Wikipedia

Plac Thomasa Woodrowa Wilsona w Warszawie

plac w Warszawie

Plac Thomasa Woodrowa Wilsona – plac w dzielnicy Żoliborz w Warszawie.

Plac Thomasa Woodrowa Wilsona w Warszawie
Stary Żoliborz
Ilustracja
Widok z powietrza, od strony południowo-wschodniej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Poprzednie nazwy

plac Stefana Żeromskiego,
plac Komuny Paryskiej

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Plac Thomasa Woodrowa Wilsona w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Plac Thomasa Woodrowa Wilsona w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Plac Thomasa Woodrowa Wilsona w Warszawie”
Ziemia52°16′08,0″N 20°59′11,0″E/52,268889 20,986389
Multimedia w Wikimedia Commons
Plac na początku lat 50. XX wieku
Plac z lotu ptaka, lata 60. XX wieku
Autobusy komunikacji miejskiej na placu, lata 60. XX wieku. Widoczny budynek, w którym w 1961 otwarto kino Wisła
Północno-zachodni narożnik placu, widoczne wejście do stacji metra Plac Wilsona

Jego patronem jest dwudziesty ósmy prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson.

Układ

edytuj

Biorąc pod uwagę układ komunikacyjny plac Wilsona jest rondem. Zbiega się na nim pięć ulic:

Plac Wilsona jest ważnym węzłem komunikacyjnym, z przystankami autobusowymi, tramwajowymi oraz stacją metra Plac Wilsona.

Nazwa

edytuj

Plac został wytyczony ok. 1923 roku według projektu Józefa Jankowskiego, Tadeusza Tołwińskiego i Antoniego Jawornickiego w ciągu ulicy Adama Mickiewicza. Został wtedy nazwany placem Stefana Żeromskiego[1]. 21 lutego 1924 roku Rada Miasta jednomyślnie postanowiła uczcić pamięć prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, zmarłego 3 lutego, poprzez nadanie jego imienia jednej z ulic, jednemu z placów bądź instytucji; ostateczny wybór w tym zakresie pozostawiono prezydium Rady, magistratowi i komisji ds. ogólnych[2]. Nazwę placu upamiętniającą amerykańskiego prezydenta nadano uchwałą Rady Miejskiej z dnia 27 września 1926[3][4].

W maju 1940[5] nazwa placu została zmieniona przez okupacyjne władze niemieckie na Danziger Platz (plac Gdański), mieszkańcy nie używali jednak tej nazwy[6].

Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 5 kwietnia 1951 nazwę placu zmieniono na plac Komuny Paryskiej[7] dla uczczenia 80. rocznicy Komuny Paryskiej[8]. Historyczną nazwę przywrócono na mocy uchwały Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28 lutego 1990[9][4]. Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 30 sierpnia 2012 skorygowano wcześniej nadaną nazwę plac. im. T.W. Wilsona na plac Thomasa Woodrowa Wilsona[10].

Wymowa nazwy placu

edytuj

W opinii Rady Języka Polskiego nazwa placu od czasu nadania mu nazwy w dwudziestoleciu międzywojennym była tradycyjnie wymawiana w wersji spolszczonej (podobnie jak np. nazwa alei Jerzego Waszyngtona), z głoską w’ (miękkie w) na początku i taka wymowa jest nadal zalecana: Ci, którzy sądzą, że należy mówić „plac Łilsona”, po prostu tej tradycji nie znają[11].

Spolszczona wymowa nazwy placu jest także stosowana w zapowiedzi stacji metra Plac Wilsona w wykonaniu Ksawerego Jasieńskiego, nadawanych w wagonach pociągów metra[12].

Do nazwy placu nawiązuje m.in. tytuł lokalnego miesięcznika „Wilsoniak”.

Opis

edytuj

W latach 1926–1928 w północno-wschodnim narożniku placu, pomiędzy ulicami Mickiewicza, Tucholską i Krasińskiego, wzniesiono cztery budynki I kolonii Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (WSM) zaprojektowane przez Brunona Zborowskiego[13]. W latach 1928–1932 pod nr 4 powstał Dom Spółdzielni Mieszkaniowej „Fenix” zaprojektowany przez Romana Felińskiego[14].

W latach 1925–1932 po południowo-wschodniej stronie placu założono park im. Stefana Żeromskiego[1].

3 maja 1943 o godz. 18.00 ze znajdującego się na placu głośnika ulicznego (tzw. szczekaczki) została nadana audycja patriotyczna Kierownictwa Walki Cywilnej zakończona hymnem narodowym[15]. Wysłuchało jej kilkaset zgromadzonych osób (w tym grupa niemieckich żołnierzy), a informacja o tym zdarzeniu błyskawicznie obiegła całe miasto[16]. W 1944 zabudowa placu została częściowo zniszczona[1]. Całkowicie zniszczona została I kolonia WSM[17].

Ok. 1955 plac został przebudowany, m.in. przesunięto tory tramwajowe, jezdnie, urządzono zieleńce[18].

W 1961 w budynku wzniesionym w miejscu I kolonii WSM przy placu otwarto kino „Wisła”[1].

Ważniejsze obiekty

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 958. ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ Z Rady Miejskiej. Uczczenie pamięci Wilsona. „Kurier Warszawski”. Nr 53, s. 5, 22 lutego 1924. 
  3. ↑ Uchwała Rady Miejskiej z dnia 27 września 1926 r. w sprawie nazw ulic w Cytadeli i w mieście. „Dziennik Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy”. nr 67/68, s. 1-3, 1926-10-20. 
  4. ↑ a b Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 242. ISBN 83-86619-97X.
  5. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 48. ISBN 978-83-07-03239-9.
  6. ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Na Żoliborzu 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 39. ISBN 83-05-11180-6.
  7. ↑ Uchwała Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 5/6 kwietnia 1951 r. w sprawie zmiany nazw ulic i parku w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 5, poz. 39, s. 1, 1951-04-24. 
  8. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 61, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  9. ↑ Uchwała nr 93 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28 lutego 1990 r. w sprawie nadania i przemianowania nazw ulic i placu.
  10. ↑ Uchwała nr XLI/1103/2012 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 30 sierpnia 2012 r.w sprawie nazw niektórych ulic i placu w Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”. 6527, s. 1-14, 25 września 2012. 
  11. ↑ Rada Języka Polskiego: Plac Wilsona. [w:] Opinie językowe [on-line]. 2004. [dostęp 2010-06-18].
  12. ↑ Jakub Jastrzębski. Symbole warszawskiego metra. „Skarpa Warszawska”, s. 56, kwiecień 2015. 
  13. ↑ Łukasz Heyman: Nowy Żoliborz 1918–1939. Wrocław: Ossolineum, 1976, s. 93–94.
  14. ↑ Michał Krasucki, Monika Powalisz: ŻOL. Ilustrowany atlas architektury Żoliborza. Centrum Architektury, 2014, s. 45. ISBN 978-83-937716-2-2.
  15. ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 476–478. ISBN 978-83-240-10578. OCLC 938718461. (pol.).
  16. ↑ Czesław Michalski: Wojna warszawsko-niemiecka. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1971, s. 350–352.
  17. ↑ Łukasz Heyman: Nowy Żoliborz 1918–1939. Wrocław: Ossolineum, 1976, s. 93.
  18. ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 79.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plac_Thomasa_Woodrowa_Wilsona_w_Warszawie&oldid=73698059”