Socjalistyczna Partia Serbii
Socjalistyczna Partia Serbii (serb. Socijalistička partija Srbije / Социјалистичка партија Србије, SPS) – serbska partia polityczna o profilu socjalistycznym[1]. Ugrupowanie postkomunistyczne założone przez Slobodana Miloševicia, w szczególności w latach 90. identyfikowane jako lewicowa partia serbskiego nacjonalizmu.
| ||
| ||
| Lider | Ivica Dačić | |
| Data założenia | 1990 | |
| Adres siedziby | Belgrad | |
| Ideologia polityczna | socjalizm | |
| Barwy | czerwona | |
| Strona internetowa | ||
Spis treści
HistoriaEdytuj
Partia powstała 16 czerwca 1990. Założył ją Slobodan Milošević, pierwszy sekretarz KC Związku Komunistów Serbii, a od 1989 także przewodniczący Prezydium Republiki. Utworzono ją na bazie serbskiego oddziału partii komunistycznej i Socjalistycznego Związku Ludu Pracującego Serbii. W latach 90., w tym w okresie konfliktów zbrojnych związanych z rozpadem Jugosławii SPS pozostała głównym ugrupowaniem rządzącym. Jej przywódca od 1991 do 1997 urząd prezydenta Serbii, następnie objął stanowisko prezydenta federacji. Kolejni przedstawiciele SPS obejmowali też stanowisko premiera. Po wyborach w 1992 socjaliści zawiązali porozumienie z Serbską Partią Radykalną, szybki rozpad koalicji skutkował nowymi wyborami w 1993.
Po zwycięstwie i uzyskaniu 123 mandatów w 250-osobowym Zgromadzeniu Narodowym nowym premierem został Mirko Marjanović. W 1996 po wyborach lokalnych pod adresem SPS wysuwano zarzuty fałszerstw wyborczych. Na skutek protestów społecznych władza uznała w 1997 swoją porażkę w różnych miejscowościach, w tym w Belgradzie. W tym samym roku do wyborów parlamentarnych socjaliści przystąpili w sojuszu z marksistowską Jugosłowiańską Lewicą (partią Mirjany Marković, żony Slobodana Miloševicia) i Nową Demokracją. Główne partie opozycji (z wyjątkiem SPO) zbojkotowały te wybory. Mirko Marjanović z SPS pozostał na czele rządu, współtworzonego również przez nacjonalistycznych radykałów.
24 września 2000 przeprowadzono wybory samorządowe, parlamentarne na szczeblu federalnym, a także wybory na urząd prezydenta Federalnej Republiki Jugosławii. Zdecydowane zwycięstwo odniosła w nich zjednoczona pod szyldem DOS opozycja. Jej lider, Vojislav Koštunica, pokonał Slobodana Miloševicia w wyborach prezydenckich. Władze nie zamierzały uznać tych wyników, ostatecznie po wielotysięcznych protestach i zajęciu budynków rządowych przywódca socjalistów ustąpił 5 października 2000.
W przedterminowych wyborach do Skupsztiny przeprowadzonych dwa miesiące później SPS uzyskała tylko 37 miejsc w parlamencie, przechodząc po 10 latach rządów do opozycji. 28 czerwca 2001 Slobodan Milošević został wydany Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu dla byłej Jugosławii, gdzie został oskarżony o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Zmarł w areszcie w Hadze 11 marca 2006 przed zakończeniem procesu, do końca formalnie pełniąc obowiązki przewodniczącego partii.
Faktycznie od 2003 SPS kierował Ivica Dačić, którego przywództwo zatwierdzono oficjalnie w 2006. Partia nadal traciła poparcie i reprezentację parlamentarną w kolejnych wyborach (2003 i 2007). W 2004 nieformalnie w Skupsztinie wspierała gabinet Vojislava Koštunicy. W 2008 socjaliści zawiązali koalicję wyborczą z Partią Zjednoczonych Emerytów Serbii i Zjednoczoną Serbią, zdobywając 20 mandatów, a następnie oficjalnie wchodząc do koalicji rządowej z Partią Demokratyczną. Sojusz SPS-PUPS-JS podwoił liczbę posłów w kolejnych wyborach w 2012, tym razem podpisując porozumienie ze zwycięskim obozem Serbskiej Partii Postępowej. Przywódca SPS Ivica Dačić stanął na czele nowego gabinetu.
W przedterminowych wyborach w 2014 koalicja została kolejny raz ponowiona, utrzymując dotychczasowy stan posiadania[2]. SPS pozostała także ugrupowaniem koalicyjnym, współtworząc rząd Aleksandara Vučicia, w którym jej lider został pierwszym wicepremierem[3].
W kolejnych przedterminowych wyborach w 2016 SPS odnowiła koalicję ze Zjednoczoną Serbią, a wśród nowych sojuszników znaleźli się Zieloni Serbii. Blok ten uzyskał 29 mandatów poselskich[4]. Aleksandar Vučić początkowo nie zamierzał kontynuować koalicji z SPS, jednakże sojusz rządowy został utrzymany. W sierpniu 2016 jej przedstawiciele otrzymali ministerialne nominacje do drugiego gabinetu dotychczasowego premiera[5].
W 2017 partia poparła urzędującego premiera i lidera postępowców w wyborach prezydenckich[6]. Po jego zwycięstwie pozostała częścią koalicji rządowej, współtworząc w czerwcu 2017 rząd Any Brnabić[7].
Wybory do Zgromadzenia NarodowegoEdytuj
Wyniki wyborów do Skupsztiny[1]:
- 1990 – 46,1% głosów i 194 mandaty
- 1992 – 28,8% głosów i 101 mandatów
- 1993 – 36,7% głosów i 123 mandaty
- 1997 – 38,7% głosów i 110 mandatów (koalicja z JUL i ND)
- 2000 – 13,8% głosów i 37 mandatów
- 2003 – 7,6% głosów i 22 mandaty
- 2007 – 5,6% głosów i 16 mandatów
- 2008 – 7,6% głosów i 20 mandatów (koalicja z PUPS i JS)
- 2012 – 14,5% głosów i 44 mandaty (koalicja z PUPS i JS)
- 2014 – 13,5% głosów i 44 mandaty (koalicja z PUPS i JS)
- 2016 – 10,9% głosów i 29 mandatów (koalicja z JS)
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Parties and Elections in Europe: Serbia (ang.). parties-and-elections.eu. [dostęp 2016-05-05].
- ↑ 64. sednica Republičke izborne komisije (serb.). parlament.gov.rs, 24 marca 2014. [dostęp 2014-03-25].
- ↑ Srbija dobila novu vlada (serb.). b92.net, 27 kwietnia 2014. [dostęp 2014-04-27].
- ↑ Commission confirms: DSS-Dveri win seats in new parliament (ang.). b92.net, 5 maja 2016. [dostęp 2016-05-05].
- ↑ Cabinet revealed; Assembly to elect it by end of week (ang.). b92.net, 8 sierpnia 2016. [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Предати потписи за кандидатуру Вучића (serb.). rts.rs, 4 marca 2017. [dostęp 2017-03-05].
- ↑ Ovo su imena 21 ministra u novoj vladi Ane Brnabić, sutra izbor u Skupštini (serb.). blic.rs, 27 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-27].
BibliografiaEdytuj
- Socijalistička partija Srbije (serb.). b92.net. [dostęp 2014-02-04].