Wikipedia

Powiat bychawski

Powiat bychawski – powiat istniejący w latach 1956–1975 w woj. lubelskim na terenie obecnego powiatu lubelskiego[1]. Jego ośrodkiem administracyjnym była Bychawa.

Powiat bychawski
powiat
Państwo

 Polska

Województwo

lubelskie

Siedziba

Bychawa

Powierzchnia

562 km²

Populacja (1973)
• liczba ludności


41 100

• gęstość

73 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich

1 (1973 r.)

Liczba gmin wiejskich

7 (1973 r.)

brak współrzędnych
Synagoga w Bychawie
Dworek Kajetana Koźmiana w Piotrowicach

1956–1973 edytuj

Powiat bychawski został powołany 1 stycznia 1956 roku w województwie lubelskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat bychawski złożyło się 18 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów w tymże województwie[2]:

W momencie utworzenia powiat nie obejmował miast. Bychawa, stolica powiatu, prawa miejskie utraciła w 1870 roku i odzyskała je dopiero 1 stycznia 1958 roku[4].

1 stycznia 1957 roku z powiatu bychawskiego wyłączono kolonię Prawiedniki (wchodzącą w skład gromady Żabia Wola) i włączono ją do gromady Mętów w powiecie lubelskim[5]. 1 stycznia 1958 roku z powiatu bychawskiego wyłączono gromadę Rudnik i włączono ją z powrotem do powiatu kraśnickiego[6], natomiast do powiatu bychawskiego (do gromady Krzczonów) przyłączono wieś Walentynów i kolonię Pamięcin, które wyłączono z gromady Żuków w powiecie lubelskim[7]. 1 stycznia 1959 roku z powiatu bychawskiego wyłączono wieś (i kolonię) Prawiedniki (z gromady Żabia Wola) i włączono je do gromady Zemborzyce w powiecie lubelskim[8], a 31 grudnia 1959 roku identycznej zmianie przynależności administracyjnej uległy kolonie Bór i Nowiny; wtedy też do powiatu bychawskiego przyłączono gromadę Giełczew z powiatu krasnostawskiego oraz gromadę Żuków z powiatu lubelskiego[9]. 31 grudnia 1961 roku gromada Rudnik po raz trzeci zmieniła przynależność powiatową, gdy przełączono ją z powiatu kraśnickiego do bychawskiego[10].

1 stycznia 1969 roku z gromady Dębina w powiecie bychawskim wyłączono wsie Stawce, Stawce-Kolonia, Wola Studzieńska i Wola Studzieńska-Kolonia i włączono je do gromady Batorz w powiecie kraśnickim[11]. 1 stycznia 1970 roku z gromady Sobieska Wola w powiecie krasnostawskim wyłączono część obszaru wsi Sobieska Wola Druga (około 1850 ha), którą włączono do gromady Giełczew w powiecie bychawskim[12].

1973–1975 edytuj

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy[13]. Powiat bychawski podzielono na 1 miasto i 7 gmin[14]:

W momencie reaktywowania gmin obszary, z których utworzono gminy Wysokie i Zakrzew[15] zostały wyłączone z powiatu krasnostawskiego i włączone do powiatu bychawskiego[16]:

12 października 1973 zniesiono gminę Stara Wieś, a jej obszar włączony do gmin: Bychawa w powiecie bychawskim (sołectwa Józwów, Kowersk, Stara Wieś Druga, Stara Wieś Pierwsza, Stara Wieś Trzecia, Wola Gałęzowska, Wola Gałęzowska-Kolonia), Zakrzew w powiecie bychawskim (sołectwa Annów, Boża Wola, Dębina, Karolin, Majdan Starowiejski i Szklarnia)[17] i Zakrzówek w powiecie kraśnickim (sołectwa Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi)[18]. Włączenie sołectw Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi do gminy Zakrzówek powiązane było ze zmianą granic powiatów (z bychawskiego do kraśnickiego), przez co musiało być ogłoszone w Dzienniku Ustaw, do czego doszło dopiero 9 grudnia 1973[18], czyli prawie dwa miesiące po zniesieniu gminy 12 października 1973. Nie jest zatem jasne do której gminy sołectwa te przynależały między 12 października a 8 grudnia 1973.

Powiat bychawski przetrwał do 31 maja 1975 roku. Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku większa część terytorium zniesionego powiatu bychawskiego weszła w skład nowego (mniejszego) województwa lubelskiego; jedynie gminy Wysokie i Zakrzew przyłączono do nowego województwa zamojskiego[19].

1 lutego 1991 roku miasto Bychawa i gminę wiejską Bychawa połączono we wspólną gminę miejsko-wiejską[20].

Powiatu bychawskiego nie przywrócono wraz z reformą administracyjną w 1999 roku[21]. Obszar dawnego powiatu znalazł się głównie w granicach nowego powiatu lubelskiego w nowym województwie lubelskim[22].

Przypisy edytuj

  1. ↑ oraz fragmentarycznie na terenie obecnych powiatów janowskiego i kraśnickiego w województwie lubelskim
  2. ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 45, poz. 296
  3. ↑ obecna pisownia – Stara Wieś
  4. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 57, poz. 283
  5. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 28
  6. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 309
  7. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 310
  8. ↑ Dz.U. z 1958 r. nr 69, poz. 343
  9. ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 70, poz. 441
  10. ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 54, poz. 304
  11. ↑ Dz.U. z 1968 r. nr 48, poz. 341
  12. ↑ Dz.U. z 1969 r. nr 37, poz. 313
  13. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  14. ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
  15. ↑ gminy Wysokie i Zakrzew istniały także do 1954 roku w powiecie krasnostawskim, po czym tamże zostały rozdrobnione na gromady (Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1 VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa)
  16. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 324
  17. ↑ Uchwała Nr XXVI/114/73 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1973 r. w sprawie zniesienia, zmiany granic, siedziby i nazw niektórych gmin w województwie lubelskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 12 października 1973 r., Nr 13, Poz. 127)
  18. ↑ a b Dz.U. z 1973 r. nr 40, poz. 236
  19. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
  20. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12
  21. ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
  22. ↑ jedynie sołectwa Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi są obecnie w powiecie kraśnickim (gmina Zakrzówek), a sołectwo Stawce w powiecie janowskim (gmina Batorz)

Zobacz też edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiat_bychawski&oldid=73132260”