Sążeń

niemetryczna jednostka długości

Sążeń – wspólna nazwa różnych jednostek długości; nie są one metryczne, lecz antropometryczne – oparte na rozpiętości ramion dorosłego mężczyzny[1]. Różne sążnie w zaokrągleniu do jednej cyfry znaczącej są równe dwóm metrom (2 m).

W Polsce sążeń (lub inaczej siąg[2] albo siąga[3]) zmieniał się na przestrzeni wieków, oscylując w granicach 2 metrów:

w Imperium Rosyjskim (w tym w zaborze rosyjskim wprowadzono od 1849 roku):

W zaborze austriackim 1 sążeń (niem. Klaster) był równy 1,8965 m (kwadrat o boku 40 sążni stanowił 1 morgę)[potrzebny przypis]. U górali podhalańskich jedna siąga, równa blisko dwóm metrom, dzieliła się w tym czasie na sześć siuhów[3].

W Wielkiej Brytanii sążeń (ang. fathom, symbol fm) używany był, a w USA jest, używany do określania głębokości morza na brytyjskich mapach nawigacyjnych[1]:

1 fm = 6 ft = 1,8288 m[1].

Na Litwie sążeń litewski wynosił 1,940 m[1].

We Francji sążeń francuski (toise, wym. tuaz) wynosił 1,949 m[4].

W starożytnej Grecji odpowiednikiem sążnia była orgyia (ὀργυιά), równa 6 stóp. W zależności od długości stopy stanowiło to od 1,764 (dla stopy attyckiej) do 2,1 m (dla stopy pergamońskiej).

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. 10: Robi-Step. Warszawa: PWN, 1967, s. 381.
  2. Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego
  3. a b Bronisław Dembowski: Słownik gwary podhalskiej. Wyd. Osobne odbicie z Tomu V. Sprawozdań Komisyi językowej Akademii Umiejętności w Krakowie. Kraków: Akademia Umiejętności, 1894, s. 76. [dostęp 2025-02-09].
  4. Słownik Larousse'a: Toise