Rutewnik jaskrowaty
Rutewnik jaskrowaty[4] (Callianthemum coriandrifolium Rchb. C.A. Mey.) – gatunek roślin z rodziny jaskrowatych.
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rutewnik jaskrowaty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Callianthemum coriandrifolium Rchb. Fl. Germ. Excurs. 727 1832[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Występuje tylko w górach środkowej Europy; głównie w Alpach i Karpatach, a także na pojedynczych stanowiskach w Górach Dynarskich i Pirenejach. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i to w kilku tylko miejscach: Wielka Świstówka, Smreczyński Wierch, Mięguszowieckie Szczyty, Jarząbczy Wierch, Czarnostawiańska Przełęcz. Łącznie potwierdzono występowanie na nieco ponad 20 stanowiskach, najniższe z nich znajduje się w Wielkiej Świstówce (1400 m n.p.m.), najwyższe na Jarząbczym Wierchu (2080 m n.p.m.)[5].
Morfologia edytuj
- Łodyga
- Do 40 cm wysokości[5].
- Liście
- Liście odziomkowe z długimi ogonkami, krótsze od łodygi, podwójnie pierzaste. Dwa liście łodygowe podobne do odziomkowych, lecz mniejsze[5].
- Kwiaty
- Najczęściej pojedyncze, o średnicy 1,5-3 cm. Kielich nagi z 5 działkami. Płatków 6-13, białych z żółtą plamą u nasady. Pręciki i słupki liczne[5].
- Owoce
- Siatkowato pomarszczone niełupki, z krótkim dzióbkiem, jednonasienne.
Biologia i ekologia edytuj
Bylina, hemikryptofit. Rośnie na płytkich glebach, głównie na podłożu granitowym i skał metamorficznych – na łupkach chlorytowych i grafitoidowych. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Liczba chromosomów 2n=16[5]. Gatunek charakterystyczny muraw wysokogórskich z zespołu Festuco versicoloris-Agrostietum alpinae[6].
Na stanowiskach rutewnika jaskrowatego w polskich Tatrach rośnie zazwyczaj od kilku do kilkunastu okazów. Najliczniejsze, liczące około 100 okazów są dwie populacje; w Wielkiej Świstówce w Tatrach Zachodnich i na Żabiej Grani nad Morskim Okiem w Tatrach Wysokich[5].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Kategorie zagrożenia gatunku:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[7]: R (rzadki, potencjalnie zagrożony); 2016: VU (narażony)[8]
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001): LR (low risk, gatunek niskiego ryzyka); 2014: VU (narażony)[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-01-28].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d e f Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.