Skakuszka północna
Skakuszka północna[5] (Notomys aquilo) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący wyłącznie w północnej części Australii[4][6].
| Notomys aquilo[1] | |||
| O. Thomas, 1921[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
skakuszka północna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1921 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Notomys aquilo[2]. Holotyp pochodził z półwyspu Jork, w północnym Queenslandzie, w Australii[6], ale może to być błędna informacja[4][7].
Proponowany gatunek N. carpentarius z Groote Eylandt jest synonimem N. aquilo[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[7].
Etymologia edytuj
- Notomys: gr. νοτος notos „południe”; μυς mus, μυός muos „mysz”[8].
- aquilo: łac. aquilo, aquilonis „północny wiatr, wiatr”[9].
Nazewnictwo zwyczajowe edytuj
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę skakuszka północna[5]. W Australii zwierzę nosi angielską nazwę northern hopping-mouse, oraz aborygeńską nazwę Woorrentinta[10].
Zasięg występowania edytuj
Skakuszka północna jest australijskim endemitem. Występowała w północnym Queenslandzie i w północnej części Terytorium Północnego, na Ziemi Arnhema i wyspie Groote Eylandt[6]. Od lat 90. XX wieku nie stwierdzono jej występowania na kontynencie i jej współczesny zasięg prawdopodobnie ogranicza się do Groote Eylandt[4][10][7].
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 85–115 mm, długość ogona 150–173 mm, długość ucha 15–21 mm, długość tylnej stopy 33–40 mm; masa ciała 28–44 g[11]. Jest to niewielki gryzoń. Wierzch ciała jest blady, piaskowy, spód jest biały[2][12]. Podobnie jak inne skakuszki ma duże oczy i uszy, a na podgardlu gruczoł, którego wydzieliną zwierzątko oznacza terytorium. Długie i wąskie tylne nogi stanowią przystosowanie do poruszania się skokami. Długi ogon jest zakończony kitką włosów[12].
Tryb życia edytuj
Gryzoń ten występuje w różnorodnej roślinności porastającej gleby piaszczyste, jest pospolity na wydmach i piaskach porośniętych przez przybrzeżne wrzosowiska, zarośla i tussock[6][10].
Skakuszka północna prowadzi skryty, naziemny, nocny tryb życia. Kopie długie i rozległe nory, które w przypadku samic mają do 5 m długości. Nory mają wiele ukrytych wyjść, umożliwiających ucieczkę i mylących drapieżniki[10]. Skakuszka porusza się skokami jak miniaturowy kangur[10] i zostawia charakterystyczne tropy, świadczące o występowaniu tych gryzoni[12]. Jest trudna do schwytania[4]. Niewiele wiadomo o jej zwyczajach; w kolonii w niewoli po około siedmiotygodniowej ciąży samice rodziły do pięciu młodych. Nowo narodzone skakuszki były nagie i ślepe, otwierały oczy po 21–22 dniach[12].
Populacja i zagrożenia edytuj
Skakuszka północna ma ograniczony zasięg występowania[4] i nie jest objęta planem ochronnym[10]. Jej liczebność spada. Za najważniejsze zagrożenia uznawane jest drapieżnictwo ze strony zdziczałych kotów, wydobycie rud manganu i boksytów oraz zmiany w występowaniu pożarów buszu. Gatunek wydaje się radzić sobie z niewielkimi, rozproszonymi pożarami. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody obecnie uznaje skakuszkę północną za gatunek zagrożony[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Notomys aquilo, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c O. Thomas. Notes on the species of Notomys, the Australian jerboa-rats. „The Annals of Magazine of Natural History”. Ninth Series. 8, s. 540, 1921. (ang.).
- ↑ D.H. Johnson. Four new mammals from the Northern Territory of Australia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 72, s. 186, 1959. (ang.).
- ↑ a b c d e f g J. Woinarski & A.A. Burbidge, Notomys aquilo, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T14862A22401364.en [dostęp 2022-03-08] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Notomys aquilo. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-08].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 506. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 463, 1904. (ang.).
- ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 20, OCLC 637083062 (ang.).
- ↑ a b c d e f Department of the Environment: Notomys aquilo — Northern Hopping-mouse, Woorrentinta. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government, 2018. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 725. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b c d Northern hopping mouse (Notomys aquilo). Wildscreen Arkive. [dostęp 2017-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-22)]. (ang.).