Rozwadza
Rozwadza (niem. Roswadze) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Zdzieszowice.
| wieś | |
 Kościół ewangelicki w Rozwadzy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
1100 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-330[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0505622 |
Położenie na mapie gminy Zdzieszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
 50°26′08″N 18°06′01″E/50,435556 18,100278[1]
| |
Od 1950 r. miejscowość administracyjnie należy do województwa opolskiego.
Nazwa edytuj
Po raz pierwszy nazwę zanotowano w 1302 roku w bulli papieża Bonifacego VIII jako Rosvatzha lub Rozwadze. Papież nałożył na wieś Rosvatzha dziesięcinę na rzecz klasztoru Cystersów w Gemelnitz (dawna nazwa dzisiejszej Jemielnicy). Nazwa pojawia się także w kronice cystersów z Jemielnicy z 1282 roku. Nazwa miejscowości pochodzi najprawdopodobniej od staropolskiego imienia Rozwad[3].
W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Rozwadza oraz niemiecką Roswadze[4]. W okresie narodowego socjalizmu w latach 1936-1945 w ramach akcji germanizacji nazw zmieniono nazwę miejscowości na nową, niemiecką Annengrund[5].
Historia edytuj
Do 1742 wieś była eksklawą powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[6]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[7]. W związku z reformą administracyjną, w 1816 Rozwadza została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do strzeleckiego[8]. W 1910 roku 1241 mieszkańców mówiło w języku polskim, 8 w językach polskim i niemieckim, natomiast 46 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 198 głosów oddano na kandydatów z list polskich, którzy zdobyli łącznie 6 z 9 mandatów. Podczas plebiscytu w 1921 roku we wsi uprawnionych do głosowania było 899 mieszkańców (w tym 160 emigrantów). Za Polską głosowało 340 osób, za Niemcami 542 osób. W 1920 r. mieszkańcy założyli tu oddział Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[9].
W czasie trwania III powstania śląskiego, 9 maja 1921 roku wieś została zdobyta przez baon strzelecki Pawła Dziewiora, przy współdziałaniu baonu kozielskiego Leonarda Krukowskiego. Po zaciętych walkach, kiedy miejscowość przechodziła z rąk do rąk, ostatecznie 21 maja została opanowana przez siły niemieckie. Próba polskiego kontrataku została 23 maja rozbita w Zdzieszowicach[9].
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[10]:
- zespół pałacowy, z XIX w.:
- Pałac w Rozwadzy
- park
inne zabytki:
- kościół ewangelicki, na wzniesieniu przy wjeździe do wsi od strony Zdzieszowic z kamienia wapiennego połączonego z czerwoną cegłą (1888)
- murowana kapliczka z drewnianą figurą św. Nepomucena (centrum wsi)
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117173
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1101 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Program Opieki nad Zabytkami Gminy Zdzieszowice na lata 2014-2017 (załącznik do Uchwały). [w:] Uchwała NR XLV/353/2014 Rady Miejskiej w Zdzieszowicach [on-line]. Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego, 20 lutego 2014 r.. [dostęp 2019-03-10]. (pol.).
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 646.
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 84.
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-16] (pol.).
- ↑ a b Encyklopedia Powstań Śląskich, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 484-495.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 51. [dostęp 2012-12-13].
Bibliografia edytuj
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).