Wikipedia

Kalendarz japoński

Kalendarz japoński (jap. 日本の暦 nippon no koyomi) – japoński, tradycyjny system podziału czasu, który w znacznej mierze powstał z chińskiego kalendarza księżycowo-słonecznego. W 1873 roku, w trakcie restauracji Meiji, przyjęto słoneczny kalendarz gregoriański. Współcześnie używa się także słowa karendā (カレンダー) od ang. „calendar”[1][2][3]. Tradycyjny kalendarz jest obecnie używany w celach ceremonialnych, astrologicznych i kulturalnych. Używany jest także system er odnoszący się do okresów panowania cesarzy.

Jōkyō-reki, kalendarz z okresu Jōkyō (1684-1688), opr. przez Shunkaia Shibukawę, tu: wyd. przez chram Ise-daijingū w 1729 r.
Pionowy kalendarz skrócony (ryaku-reki) z 1853 r.
E-goyomi, przykład kalendarza obrazkowego na 2. rok ery Kansei (1790 r.), pokazujący długie miesiące (rysunki grubą kreską) i krótkie miesiące (cienką kreską), pies oznacza „rok psa” (11. rok chińskiego zodiaku)
Dzień Konstytucji, 3 maja 2011 r. w kalendarzu
Mozaika z motywem ósmego miesiąca księżycowego (Hazuki) na ścianie tokijskiej stacji metra Shin-Ochanomizu

Historia edytuj

Pierwszy kalendarz dotarł do Japonii z Chin przez Koreę. W połowie VI wieku (okres Yamato) dwór cesarski zaprosił kapłana z kraju zwanego Baekje (lub Paekche, jap. Kudara), w obecnej Korei, aby uczyć się od niego astronomii, geografii oraz jak sporządzić kalendarz. Podobno został on opracowany po raz pierwszy w 604 roku[4].

Wszystkie sprawy związane z kalendarzem były wówczas ustalane przez sąd cesarski w ramach systemu scentralizowanego zarządzania zgodnego z kodeksem prawnym Taihō-ritsuryō (promulgowanym w 702 r.), wprowadzonym w ramach reformy ery Taika[5]. Urząd, który sprawował kontrolę nad przygotowywaniem kalendarza, astronomią, wróżbiarstwem nazywał się Onmyōryō. Kalendarze i wróżby były wówczas nierozłączne. Wskazywały pory roku, wydarzenia roczne oraz codzienne przepowiednie. Były one pisane chińskimi znakami[4].

Od końca X wieku zadanie przygotowania kalendarza zostało przekazane rodzinie Kamo, podczas gdy astronomia przeszła do rodziny Abe, której patriarchą był Seimei Abe (921–1005), on'yōji, specjalista w dziedzinie kalendarzy i wróżbiarstwa[4].

Co miesiąc dostosowywano się do cyklu wzrastania i zanikania księżyca. Ze względu na to, że Księżyc krąży wokół Ziemi w ciągu około 29,5 dnia, konieczne były regulacje poprzez zmienną długość miesięcy: 30 dni (długi miesiąc, „duży księżyc”) lub 29 dni (krótki miesiąc, „mały księżyc”). Ziemia natomiast wykonuje obrót wokół Słońca w 365,25 dni, co powoduje zmiany sezonowe. Zatem powtarzanie długich i krótkich miesięcy stopniowo powodowało rozbieżność pomiędzy rzeczywistą porą roku a kalendarzową. Aby to wyrównać, co kilka lat wstawiano miesiąc przestępny uruzuki. Ustalanie kalendarza było tak ważne, że było pod kontrolą dworu cesarskiego, a w późniejszym okresie Edo pod nadzorem wojskowym siogunatu[4].

W miarę upływu czasu i rozszerzającej się wiedzy o astronomii, rozbieżności pomiędzy kalendarzem a rzeczywistymi zjawiskami stały się problemem. W 1685 roku, czyli w 2. roku ery Jōkyō (1684–1688), Shunkai Shibukawa (1639–1715) opracował poprawioną wersję, znaną jako kalendarz Jōkyō. W późniejszych latach okresu Edo kalendarz był kilkakrotnie weryfikowany, a jego kolejne nazwy pochodziły od nazw er wówczas obowiązujących: Hōreki (1755), Kansei (1798) i Tenpō (1844). Dzięki temu powstał dokładniejszy kalendarz księżycowo-słoneczny (lunisolarny), powiązany z astronomią Zachodu. Wszystkie obliczenia związane z redagowaniem kalendarza sporządzali tenmongata (specjaliści odpowiedzialni za astronomię)[6].

Kalendarze początkowo były przeznaczone wyłącznie dla cesarskiego dworu i arystokracji, ale kiedy pojawiły się kalendarze drukowane coraz więcej ludzi z nich korzystało. Rolnicy uznali je za niezbędne do poznania pór roku, a kupcom ułatwiały dostosowywanie rozliczeń i płatności do zmiennej kolejności długich i krótkich miesięcy księżycowych. Z tych m.in. powodów tworzono i stosowano różne typy kalendarzy, w tym regionalnych, a dla osób, które nie potrafiły czytać – kalendarze obrazkowe (e-goyomi lub mekura-goyomi). Pomagały one uczyć się kolejności długich i krótkich miesięcy. Ich oznaczenia producenci włączali w rysunki, rywalizując ze sobą nowościami i poczuciem humoru. Były szeroko rozpowszechnione wśród ludności w okresie Edo[6][1].

W obiegu były także skrócone kalendarze (ryaku-reki), które można było składać pod kątem własnych potrzeb w codziennym użytku. Podobnie jak obecnie, kupcy rozprowadzali je wśród swoich klientów na koniec roku jako formę reklamy[6].

Rząd Meiji, modernizując państwo, podjął decyzję o zastąpieniu starego kalendarza księżycowego zachodnią wersją gregoriańską w listopadzie 1872 roku. Powstało pewne zamieszanie, ale uczeni, jak Yukichi Fukuzawa (1835–1901) poparli bardziej logiczny kalendarz gregoriański i wydanie publikacji rozpowszechniających zmianę. Nowy kalendarz wszedł w życie od 1 stycznia 1873 roku i jest nadal w użyciu, ale zawiera wiele słów i pojęć pochodzących z kalendarza księżycowego[6].

Lata edytuj

Obecnie w Japonii wykorzystywane są dwa systemy rachuby lat:

  • zachodnie oznaczenie lat (西暦, seireki; dosł. „zachodni kalendarz” – juliański i gregoriański; Anno Domini – A.D.; era chrześcijańska, ang. Christian Era – C.E.)[1];
  • ery japońskie (年号, nengō), nazwa ery cesarskiej; jej numer roku (rok 2018 to Heisei 30)[1]

Do zakończenia II wojny światowej był w użyciu również system kōki-nendo (皇紀年度), czyli liczenia lat od początku panowania pierwszego cesarza Jimmu w 660 r.p.n.e.[1]

Miesiące edytuj

Współczesne japońskie nazwy miesięcy oznaczają dosłownie „pierwszy miesiąc”, „drugi miesiąc” itd. Odpowiedni liczebnik jest łączony z przyrostkiem -gatsu (miesiąc). Obok cyfrowych kanji w powszechnym użyciu są także cyfry arabskie:

Każdy z miesięcy ma też nazwę tradycyjną, wciąż wykorzystywaną w niektórych sytuacjach, np. w poezji. Spośród tych nazw najszerzej używane jest shiwasu. Nazwy miesięcy w tej formie są niekiedy wykorzystywane w jidaigeki (współczesne sztuki teatralne lub filmy osadzone w realiach okresu Edo lub wcześniejszych). Akapit rozpoczynający list lub pozdrowienie w przemówieniu mogą zawierać jedną z tych nazw, aby wprowadzić poczucie pory roku. Niektóre z tradycyjnych nazw miesięcy służą także jako imiona żeńskie (yayoi i satsuki).

Poniżej tradycyjne nazwy miesięcy i ich częściowe, popularne objaśnienia[8][1][9] (każdy z poniższych miesięcy występował pod różnymi nazwami, a uzasadnienia nazewnictwa są często sprzeczne, co jest wynikiem różnic klimatycznych, geograficznych, dialektów lokalnych itp.:

  • mutsuki 睦月 – 1. miesiąc kalendarza księżycowego, styczeń; miesiąc uczuć, zacieśniania więzi rodzinnych i przyjaźni; okazją jest świętowanie Nowego Roku;
  • kisaragi 如月 lub kinusaragi 衣更着 – 2. miesiąc, luty; nadal jest zimno, pokazuje jak może być zimno, ciepło się ubierać;
  • yayoi 弥生 – 3. miesiąc, marzec; gęsty rozrost roślin (iyaoi), początek wiosny;
  • uzuki 卯月 (lub u-no-hana-zuki 卯の花月) – 4. miesiąc, kwiecień; kwitnienie żylistka (Deutzia Thunb.), krzewu o białych kwiatach z rodziny hortensjowatych;
  • satsuki 皐月 (lub 早月, 五月) – 5. miesiąc, maj; miesiąc sadzenia ryżu (także sanaezuki 早苗月 od sanae sadzonki ryżu);
  • minatsuki lub minazuki 水無月 – 6. miesiąc, czerwiec; miesiąc wody, znak w środku nazwy 無 (na) oznacza zaprzeczenie, negację, co w tłumaczeniu przełożyłoby się na „miesiąc bez wody”, ale w tym przypadku pełni on jedynie rolę fonetyczną jako partykuła dzierżawcza no. Nazwa oznacza więc „miesiąc wody” czyli porę deszczową;
  • fumizuki lub fuzuki 文月 – 7. miesiąc, lipiec; miesiąc, w którym kłosy ryżu pęcznieją lub miesiąc, w którym pisze się poezję;
  • hazuki lub hatsuki 葉月 – 8. miesiąc, sierpień; miesiąc opadających liści;
  • nagatsuki 長月 – 9. miesiąc, wrzesień; miesiąc dłuższych nocy;
  • kannazuki 神無月 – 10. miesiąc, październik; miesiąc bez bogów, legenda głosi, że wszyscy bogowie w kraju opuszczają swoje siedziby, aby zebrać się w chramie Izumo Taisha, Wielkim Sanktuarium Izumo w prefekturze Shimane; w Izumo natomiast był to miesiąc obecności bogów kamiarizuki;
  • shimotsuki 霜月 – 11. miesiąc, listopad; miesiąc mrozu;
  • shiwasu 師走 – 12. miesiąc, grudzień; miesiąc zapracowanych kapłanów spieszących wypełnić ceremonie religijne przed nastaniem Nowego Roku, ale także innych, którzy pragną uporządkować swoje sprawy w ostatnim miesiącu roku.

Początek roku według starego kalendarza japońskiego (przed 1873) przypadał na przełom stycznia i lutego. Z tego powodu stare i nowe nazwy miesięcy nie dotyczą dokładnie tych samych okresów w roku.

Dni miesiąca edytuj

Każdy dzień w miesiącu ma nazwę wywodzącą się od numeru porządkowego[7]:

1 一日 tsuitachi 17 十七日 jūshichi-nichi
2 二日 futsu-ka 18 十八日 jūhachi-nichi
3 三日 mik-ka 19 十九日 jūku-nichi
4 四日 yok-ka 20 二十日 hatsu-ka
5 五日 itsu-ka 21 二十一日 nijūichi-nichi
6 六日 mui-ka 22 二十二日 nijūni-nichi
7 七日 nano-ka 23 二十三日 nijūsan-nichi
8 八日 yō-ka 24 二十四日 nijūyok-ka
9 九日 kokono-ka 25 二十五日 nijūgo-nichi
10 十日 tō-ka 26 二十六日 nijūroku-nichi
11 十一日 jūichi-nichi 27 二十七日 nijūshichi-nichi
12 十二日 jūni-nichi 28 二十八日 nijūhachi-nichi
13 十三日 jūsan-nichi 29 二十九日 nijūku-nichi
14 十四日 jūyok-ka 30 三十日 sanjū-nichi
15 十五日 jūgo-nichi 31 三十一日 sanjūichi-nichi
16 十六日 jūroku-nichi  

W tradycyjnym kalendarzu trzydziesty był ostatnim dniem miesiąca i jego dawna nazwa, misoka, przetrwała do dziś (mimo że sanjūnichi jest bardziej popularne). Ostatni dzień roku to ōmisoka (wielki trzydziesty dzień) i to określenie nadal jest w użyciu.

Miesiąc dzieli się na trzy dekady, z których pierwsza jest nazywana „pierwszą dekadą” (jap. 上の十日; 上旬) kami-no tōka; jōjun), druga – „środkową dekadą” (jap. 中の十日; 中旬 naka-no tōka; chūjun), a ostatnia – „ostatnią dekadą” (jap. 下の十日; 下旬 shimo-no tōka; gejun)[1].

Dni tygodnia edytuj

Siedmiodniowy tydzień, z nazwami odpowiadającymi europejskim, pojawił się w Japonii około roku 800 n.e. Aż do 1873 roku, czyli do wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego, był używany głównie w astrologii.

Kluczową rolę przy wprowadzaniu tego systemu grał Yukichi Fukuzawa, autor oficjalnych nazw dni tygodnia. Ich nazwy pochodzą od Słońca i Księżyca oraz pięciu planet, których nazwy nawiązują do yin i yang oraz wywodzą od pięciu żywiołów: drewno (Jowisz), ogień (Mars), ziemia (Saturn), metal (Wenus), woda (Merkury)[1], wszystkich wyodrębnianych w taoizmie.

Dzień tygodnia Oryginalna nazwa Transkrypcja Żywioły / Planety Nazwa planety po japońsku
niedziela 日曜日 nichiyōbi Słońce 太陽 Taiyō
poniedziałek 月曜日 getsuyōbi Księżyc 月 Tsuki
wtorek 火曜日 kayōbi Ogień (Mars) 火星 Kasei
środa 水曜日 suiyōbi Woda (Merkury) 水星 Suisei
czwartek 木曜日 mokuyōbi Drewno (Jowisz) 木星 Mokusei
piątek 金曜日 kin'yōbi Metal (Wenus) 金星 Kinsei
sobota 土曜日 doyōbi Ziemia (Saturn) 土星 Dosei

Święta państwowe edytuj

Pojedyncze dni pomiędzy dwoma świętami są wolne. Jeżeli święto przypada w niedzielę, następujący po nim poniedziałek jest dniem wolnym.

Data Tłumaczenie nazwy pol. / ang. Oryginalna nazwa Wymowa
1 stycznia Nowy Rok / New Year's Day 元日 Ganjitsu
2. poniedziałek stycznia Dzień Dojrzałości / Coming of Age Day 成人の日 Seijin no Hi
11 lutego Dzień Upamiętnienia Utworzenia Państwa* / National Foundation Day 建国記念の日 Kenkoku Kinen no Hi
23 lutego Urodziny Cesarza*** (od 2020 r.) / The Emperor's Birthday 天皇誕生日 Tennō Tanjōbi
20 marca lub 21 marca Dzień Równonocy Wiosennej / Vernal Equinox Day 春分の日 Shunbun no Hi
29 kwietnia Dzień Shōwa** / Shōwa Day 昭和の日 Shōwa no Hi
3 maja Dzień Konstytucji** / Constitution Memorial Day 憲法記念日 Kenpō Kinenbi
4 maja Dzień Zieleni** / Greenery Day みどりの日 Midori no Hi
5 maja Dzień Dziecka** / Children's Day こどもの日 Kodomo no Hi
3. poniedziałek lipca Dzień Morza**** / Marine Day 海の日 Umi no Hi
11 sierpnia Dzień Gór / Mountain Day (od 2016 r.) 山の日 Yama no Hi
3. poniedziałek września Dzień Szacunku dla Ludzi Starszych / Respect for the Aged Day 敬老の日 Keirō no Hi
23 września lub 24 września Dzień Równonocy Jesiennej / Autumnal Equinox Day 秋分の日 Shūbun no Hi
2. poniedziałek października Dzień Zdrowia i Sportu / Health and Sports Day 体育の日 Taiiku no Hi
3 listopada Dzień Kultury / Culture Day 文化の日 Bunka no Hi
23 listopada Dzień Dziękczynienia za Pracę / Labour Thanksgiving Day 勤労感謝の日 Kinrō Kansha no Hi
23 grudnia Urodziny Cesarza*** / The Emperor's Birthday 天皇誕生日 Tennō Tanjōbi

* Zgodna z tradycją data założenia Japonii przez cesarza Jimmu w 660 p.n.e. Prawidłowość tej daty jest często kwestionowana.

** Część tzw. Złotego Tygodnia.

*** W związku z abdykacją cesarza Akihito w dniu 30 kwietnia 2019 roku święto będzie przeniesione od 2020 roku na 23 lutego, dzień urodzin nowego cesarza Naruhito, zgodnie z zasadą, że wraz ze zmianą cesarza święto narodowe przenosi się na datę urodzin jego następcy. Ze względu na ceremonie: abdykacji (30 kwietnia) i intronizacji nowego cesarza (1 maja i 22 października), dni 1 maja i 22 października w 2019 roku są świętami narodowymi (Złoty Tydzień ma w 2019 roku łącznie 10 dni). Ponadto, dni 30 kwietnia i 2 maja staną się świętami narodowymi, ponieważ wypadają pomiędzy świętami narodowymi, co z mocy prawa zamienia je również w święta narodowe[10].

**** W 2020 roku święto wyjątkowo przeniesiono na 23 lipca ze względu na XXXII Letnie Igrzyska Olimpijskie 2020[10].

Kalendarium zmian świąt narodowych edytuj

  • 1948 – wprowadzono następujące święta narodowe: Nowy Rok, Dzień Dojrzałości, Dzień Konstytucji, Dzień Dziecka, Dzień Równonocy Jesiennej, Dzień Kultury, Dzień Dziękczynienia za Pracę.
  • 1966 – wprowadzono Dzień Zdrowia i Sportu dla upamiętnienia Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964. Wprowadzono też Dzień Równonocy Wiosennej.
  • 1985 – dzięki reformie świąt narodowych, dzień 4 maja, przypadający między dwoma świętami, został oficjalnie dniem wolnym od pracy.
  • 1989 – po śmierci cesarza Shōwa w dniu 7 stycznia, dzień 23 grudnia został Dniem Urodzin Cesarza, a urodziny poprzedniego cesarza uczczono ustanawiając Dzień Zieleni.
  • 1998, 2000 – wprowadzenie kilku modyfikacji w ramach „systemu szczęśliwego poniedziałku” (ハッピーマンデー制度 Happī Mandē Seido) przesunęło kilka świąt na poniedziałki. Od roku 2000: Dzień Dojrzałości (poprzednio 15 stycznia) i Dzień Zdrowia i Sportu (poprzednio 10 października). Od roku 2003: Dzień Morza (poprzednio 20 lipca) i Dzień Szacunku dla Ludzi Starszych (poprzednio 15 września).
  • 2005, 2007 – zgodnie z decyzją z maja 2005, od roku 2007 Dzień Zieleni został przeniesiony na 4 maja, a 29 kwietnia stał się Dniem Shōwa.

Dni specjalne edytuj

Niektóre dni mają szczególne nazwy zaznaczające zmiany pór roku. 24 sekki (二十四節気 nijūshi-sekki lub 二十四気 nijūshi-ki) to dwadzieścia cztery równe części (pory, sezony, działy) w starym kalendarzu księżycowo-słonecznym. Natomiast zassetsu (雑節) to standardowe dni oznaczające zmianę pór roku, np.: setsubun, higan[1][9]

72 kō (七十二候 shichijūni-kō) to pięciodniowe okresy (minipory roku) uzyskane z dalszego podziału każdego z 24 sekki na trzy podokresy. Przykładowo: Risshun jest podzielony na trzy kō 候: 4-8 lutego, 9-13 lutego, 14-18 lutego[11].

Opis ilustracji kalendarza edytuj

Ilustracja po prawej stronie obrazuje znaczenie majowych trzech dni należących do „Złotego Tygodnia”. Czytając od góry kalendarz pokazuje rok 23 ery Heisei i odpowiadający mu rok „zachodni” 2011. Dni te wypadły wówczas we wtorek, środę i czwartek (znaki na czarnym tle). Czerwone znaki podają nazwy tych trzech świąt: Dzień Konstytucji (3 maja), Dzień Zieleni (4 maja), Dzień Dziecka (5 maja).

Przykładowo, w dniu 3 maja pod nazwą święta widnieje zapis 三りんぼう (三隣亡, sanrin-bō) tłumaczony jako „śmierć trzech sąsiadów”. Nie wiadomo skąd taka nazwa pochodzi, ale została prawdopodobnie utworzona na początku okresu Edo. Napis ten oznacza zły dzień dla architektów i sugeruje, aby nie rozpoczynać tego dnia budowy domu. Może to bowiem nie tylko spowodować jego pożar, ale także trzech sąsiednich[1][9].

Napis poniżej w tym samym dniu: 七赤仏滅, odnosi się do dwóch systemów wróżenia (przesądów ludowych), związanych m.in. z datą urodzin. 七赤 (shichiseki) należy do systemu dziewięciu gwiazd (九星, kyūsei, „dziewięć gwiazd”), a 仏滅 (butsumetsu, „śmierć Buddy”) – sześciu dni (六曜 rokuyō lub 六輝 rokki)[9].

Kolejny napis poniżej つちのえ (tsuchinoe, „starszy brat żywiołu ziemi”, 戊) to piąty znak niebiańskich pni (dziesięciostopniowy system cykliczny), a うま (uma, „koń”, 午) – siódmy znak chińskiego zodiaku (ziemskich gałęzi).

Napis najniżej 旧4.1. oznacza 1. dzień 4. miesiąca dawnego kalendarza księżycowo-słonecznego (lunisolarnego).

24 sekki edytuj

 
Fragment kalendarza z opisami dni szczególnych

Dokładne daty mogą się różnić o ±1 dzień.

Zassetsu edytuj

Data Kanji Romaji Opis
17 stycznia 冬の土用 Fuyu-no-doyō** okres 18 dni poprzedzających początek wiosny
3 lutego 節分 Setsubun* ostatni dzień zimy w tradycyjnym japońskim kalendarzu, dzień przed kalendarzowym początkiem wiosny
21 marca 春社日 Haru-shanichi**** znane także jako 春社 (Harusha, Shunsha), dzień najbliższy równonocy wiosennej (o znaczeniu religijnym dla zbiorów)
18 marca – 24 marca 春彼岸 Haru-higan*** tydzień, w którym przypada równonoc wiosenna; odbywają się wówczas obrzędy buddyjskie
17 kwietnia 春の土用 Haru-no-doyō okres 18 dni poprzedzających początek lata
2 maja 八十八夜 Hachijūhachi-ya osiemdziesiąty ósmy dzień od początku wiosny (dosł. „88 nocy” od Risshun)
11 czerwca 入梅 Nyūbai dosłownie oznacza rozpoczęcie pory deszczowej (tsuyu, 梅雨)
2 lipca 半夏生 Hangeshō 11. dzień po przesileniu letnim; ostatni dzień siewu nasion i sadzenia ryżu
15 lipca 中元 Chūgen***** 15. dzień 7. miesiąca księżycowego; ostatni dzień Święta Lampionów (O-bon, obecnie 15 sierpnia)
20 lipca 夏の土用 Natsu-no-doyō okres 18 dni poprzedzających początek jesieni
1 września 二百十日 Nihyaku-tōka dosł. „210. dzień” (od Risshun)
11 września 二百二十日 Nihyaku-hatsuka dosł. „220. dzień”
20 września – 26 września 秋彼岸 Aki-higan tydzień, w którym przypada równonoc jesienna; odbywają się wówczas obrzędy buddyjskie
22 września 秋社日 Aki-shanichi znane także jako 秋社 (Akisha, Shūsha), dzień równonocy jesiennej (o znaczeniu religijnym dla zbiorów)
20 października 秋の土用 Aki-no-doyō okres 18 dni poprzedzających początek zimy

Dokładne daty Haru-shanichi i Aki-shanichi mogą się różnić od podanych o ±5 dni. Chūgen zawsze przypada tego samego dnia. Daty wszystkich pozostałych dni mogą się różnić od podanych o ±1 dzień.

Wiele dni zassetsu może przypadać w różnych porach roku: * Setsubun (節分) odnosi się do każdego z dni poprzedzających każdą z pór roku: Risshun, Rikka, Rishū i Rittō; w szczególności do Risshun;

** Doyō (土用) odnosi się do 18 dni poprzedzających każdą porę roku, w szczególności jesieni (ten okres jest uważany za najcieplejszy w całym roku);

*** Higan (彼岸) to siedem dni w połowie wiosny lub jesieni, z Shunbun wypadającym w połowie wiosny i Shūbun w połowie jesieni;

**** Shanichi (社日) to dzień Tsuchinoe (戊) najbliższy Shunbun (połowa wiosny) lub Shūbun (połowa jesieni), który może wypadać do 5 dni przed do 4 dni po Shunbun/Shūbun;

***** Chūgen (中元) to jedno z trzech pierwotnych, chińskich świąt taoistycznych o łącznej nazwie Sangen (三元). Przypadały one na: 15. dzień 1., 7., i 10. miesiąca księżycowego. Były to kolejno: Jōgen (上元), Chūgen (中元), Kagen (下元)[1][12][9].

Święta sezonowe edytuj

Poniżej lista pięciu sezonowych świąt (節句 sekku lub 五節句 go-sekku). Zostały oficjalnymi świętami podczas okresu Edo:

  • 7 stycznia – 人日 (Jinjitsu) – Dzień Człowieka lub 七草の節句 (Nanakusa no Sekku) – Święto Siedmiu Ziół Zdrowia;
  • 3 marca – 上巳 (Jōshi, Jōmi), 桃の節句 (Momo no Sekku) – Święto Brzoskwiń lub 雛祭り (Hina-matsuri), Dzień Dziewcząt, Festiwal Lalek;
  • 5 maja – 端午 (Tango), 端午の節句 (Tango no Sekku), 菖蒲の節句 (Ayame no Sekku), Dzień Dziecka (Święto Chłopców);
  • 7 lipca – 七夕 (Shichiseki, Tanabata) lub 星祭り (Hoshi-matsuri ) – Gwiezdny Festiwal, Festiwal Tkaczki, święto zakochanych;
  • 9 września – 重陽 (Chōyō), 菊の節句 (Kiku no Sekku) – Festiwal Chryzantem[1].

Do Sekku nie zalicza się następujących świąt:

Rokuyō edytuj

Rokuyō (六曜) lub rokki (六輝) to sześć „rodzajów” dni, pozwalających na przewidzenie, czy będzie się danego dnia miało szczęście czy nie[9]. Oznaczenia rokuyō wciąż są powszechnie spotykane w japońskich kalendarzach i często mają zastosowanie przy planowaniu ślubów i pogrzebów. Są to kolejno:

  • 先勝 (senshō) – szczęście przed południem, pech po południu. Dobry dzień na rozpoczynanie (rano);
  • 友引 (tomobiki) – powodzenie przez cały dzień, z wyjątkiem południa, znaki dosłownie przetłumaczone oznaczają „ciągnięcie przyjaciół”, niezbyt dobry dzień na wygraną w meczu sportowym, ale dobry dzień na ślub, w którym można przyciągnąć przyjaciół do miłości; należy unikać pogrzebów, gdyż znajomi mogą zostać pociągnięci na „drugą stronę”;
  • 先負 (senbu) – pech przed południem, szczęście po południu;
  • 仏滅 (butsumetsu) – dzień śmierci Buddy, najbardziej pechowy, należy unikać ślubów;
  • 大安 (taian) – najszczęśliwszy dzień, dobry dzień na śluby;
  • 赤口 (shakkō, shakku) – godzina konia (11:00-13:00) jest szczęśliwa, reszta dnia pechowa.

Dni rokuyō w łatwy sposób wylicza się z japońskiego kalendarza księżycowego. Księżycowy 1 stycznia zawsze jest senshō, po czym dni następują w wymienionym porządku do końca miesiąca. Zatem 2 stycznia to tomobiki, 3 stycznia to senbu itd. Księżycowy 1 lutego rozpoczyna tę sekwencję od tomobiki. Księżycowy 1 marca rozpoczyna się od senbu i tak postępuje się w każdym kolejnym miesiącu (1 lipca jest senshō, a 1 grudnia shakkō).

1 kwietnia edytuj

Pierwszy dzień kwietnia oznacza początek roku finansowego i szkolnego.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 162, 226, 321, 432, 619, 737, 892, 960, 1078, 1211, 1226, 1438, 1466. ISBN 4-7674-2015-6.
  2. ↑ Seiichi Makino: Kodansha's Basic English-Japanese Dictionary. Tokyo: Kodansha International, 2002, s. 101. ISBN 4-7700-2895-4.
  3. ↑ Calendar. japan-guide.com, 2019. [dostęp 2019-04-17]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Calendar History 1. National Diet Library, Japan, 2016. [dostęp 2019-04-16]. (ang.).
  5. ↑ Jolanta Tubielewicz: Historia Japonii. Wrocław: Wydawnictwo Ossolińskich, 1984, s. 56. ISBN 83-04-01486-6.
  6. ↑ a b c d Calendar History 2. National Diet Library, Japan, 2016. [dostęp 2019-04-17]. (ang.).
  7. ↑ a b Yoko Matsuoka McClain (University of Oregon): Intermediate Japanese Reading Aids. Tokyo: The Hokuseido Press, 1973, s. 67.
  8. ↑ 和風月名 (nazwy miesięcy w stylu japońskim). 国立国会図書館 (National Diet Library), 2016. [dostęp 2019-04-22]. (jap.).
  9. ↑ a b c d e f 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2012, s. 583, 604, 639, 969, 1331, 1622. ISBN 978-4-385-13107-8.
  10. ↑ a b Public Holidays and Annual Events. japan-guide.com, 2019. [dostęp 2019-04-05]. (ang.).
  11. ↑ Japan’s 72 Microseasons. Nippon Communications Foundation, 2015. [dostęp 2019-04-13]. (ang.).
  12. ↑ Kazuo Yamada: New Crown Japanese-English Dictionary. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 1972, s. 101, 262, 832.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarz_japoński&oldid=67688622”