Parasympatykomimetyki

Parasympatykomimetyki, agonisty receptorów muskarynowych – substancje o działaniu cholinergicznym: acetylocholina i inne wykazujące analogiczne działanie. Związki należące do tej grupy można podzielić na działające bezpośrednio (bezpośrednio łączące się z receptorami) oraz działające pośrednio (przez zwiększanie ilości acetylocholiny). Parasympatykomimetyki mają wielokierunkowe działanie na organizm, wiele z nich jest truciznami, środkami psychoaktywnymi i lekami. Wspólną cechą wszystkich parasympatykomimetyków jest pobudzanie (działanie agonistyczne) receptorów muskarynowych.

Niektóre efekty działania

• zwężenie źrenic
• skurcz oskrzeli
• pobudzenie perystaltyki jelit, skurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego i rozkurcz zwieraczy
• zwiększenie wydzielania przez gruczoły wydzielania zewnętrznego: kwasów trawiennych, śliny, śluzu w oskrzelach i pochwie, wydzieliny gruczołu krokowego
• stymulacja ośrodkowego układu nerwowego
• hamowanie pracy serca (zwolnienie tętna, zmniejszenie siły skurczu)

Podział i przykłady

Pochodne choliny

• acetylocholina
• metacholina
• karbachol
• betanechol
• furtretonium

Substancje naturalne

• pilokarpina
• muskaryna (silna trucizna)
• arekolina

Parasympatykomimetyki pośrednie

Odwracalne inhibitory acetylocholinoesterazy

• neostygmina
• fizostygmina
• pirydostygmina
• galantamina
• edrofonium
• donepezil
• takryna

Nieodwracalne inhibitory acetylocholinoesterazy

• sarin
• pirofosforan tetraetylu
• diazinon
• paration
• paraokson
• fluostygmina
• ekotiopat

Zastosowanie

W lecznictwie

• stany skurczowe obwodowych naczyń krwionośnych: metacholina
• pooperacyjna atonia jelit i pęcherza moczowego: karbachol, betanechol, edrofonium, fizostygmina, neostygmina
• jaskra (do zmniejszania ciśnienia śródgałkowego): karbachol, betanechol, pilokarpina, fizostygmina, neostygmina
• pobudzenie wydzielania śliny (w stomatologii): pilokarpina
• zatrucia atropiną: pilokarpina
• zatrucia kurarynami: odwracalne I-AChE
• nużliwość mięśni: neostygmina, edrofonium
• choroba Alzheimera: donepezil, takryna

Inne

• gazy bojowe (sarin i inne gazy serii G i serii V)
• insektycydy fosforanoorganiczne

Zobacz też

• cholinolityki
• sympatykomimetyki

Bibliografia

• Kompendium farmakologii, WaldemarW. Janiec (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, ISBN 83-200-3589-9 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.