Rynnica topolowa

gatunek chrząszcza

Rynnica topolowa, stonka topolowiec[1], topolówka[1] (Chrysomela populi) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny Chrysomelinae.

Rynnica topolowa
Chrysomela populi
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

stonkowate

Podrodzina

Chrysomelinae

Rodzaj

Chrysomela

Podrodzaj

Chrysomela s.str.

Gatunek

rynnica topolowa

Synonimy
  • Lina violaceicollis Motschulsky, 1860 (nomen nudum)
  • Melasoma populi Linnaeus, 1758
  • Melasoma populi asiatica Jakob, 1952
  • Melasoma populi nigricollis Jakob, 1952
  • Melasoma populi kitaica Jakob, 1952
  • Chrysomela populi violaceicollis Bechyne, 1954

Chrząszcz o ciele długości od 10 do 12 mm, z wyjątkiem pokryw ubarwionym czarnozielono lub granatowo z metalicznym połyskiem. Przedplecze jest u nasady wyraźnie węższe od pokryw, a jego boczne brzegi są wałeczkowato zgrubiałe i od pozostałej jego wierzchniej strony odgraniczone relatywnie płytkimi bruzdami. Barwa pokryw jest czerwona z niewielką, czarną plamką na ich styku u wierzchołka. Brzegi boczne pokryw również są wałeczkowato pogrubione, a u wierzchołków, w kątach przyszwowych opatrzone wgłębieniem. Boczne krawędzie pokryw są z tyłu nieorzęsione, a ich epipleury z tyłu silnie zwężone. Punktowanie powierzchni pokryw jest bardzo delikatne i tworzy pojedynczy rządek wzdłuż ich bocznych brzegów. Samca charakteryzuje silnie zakrzywione prącie o płytce grzbietowej ku szczytowi rozszerzonej i zaopatrzonej w podłużną szczelinę przez środek[2].

Owad ten żeruje na wierzbie, osice a zwłaszcza na młodych topolach, na których wiosną składa jaja w niewielkich, nieregularnych skupiskach do 20-30 sztuk. Larwy kształtem przypominają larwy biedronki, lecz są jasnoszare w czarne plamki. Zimuje w ściółce pod liśćmi. Postacie dorosłe można spotkać od maja do końca lipca (także w sierpniu). Zaniepokojone (wzięte na rękę) wydzielają czerwoną, silnie pachnącą karbolem (i prawdopodobnie nieprzyjemną smakowo) ciecz, którą po minięciu niebezpieczeństwa mogą wyssać z powrotem. Substancję odstraszającą uzyskują z zawartych w pokarmie salicylanów.

Bywa notowany jako szkodnik młodników topolowych i upraw wierzb[2].

Gatunek znany z krainy palearktycznej i północnej części krainy orientalnej. W Europie stwierdzony został m.in. w Irlandii, Wielkiej Brytanii[2][3], Francji, Belgii, Holandii, Niemczech, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoszech, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwie, Polsce, Czechach, Węgrzech, Bośni i Hercegowinie, Serbii, Bułgarii, Albanii, Macedonii, Grecji i Rosji[4]. Na zachód sięga do Maroka, a na wschód po Pakistan, Indie, Chiny i Japonię. W Polsce pospolity na terenie całego kraju[2][3].

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Grzegorz Bobrowicz: Rynnica. [w:] Słownik przyrodniczy [on-line]. [dostęp 2019-02-10].
  2. a b c d Andrzej Warchałowski: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera. Zeszyt 94b Stonkowate – Chrysomelidae. Podrodziny: Chrysomelinae i Galerucinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1973, s. 9-10, 49-54.
  3. a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1990. 
  4. Chrysomela (Chrysomela) populi Linnaeus, 1758. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-02-09].

Bibliografia edytuj

  • Ronald Gerstmeier Owady i inne stawonogi lądowe, Muza SA. ISBN 83-7079-753-9
  • Świat zwierząt Multico i PWRiL, Warszawa 1991 ISBN 83-09-01551-8
  • Pławilszczikow N., Klucz do oznaczania owadów, PWRiL, Warszawa 1972