Rozella królewska[6] (Platycercus elegans) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae), zamieszkujący wschodnią i południową Australię bez Tasmanii. Introdukowany również na Nową Zelandię i wyspę Norfolk[7][8]. Nie jest zagrożony wyginięciem. Często spotykany w hodowlach. Popularna wśród hodowców nazwa – penanta lub pennanta.

Rozella królewska
Platycercus elegans[1]
(J.F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugi wschodnie

Podrodzina

damy

Plemię

Platycercini

Rodzaj

Platycercus

Gatunek

rozella królewska

Synonimy
  • Psittacus elegans J.F. Gmelin, 1788[2]
  • Psittacus pennantii Latham, 1790[3]
  • Platycercus Adelaidae Gould, 1841[3]
  • Platycercus elegans fleurieuensis Ashby, 1917[4]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Rozella królewska, osobnik młody
Rozella żółta (P. e. flaveolus)

Podgatunki i zasięg występowania

edytuj

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje siedem podgatunków P. elegans[9]:

  • P. e. nigrescens E.P. Ramsay, 1888 – północno-wschodni Queensland
  • P. e. filewoodi McAllan & Bruce, 1989 – wschodnio-środkowy Queensland
  • P. e. elegans (J.F. Gmelin, 1788)rozella królewska[6] – południowo-wschodni Queensland do południowo-wschodniej Australii Południowej
  • P. e. melanopterus North, 1906Wyspa Kangura u południowego wybrzeża Australii
  • P. e. adelaidae Gould, 1840 – od półwyspu Fleurieu i gór Mount Lofty Ranges po Mid North (południowo-wschodnia Australia Południowa)
  • P. e. subadelaidae Mathews, 1912 – południowa część Gór Flindersa (południowo-wschodnia Australia Południowa)
  • P. e. flaveolus Gould, 1837rozella żółta[6]Nowa Południowa Walia wzdłuż rzeki Murray

Rozella żółta (P. e. flaveolus) często bywała uznawana za osobny gatunek[2]. Podgatunek subadelaidae bywał wydzielany do osobnego gatunku wraz z taksonem adelaidae (jako P. adelaidae)[10]. Takson adelaidae przez pewien czas był uznawany nie za podgatunek, ale za formę pośrednią pomiędzy podgatunkami subadelaidae i fleurieuensis[7]; w 2022 roku przywrócono mu status podgatunku, a fleurieuensis uznano za jego młodszy synonim[4][9].

Charakterystyka

edytuj
Wygląd zewnętrzny
Intensywne, czerwono-niebieskie upierzenie. Płeć trudno rozróżnialna, wybarwienie bardzo podobne, samica ma nieco mniejszą od samca głowę oraz węższą nasadę dzioba. Upierzenie młodych ptaków jest głównie zielone, zmiana barw na dorosłe następuje po ok. 13–15 miesiącach.
Długość ciała
ok. 32–37 cm
Masa ciała
ok. 130 g
Długość życia
ok. 25–35 lat
Zachowanie
Żyje w parach lub w małych stadach. Pozostaje przez cały rok na tym samym terenie. Młode osobniki koczują w grupach do 30 ptaków.

Środowisko

edytuj

Lasy eukaliptusowe, zadrzewienia i ogrody do wysokości 1900 m n.p.m.

Pożywienie

edytuj

Zjada głównie nasiona traw, krzewów i drzew (zwłaszcza eukaliptusów i akacji), ale też owoce, nektar, owady i ich larwy.

Gniazdo
W szczelinie drzewa.
Jaja
Samica składa 5–8 jaj.
Wysiadywanie
Jaja są wysiadywane przez ok. 3 tygodnie.
Pisklęta
Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 4 tygodniach, przez kolejne 3–4 tygodnie są jeszcze dokarmiane przez rodziców.

Status i ochrona

edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rozellę królewską za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 2005 roku, kiedy to po raz pierwszy sklasyfikowano ją w obecnym ujęciu systematycznym. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj pospolity lub bardzo liczny. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie siedlisk[5]. Status introdukowanej populacji z Nowej Zelandii jest niepewny, być może wymarła[8]. Gatunek został ujęty w Załączniku II konwencji CITES[11].

Hodowla

edytuj

Penanty należą do najpopularniejszych papug hodowanych w niewoli. Ze względu na niezależny charakter częściej niż w domach trzymane są w wolierach ogrodowych. Pozwala na to ich stosunkowo duża odporność na niskie temperatury.

Przypisy

edytuj
  1. Platycercus elegans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Crimson Rosella (Platycercus elegans). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
  3. a b D. Lepage: Crimson Rosella Platycercus elegans. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-30]. (ang.).
  4. a b A. Black, G. Johnston, D. Donato, G. Dare & B. Blaylock. Plumage diversity in the Adelaide Rosella: a case for taxonomic revision. „South Australian Ornithologist”. 47 (1), s. 1–21, 2022. (ang.). 
  5. a b Platycercus elegans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Platycercini Selby, 1836 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-19].
  7. a b Collar, N. & G.M. Kirwan: Crimson Rosella (Platycercus elegans), version 1.0. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.criros2.01. (ang.).
  8. a b Galbraith, J.A.: Crimson rosella. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. 2013. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
  9. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-01-30]. (ang.).
  10. Adelaide Rosella (Platycercus adelaidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
  11. Platycercus elegans. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj