Sarby
Sarby (niem. Schreibendorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, w gminie Przeworno.
| wieś | |
 Kościół NMP w Sarbach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
230 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
444[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-130[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DST |
| SIMC |
0854883 |
Położenie na mapie gminy Przeworno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego  | |
 50°38′40″N 17°10′24″E/50,644444 17,173333[1]
| |
Geografia
edytujSarby znajdują się około 18 km na południowy wschód od Strzelina, Przez miejscowość płynie niewielka rzeka Krynka, dopływ Oławy. Podział na wyższą i niższą wioskę można znaleźć już na początku XIV wieku. Wioska składała się z czterech części: (z południa na północ): Górne i Dolne (trochę dalej) Środkowe i Niższe.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Sarby. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 385.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[4]:
- zespół dworski, z około 1800 r., przebudowany w końcu XIX w.:
- dwór, wybudowany w 1800 r. w miejscu wcześniejszej siedziby. W roku 1603 dwór był własnością rodziny von Saurma-Jeltsch, potem przeszedł na własność Zygmunta von Gaffron und Ober-Stradam[5] (1590-1648) ur. i zm. w Stanicy jako prezent ślubny od jego małżonki Anny von Sauerma-Jeltsch[6] (ok. 1616-1652). Rodzina von Gaffron była również właścicielem pałaców w pobliskich Konarach i Stanicy, wybudowanych w XVIII i XIX w. Parterowy dwór kryty dachem czterospadowym. Od frontu piętrowy ryzalit wsparty na dwóch rzędach kolumn (dwóch i czterech), nad którymi w centralnym miejscu znajduje się wykuty w piaskowcu kartusz herbowy von Gaffrona, właściciela Sarb Średnich w XVIII w.
- park
- kościół pw. NMP. Świątynia w Sarbach została po raz pierwszy wymieniona w 1335 r. w rejestrze dekretów Nuncjusza Galhardusa. Najstarsza część pochodzi prawdopodobnie z XIII wieku. Budynek był kilkakrotnie powiększany (1683 i 1781), ale zachował jedynie drewnianą wieżę. Ze względu na zły stan budowy został zamówiony przez agencje rządowe w 1878 roku nowy budynek. Po rozbiórce starego kościoła zbudowano w tym samym miejscu w latach 1883-1884 znacznie większą solidną konstrukcję w stylu neogotyckim. Pierwotnie murowany kościół należał do ewangelików. Po wojnie opuszczona świątynia została przejęta przez katolików. Kościół został poświęcony Najświętszej Marii Pannie, jest filią kościoła katolickiego w Szklarach i należy pod diecezję opolską.
Urodzeni w Sarbach
edytujHans Joachim Iwand (1899-1960), teolog ewangelicki, urodzony w Sarbach
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120827
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1149 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 146. [dostęp 2012-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Sigismund der Jüngere von Gaffron und Ober-Stradam
- ↑ Anna von Gaffron (von Sauerma und Jeltch)
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 N-Ż, pod red. Marka Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2008, ISBN 83-85773-92-4, s. 266-268
