Wikipedia

Raissa Calza

Raissa Gourevich Calza, Raisa Samojłowna Guriewicz Calza (ur. w grudniu 1897 w Odessie, zm. 24 stycznia 1979 w Rzymie) – włoska tancerka, historyczka sztuki i archeolożka śródziemnomorska.

Raissa Calza
Data i miejsce urodzenia

grudzień 1897
Odessa

Data i miejsce śmierci

24 stycznia 1979
Rzym

Miejsce spoczynku

cmentarz Sant’Ercolano

Zawód, zajęcie

tancerka, archeolożka

Małżeństwo

Gieorgij Krol (1893–1932), Giorgio de Chirico (1925–1931), Guido Calza (1945–1946)

Odznaczenia
Złoty Medal dla Zasłużonych dla Kultury i Sztuki

Życiorys edytuj

Dzieciństwo i młodość edytuj

Pochodziła z zamożnej żydowskiej rodziny. Do roku 1918, razem z czworgiem starszego rodzeństwa, wychowywała się w Petersburgu. Jej rodzice Berta i Samuił byli właścicielami ziemi w Polsce i Finlandii[1].

Ze względów zdrowotnych wyjechała do San Remo, gdzie uczyła się u Gieorgija Plechanowa. Uczył ją historii, jednocześnie wzbudzając w dziewczynce silne zainteresowanie przeszłością.

Gdy wybuchła rewolucja rosyjska, cała rodzina Guriewiczów przebywała w posiadłości nad jeziorem Ładoga. Otwarte, antycarskie i sprzyjające demokratycznej rewolucji środowisko rodzinne sprawiło, że Raissa pozostawała w bliskim kontakcie z rewolucyjnymi artystami, intelektualistami, pasjonatami teatru i literatury. Uczyła się języków obcych z lektorami, realizowała pasję historyczną i podróżowała na przedstawienia teatralne lub koncerty w różnych miastach.

Kariera aktorki i tancerki edytuj

Po namowie ojca, miłośnika tańca, rozpoczęła karierę tancerki w szkole Wsiewołoda Meyerholda w Moskwie. Na scenie w rosyjskim teatrze poznała pierwszego męża Gieorgija Krola, rosyjsko-żydowskiego reżysera, z którym była w związku w latach 1893–1932[2].

 
Projekt kostiumu Raissy jako Pierrota autorstwa De Chirico

W 1919, po śmierci matki, para przeniosła się do Włoch, do Turynu. Często razem podróżowali, by wspólnie pracować nad spektaklami: Krol jako reżyser, a Guriewicz jako aktorka. Mieszkali w Rzymie w latach 1920–1921, a do 1922 w Berlinie[3]. W 1923 w Rzymie Guriewicz otrzymała propozycję roli głównej tancerki w produkcji L’Histoire du soldat pod reżyserią Hermanna Scherchena, wystawianej w Teatrze degli Undici[1]. Obejrzawszy jej występ, artysta Giorgio de Chirico zaproponował młodej aktorce kolejną główną rolę w surrealistycznej „mimicznej tragedii” Śmierć Niobe, której produkcji podjął się wraz z bratem Albertem Savinio[4]. zaakceptowała propozycję i zagrała pod pseudonimem „Raissa Lork”. Sztuka miała premierę 14 maja 1925. Jej mąż przygotował scenografię, a de Chirico kostiumy (była przebrana za Pierrota). Jednakże spektakl po premierze otrzymał złe recenzje krytyków oraz publiczności[5].

Małżeństwo Krolów pod koniec 1924 podróżowało wspólnie z trupą teatralną, jednak podczas wycieczki między Raissą i de Chirico rozkwitło uczucie, przez które aktorka zostawiła męża. Przeprowadziła się do Paryża do nowego partnera, którego w 1925 poślubiła[5].

W Paryżu studiowała archeologię na École du Louvre. Uczyła się pod okiem Charles’a Picarda, jednak nigdy nie otrzymała oficjalnego dyplomu[1]. Wciąż często podróżowała, tym razem z mężem do miast, w których pracował przy produkcji przedstawień. Ich związek skończył się po 5 latach, kiedy mężczyzna zdradził Raissę z Isabellą Pakszwer. Małżonkowie rozwiedli się w 1931[6]. powróciła do Rzymu[7].

Praca naukowa i osiągnięcia edytuj

Będąc w Rzymie, całkowicie poświęciła się archeologii. Czasami pracowała na wykopaliskach i dawała lekcje. Dostała też tymczasową możliwość pracy na wykopaliskach w Ostia Antica. W 1938 dotknęło ją prawo rasowe faszystowskich Włoch – ponieważ była Żydówką, była zmuszona odejść z pracy. Mimo przeszkód, udało jej się utrzymać kontakt z archeologami w Ostii, dzięki czemu co jakiś czas była zatrudniana jako fotograf lub asystentka. Pracowała pod nadzorem Guido Calzy[8], którego w 1945 poślubiła. Mężczyzna zmarł przedwcześnie, zaledwie w kwietniu 1946.

Calza do 1968 pracowała na wykopaliskach w Ostii, jednocześnie publikując wiele tekstów naukowych i wyników badań. Jedną z jej głośniejszych i niezwykle udanych wczesnych publikacji było sprawozdanie z ostiańskiego sanktuarium Kybele, które zostało odkopane na początku lat 40. Tekst opublikowała w 1949[9]. W 1950, dzięki pracy na wykopaliskach i wielu publikacjach, Calza była bardzo znana jako ekspertka rzymskich portretów i rzeźb, szczególnie tych nagrobnych[10][11].

Calzę odwiedziła na wykopaliskach Marguerite Yourcenar, gdy w latach 1951 i 1952 przygotowywała nową ilustrowaną edycję Pamiętników Hadriana. Po spotkaniu kobiety utrzymywały ze sobą kontakt poprzez korespondencję[11].

Od 1 stycznia 1956 do 3 stycznia 1957 Calza pomagała krajowemu gabinetowi fotograficznemu zorganizować i skategoryzować jego fotograficzną kolekcję rzeźb rzymskich. W latach 1958–1959 była pierwszą kobietą-naukowcem współpracującą z Włoską Antyczną Fototeką Architektury i Topografii[11].

Posługiwała się wieloma językami: rosyjskim, francuskim, włoskim, angielskim i niemieckim[11]. Była autorką licznych katalogów, przewodników archeologicznych i tekstów[12][13]. W nagrodę za jej wkład we włoską archeologię 2 czerwca 1967 została nagrodzona włoskich Złotym Medalem dla Zasłużonych dla Kultury i Sztuki[14].

Śmierć edytuj

Zmarła w domu opieki prowadzonym przez Siostry Miłosierdzia[1]. Została pochowana na cmentarzu przy kościele Sant’Ercolano nieopodal Ostia Antica, obok trzeciego męża[15][16].

Archiwum edytuj

Pozostawiła po sobie fotografie Ostii oraz osobistą bibliotekę. W listach opisała podział jej własności naukowych pomiędzy Ostię a humanistyczne biblioteki Uniwersytetu w Sienie[11]. Większość zdjęć Ostii jej autorstwa pochodzi z czasu wieloletnich intensywnych wykopów prowadzonych pod kierownictwem rządu Benito Mussoliniego w latach 1939–1942[17].

Z okazji Dnia Kobiet, w solidarności z ukraińskimi ofiarami rosyjskiej inwazji, 8 marca 2022, poświęcono Calzy nową salę multimedialną Parku Archeologicznego Ostia Antica[18].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Leila Tavi, Raissa Calza: The Muse Of Giorgio De Chirico With A Passion For Ancient Rome [online], E-go TIMES, 22 grudnia 2019 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  2. ↑ Russi in Italia: dizionario – Russi in Italia [online], www.russinitalia.it [dostęp 2022-04-25].
  3. ↑ Il Fondo Raissa Calza | Sistema Bibliotecario di Ateneo [online], www.sba.unisi.it [dostęp 2022-05-28].
  4. ↑ Arturo Bragaglia, Pierrot futurista 1925 [online].
  5. ↑ a b Magdalena Holzhey, Giorgio de Chirico, 1888-1978 : the modern myth, Köln: Taschen, 2005, ISBN 3-8228-4152-8, OCLC 61703301 [dostęp 2022-05-28].
  6. ↑ Biografia | Fondazione Giorgio e Isa de Chirico [online], web.archive.org, 14 lipca 2016 [dostęp 2022-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-14].
  7. ↑ Giorgio De Chirico, Memorie della mia vita, Giunti, 30 lipca 2013, ISBN 978-88-587-6102-1 [dostęp 2022-05-28] (wł.).
  8. ↑ Douglas Boin, Ostia in late antiquity., Cambridge: Cambridge University Press, 2013, ISBN 978-1-107-33659-9, OCLC 854970710 [dostęp 2022-04-26].
  9. ↑ C. Bradford Welles, Archaeological Digest, „American Journal of Archaeology”, 53 (1), s. 60–75, DOI: 10.2307/501215, ISSN 0002-9114, JSTOR: 501215 [dostęp 2022-04-26].
  10. ↑ J.M.C. Toynbee, R. Calza, Scavi Di Ostia, V: I Ritratti, Parte I: Ritratti Greci E Romani Fino Al 160 Circa D.C. Rome: Istituto Poligrafico dello Stato, 1964. Pp. 127, with frontispiece in colour and 107 half-tone plates. L. 30,000., „Journal of Roman Studies”, 56 (1–2), 1966, s. 262–263, DOI: 10.2307/300172, ISSN 0075-4358, JSTOR: 300172 [dostęp 2022-05-28] (ang.).
  11. ↑ a b c d e Elizabeth Jane Shepherd, Da Ostia a Roma e oltre: Raissa Calza e la fotografia, in AA.VV., Lungo il Tevere. Da Roma a Ostia, un percorso per immagini, „Acta Photographica. Rivista di fotografia, cultura e territorio”, 2009, s. 113–122 [dostęp 2022-05-28].
  12. ↑ Paul MacKendrick, Ostia. By Raissa Calza and Ernest Nash., „American Journal of Archaeology”, 65 (3), 1961, s. 329–329, DOI: 10.2307/501713, ISSN 0002-9114, JSTOR: 501713 [dostęp 2022-05-28] (ang.).
  13. ↑ Margaret L. Laird, Reconsidering the So-Called „Sede degli Augustali” at Ostia, „Memoirs of the American Academy in Rome”, 45, 2000, s. 41, DOI: 10.2307/4238765, JSTOR: 4238765 [dostęp 2022-05-28].
  14. ↑ Le onorificenze della Repubblica Italiana [online], www.quirinale.it [dostęp 2022-05-28].
  15. ↑ Church of Sant’Ercolano [online], ostia-antica.org [dostęp 2022-05-28].
  16. ↑ Church of S. Ercolano – St. Herculanus’ Church – Archaeological park of Ostia Antica – Archaeological Sites and Monuments [online], Archaeological Park of Ostia antica [dostęp 2022-05-28] (ang.).
  17. ↑ Paola Callegari, Lungo il Tevere. Da Roma a Ostia, un percorso per immagini, Bologna: Bononia Univ. Press, 2009, ISBN 978-88-7395-478-1, OCLC 839915084 [dostęp 2022-04-26].
  18. ↑ Giovanni Crocè, Ucraina e archeo: intitolata a Raissa Gourevic nuova sala a Ostia Antica [online] [dostęp 2022-04-26] (wł.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Raissa_Calza&oldid=71800897”