyszkowski J., Kistowski M., Poznań 2021, s. 529–532.

Linki zewnętrzne

edytuj