Personalizm chrześcijański

Personalizm chrześcijański, personalizm katolicki – prąd w filozofii chrześcijańskiej, powstały w latach 30. XX wieku. Stawia w centrum osobę ludzką, a religię traktował jako więź osobową człowieka z Bogiem.

W personalizmie osoba (łac. persona) nie jest prostą jednostką ludzką, lecz przypisuje się jej takie cechy jak autonomia, samoświadomość, wola, zdolność do twórczości, odpowiedzialność moralna. W szerokim ujęciu personalizm jest pewnym stanowiskiem filozoficznym, gdzie tak rozumiana osoba jest pojęciem centralnym. Jako taki można elementy personalistyczne odnaleźć już w filozofii starożytnej. Wśród filozofów chrześcijańskich personalizm odnajdywany jest w Augustyna z Hippony i Tomasza z Akwinu. Dla XX-wiecznego personalizmu chrześcijańskiego szczególnie ważna będzie filozofia Tomasza z Akwinu (tomizm)

Personalizm chrześcijański powstał w latach 30. XX w. we Francji, a następnie zyskał uznanie także w innych krajach.

Zwykle wyróżnia się jego dwa nurty:

• personalizm integralny (humanizm integralny) - rozwinany przez Jacquesa Maritaina, Józefa Tischnera, Jana Pawła II
• personalizm otwarty (społeczny) - rozwijany przez Emmanuela Mouniera.

Nurtów personalizmu chrześcijańskiego było jednak więcej, np. polski personalizm uniwersalistyczny Czesława Bartnika i uczniów.

Personalizm chrześcijański wpłynął też na wielu innych filozofów i nurtów chrześcijańskich, np. na chrześcijański ewolucjonizm Pierre'aa Teilharda de Chardina czy na katolicką naukę społeczną (duży wpływ Maritaina).

Personalizm chrześcijański stawia w centrum wyjątkową i niepowtarzalną osobę ludzką, wyposażoną w niezbywalną godność. Tę centralną pozycję osoba zawdzięcza Boskiemu stworzeniu.

Personalizm starał się znaleźć odrębną drogę wobec konfliktowych koncepcji indywidualizmu i kolektywizmu (łączonymi z politycznymi ideologiami liberalizmu i socjalizmu) (chociaż w przypadku Mourniera celem był połączony z chrześcijaństwem socjalizm, natomiast zdecydowanie odrzucany był komunizm). Personaliści uważali, że kolektywizm i indywidualizm są zbyt abstrakcyjne, wadliwe i nie przedstawiają prawdziwej natury człowieka, który jest indywidualną osobą i jednocześnie członkiem ludzkiej wspólnoty jak rodzina, lokalna społeczność itp. Zwolennicy indywidualizmu lub kolektywizmu mają tendencję do absolutyzowania swojego poglądu, popadając w skrajności jak libertarianizm albo komunizm. Szczególnym zagrożeniem jest tu totalitaryzm.

Personalizm podkreśla wolność i odpowiedzialność konkretnej osoby za własne życie, jednocześnie podkreślając fakt, że powinna ona realizować tę odpowiedzialność w stosunku do swoich bliźnich, poza nimi bowiem traci wartość.

Bibliografia

• Galarowicz J.: Człowiek jest osobą. Podstawy antropologii filozoficznej Karola Wojtyły. Wyd. 2 (uzupełnione). Kęty: ANTYK - Marek Derewiecki, 2000, s. 311. ISBN 83-88524-03-8.
• Kowalczyk St.: Nurty personalizmu. Od Augustyna do Wojtyły. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010, s. 246.
• SergiuszS. Bober SergiuszS., Personalizm, [w:] MichałM. Jaskólski (red.), Słownik historii doktryn politycznych, t. 4, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009, s. 566-567 .

Linki zewnętrzne

• Półrocznik Personalizm (Lublin, Polska). personalizm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-27)].
• Refleksje i artykuły filozoficzno-teologiczne mające w centrum człowieka i jego drogę do samego siebie. (Olsztyn, Polska)