Prozauropody (Prosauropoda) – grupa wczesnych roślinożernych dinozaurów żyjących podczas triasu i na początku jury.

Prozauropody
Prosauropoda
von Huene, 1920
Ilustracja
Masospondyl
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

(bez rangi) archozaury
(bez rangi) Ornithodira
Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

zauropodomorfy

Infrarząd

prozauropody

Pozostaje przedmiotem sporów, czy należy uznać prozauropody wyłącznie za parafiletyczną grupę bazalnych zauropodomorfów, wyróżnianą jedynie nieformalnie, czy też można wyróżnić monofiletyczne prozauropody; w tym drugim wypadku nie jest zaś pewne, jakie dokładnie dinozaury można do tej grupy zaliczyć. Galton i Upchurch (2004) zdefiniowali prozauropody jako klad obejmujący plateozaura i wszystkie taksony bliżej spokrewnione z nim niż z zauropodami; zaliczyli do nich wszystkie rodzaje bazalnych zauropodomorfów nie należące do zauropodów. Inni naukowcy (m.in. Sereno, 2005[1]) uważają jednak, że prozauropody obejmujące wszystkie te rodzaje z pewnością byłyby grupą parafiletyczną, gdyż należeliby do nich przodkowie zauropodów, lecz nie same zauropody. Stąd w ostatnich latach niektórzy naukowcy podjęli próby przedefiniowania prozauropodów, tak by wykluczyć z nich zarówno przodków zauropodów, jak i najbardziej prymitywne zauropodomorfy. Np. Yates i Kitching (2003) wykluczyli z prozauropodów bazalne rodzaje Thecodontosaurus i Saturnalia, a także - uznane przez nich za bazalne zauropody - anchizaura i melanorozaura[2]. Yates (2007) poszedł jeszcze dalej, stwierdzając, że prozauropody takie jak riochazaur czy masospondyl są w rzeczywistości bliżej spokrewnione z zauropodami niż z plateozaurem[3].

Pierwsze prozauropody (tu nazwa ta jest użyta jako nieformalny termin określający wszystkie prymitywne zauropodomorfy nie należące do zauropodów) pojawiły się na superkontynencie Gondwana jako małe (1,5 do 3 metrów długości) pierwotne formy na początku górnego triasu; znane są z Brazylii (Saturnalia) i Argentyny (Panphagia). W 1999 r. opisano odkryte na Madagaskarze fragmentaryczne skamieniałości dwóch gatunków archozauromorfów pierwotnie zidentyfikowanych jako przedstawiciele prozauropodów, nieco starszych od eoraptora, co czyniłoby je najstarszymi znanymi dinozaurami[4]; jednak nowsze badania sugerują, że co najmniej jeden z nich może w ogóle nie być dinozaurem, lecz bardziej prymitywnym przedstawicielem archozaurów[5], czy szerzej archozauromorfów[6] (skamieniałości te mogą reprezentować nowy gatunek z rodzaju Azendohsaurus[6], dawniej też uważanego za prozauropoda lub za dinozaura ptasiomiednicznego, lecz obecnie nie uważanego za dinozaura[7]). Prozauropody szybko osiągnęły duże rozmiary (6 do 12 metrów długości) i pod koniec okresu triasowego były największymi roślinożercami w swoim środowisku naturalnym. Miały długą szyję i małą głowę, kończyny przednie krótsze od tylnych i wielki pazur na kciuku dla obrony. Najstarsze zauropodomorfy (Saturnalia, Thecodontosaurus) mogły być dwunożne, a wiele prozauropodów było prawdopodobnie zdolnych do poruszania się zarówno na dwóch, jak i na czterech nogach; dopiero wielkie formy, takie jak Riojasaurus, stały się w pełni czworonożne (Galton i Upchurch, 2004).

Filogeneza

edytuj

Dokładna pozycja systematyczna różnych rodzajów bazalnych zauropodomorfów, ich wzajemne relacje i stopień pokrewieństwa z zauropodami pozostaje przedmiotem sporów, a różne analizy kladystyczne dają tu różne rezultaty.

Galton i Upchurch, 2004

edytuj

Kladogram bazalnych zauropodomorfów - jedno z dwóch najbardziej oszczędnych drzew (most parsimonious trees) według Galtona i Upchurcha (2004)[8]:


Sauropodomorpha
Sauropoda

Blikanasaurus




Kotasaurus




Vulcanodon




Barapasaurus



Shunosaurus






Prosauropoda

Thecodontosaurus


unnamed

Saturnalia


unnamed
Anchisauria
Anchisauridae

Anchisaurus



Ammosaurus



Melanorosauridae

Riojasaurus


unnamed

Melanorosaurus


unnamed

Camelotia



Lessemsaurus






Plateosauria

Jingshanosaurus


unnamed

Yunnanosaurus


unnamed

Massospondylus


Plateosauridae

Mussaurus


unnamed

Coloradisaurus


unnamed
unnamed

Lufengosaurus



"Gyposaurus" sinensis



unnamed

Euskelosaurus


unnamed

Plateosaurus



Sellosaurus














Drugie z najbardziej oszczędnych drzew jest identyczne z powyższym, z tą tylko różnicą, że rodzaje Yunnanosaurus i Massospondylus zamieniają się na nim pozycjami.

Upchurch, Barrett i Galton, 2007

edytuj

Kladogram bazalnych zauropodomorfów według Upchurcha, Barretta i Galtona (2007)[9]:


Sauropodomorpha

Saturnalia


unnamed

Thecodontosaurus




Mussaurus




Efraasia


Anchisauria
Prosauropoda



Ammosaurus



Anchisaurus




"Gyposaurus" sinensis




Plateosauria
Plateosauridae

Coloradisaurus




Plateosaurus



Riojasaurus





Lufengosaurus



Massospondylus




Plateosauravus



Yunnanosaurus




Sauropoda

Blikanasaurus



Jingshanosaurus



Camelotia



Lessemsaurus



Melanorosaurus




Antetonitrus




Chinshakiangosaurus




Kotasaurus




Vulcanodon




Barapasaurus


Eusauropoda

Shunosaurus




Omeisaurus



Camarasaurus















Alternatywny kladogram bazalnych zauropodomorfów według Upchurcha, Barretta i Galtona (2007), powstały w wyniku usunięcia z macierzy danych blikanazaura[9]:


Sauropodomorpha

Saturnalia


unnamed

Thecodontosaurus




Mussaurus




Efraasia


Anchisauria
Prosauropoda



Ammosaurus



Anchisaurus




"Gyposaurus" sinensis




Plateosauria
Plateosauridae

Coloradisaurus




Plateosaurus



Riojasaurus





Lufengosaurus



Massospondylus




Plateosauravus



Yunnanosaurus




Sauropoda

Jingshanosaurus






Camelotia



Lessemsaurus




Melanorosaurus





Antetonitrus




Chinshakiangosaurus




Kotasaurus




Vulcanodon




Barapasaurus


Eusauropoda

Shunosaurus




Omeisaurus



Camarasaurus
















McPhee i współpracownicy, 2014

edytuj

Kladogram bazalnych zauropodomorfów według McPhee i współpracowników (2014)[10]:


Sauropodomorpha


Saturnalia



Chromogisaurus





Pantydraco




Thecodontosaurus




Efraasia




Plateosauravus


Plateosauria

Ruehleia


Plateosauridae

Unaysaurus


unnamed

Plateosaurus gracilis[11]


unnamed

Plateosaurus engelhardti



Plateosaurus ingens





Massopoda
Riojasauridae

Riojasaurus



Eucnemesaurus




Massospondylidae


Massospondylus




Leyesaurus



Adeopapposaurus






Coloradisaurus




Lufengosaurus



Glacialisaurus





Sauropodiformes

Yunnanosaurus





Seitaad



Jingshanosaurus



Anchisauria

Anchisaurus




Aardonyx




Melanorosaurus




Blikanasaurus





Lessemsaurus



Antetonitrus





Gongxianosaurus


Sauropoda

Vulcanodon




Isanosaurus




Tazoudasaurus



Eusauropoda





















Przypisy

edytuj
  1. Sereno, P. C. 2005. Prosauropoda. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7] (ang.) [dostęp 18 lipca 2009]
  2. Adam M. Yates, James W. Kitching. The earliest known sauropod dinosaur and the first steps towards sauropod locomotion. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 270, s. 1753–1758, 2003. DOI: 10.1098/rspb.2003.2417. (ang.). 
  3. Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.). 
  4. J. J. Flynn, J.M. Parrish, B. Rakotosamimanana, W.F. Simpson, R.L. Whatley i A.R. Wyss (1999). "A Triassic fauna from Madagascar, including early dinosaurs." Science. 286: 763-765.
  5. A. Goswami, J.J. Flynn, L. Ranivoharimanana i A.R. Wyss (2005) "Dental microwear in Triassic amniotes: implications for paleoecology and masticatory mechanics." Journal of Vertebrate Paleontology 25: 320-329.
  6. a b John Flynn, Sterling Nesbitt, Michael Parrish, Lovasoa Ranivoharimanana i André Wyss (2008) "A new species of basal archosauromorph from the late Triassic of Madagascar" Journal of Vertebrate Paleontology 28 (Suppl. to 3): 78A.
  7. Randall B. Irmis, William G. Parker, Sterling J. Nesbitt i Jun Liu (2007) "Early ornithischian dinosaurs: the Triassic record" Historical Biology 19(1): 3–22. DOI: 10.1080/08912960600719988
  8. Peter M. Galton, Paul Upchurch: Prosauropoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 232-258. ISBN 0-520-24209-2.
  9. a b Paul Upchurch, Paul M. Barrett, Peter M. Galton. A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: implications for the origin of sauropod dinosaurs. „Special Papers in Palaeontology”. 77, s. 57–90, 2007. (ang.). 
  10. Blair W. McPhee, Adam M. Yates, Jonah N. Choiniere i Fernando Abdala. The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 171 (1), s. 151–205, 2014. DOI: 10.1111/zoj.12127. (ang.). 
  11. W innych klasyfikacjach zaliczany do odrębnego rodzaju Sellosaurus

Linki zewnętrzne

edytuj