Sanajehrodzaj węża z rodziny Madtsoiidae żyjącego w późnej kredzie na terenach Półwyspu Indyjskiego. Został opisany w 2010 roku przez Jeffreya Wilsona i współpracowników w oparciu o niemal kompletną czaszkę i żuchwę połączone z 72 kręgami przedkloakalnymi oraz niektórymi żebrami należące do trzech osobników (GSI/GC/2901-2906). Skamieniałości odkryto w osadach formacji Lameta w indyjskim Gudźaracie. Wiek osadów ocenia się na około 67,5 mln lat. Szczątki Sanajeh odnaleziono tuż przy gnieździe zauropodów z grupy tytanozaurów[1]. Holotyp został odkryty w 1984 roku przez Dhananjaya Mohabeya w pobliżu wioski Dholi Dungri. Wstępny opis skamieniałości ukazał się w 1987 roku, jeszcze zanim zostały one wypreparowane[2]. Identyfikacja jaj oraz kości kończyn jako należących do nowo wyklutego zauropoda wewnątrz gniazda jest poprawna, jednak kręgów – nie. Poprawnej oceny znaleziska dokonał w 1989 roku Sohan Lal Jain[3], a także – niezależnie od Jaina – Jeffrey Wilson w 2001 roku[1].

Sanajeh
Okres istnienia: 67,5 mln lat temu
67.5/67.5
67.5/67.5
Ilustracja
Rekonstrukcja Sanajeh indicus atakującego młodego tytanozaura
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

lepidozaury

Podrząd

węże

(bez rangi) Alethinophidia
Rodzina

Madtsoiidae

Rodzaj

Sanajeh
Wilson et al., 2010

Gatunki
  • S. indicus Wilson et al., 2010
Skamieniałości Sanajeh indicus zachowane w pobliżu gniazda tytanozaura

Czaszka Sanajeh indicus mierzy 9,5 cm długości, co pozwala oszacować całkowitą długość węża na około 3,5 m. Nie miał on specjalizacji występujących u przedstawicieli kladu Macrostomata – takich jak przesunięte stawy z tyłu szczęk, zwiększona kinetyka czaszki oraz wydłużenie czaszki i żuchwy – pozwalających im na szersze rozwieranie paszczy i połykanie większej zdobyczy. Sanajeh prawdopodobnie nie był w stanie połknąć jaja zauropoda, mającego średnicę około 16 cm i twardą skorupkę. Możliwe jednak, że zjadał zawartość jaja, zmiażdżywszy wcześniej skorupkę w splotach ciała, tak jak robią to węże Loxocemus bicolor. Szczątki trzech Sanajeh i jaj tytanozaurów odnaleziono na obszarze 25 m2, a dane sedymentologiczne i tafonomiczne sugerują, że Sanajeh często żywiły się nowo wyklutymi zauropodami lub jajami i nie jest to zjawisko anormalne[1]. Nie ma co do tego całkowitej pewności, przynajmniej dopóki nie zostaną odnalezione szczątki dinozaurów w okolicy żołądka węża, jednak teoria ta jest najbardziej prawdopodobna[4]. Jest to również pierwszy dowód na polowanie węży na nowo wyklute dinozaury. Prawdopodobnie tytanozaury w przeciągu roku osiągały rozmiary wystarczające, by węże o rozmiarach zbliżonych do Sanajeh nie były już w stanie im zagrozić[1].

Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Wilsona i współpracowników Sanajeh jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Madtsoiidae, siostrzanym wobec australijskich rodzajów Yurlunggur i Wonambi. Przynależność do Madtsoiidae innych taksonów niegdyś zaliczanych do tej grupy, takich jak Madtsoia, wymaga dalszych badań[1].

Nazwa Sanajeh pochodzi od sanskryckich słów sanaj („pradawny”) i jeh („rozwierać szczęki”), natomiast nazwa gatunkowa gatunku typowego, indicus, odnosi się do Indusu, głównej rzeki Półwyspu Indyjskiego, gdzie odnaleziono szczątki Sanajeh[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Jeffrey A. Wilson, Dhananjay M. Mohabey, Shanan E. Peters, Jason J. Head. Predation upon hatchling dinosaurs by a new snake from the Late Cretaceous of India. „PLoS Biology”. 8(3): e1000322, 2010. DOI: 10.1371/journal.pbio.1000322. (ang.). 
  2. Dhananjay M. Mohabey. Juvenile sauropod dinosaur from Upper Cretaceous Lameta Formation of Panchmahals district, Gujarat, India. „Journal of the Geological Society of India”. 30 (3), s. 210–216, 1987. (ang.). 
  3. Sohan L. Jain: Recent dinosaur discoveries in India, including eggshells, nests and coprolites. W: David D. Gillette, Martin G. Lockley (red.): Dinosaur tracks and traces. Cambridge University Press, 1989, s. 99–108. ISBN 0-521-36354-3.
  4. Michael J. Benton. Studying function and behavior in the fossil record. „PLoS Biology”. 8(3): e1000321, 2010. DOI: 10.1371/journal.pbio.1000321. (ang.).