Baekje
Baekje lub Paekche (kor. 백제 [pɛk̚.t͈ɕe]) – historyczne koreańskie wczesnofeudalne królestwo[1], jedno z Trzech Królestw Korei[2][3].
| 18 p.n.e. – 660 | |||
| |||
 Trzy Królestwa Korei | |||
| Język urzędowy |
starokoreański | ||
|---|---|---|---|
| Stolica |
Wiryesŏng, | ||
| Typ państwa | |||
| Pierwszy władca | |||
| Ostatni władca |
Ŭija | ||
| Data powstania | |||
| Podbój | |||
| Religia dominująca | |||
DziejeEdytuj
Powstanie państwa Baekje najczęściej datuje się na rok 18 p.n.e.[1], a jego pierwszym władcą według kronik Samguk sagi był Onjo[4], syn Dongmyeonga, założyciela królestwa Goguryeo.
Baekje przeżywało swój rozkwit w IV wieku, gdy obejmowało większość zachodniego wybrzeża Półwyspu Koreańskiego[1]. Za panowania króla Kŭnch’ogo (346–375) sprawowało kontrolę nad całym dorzeczem rzeki Han w środkowej Korei, lecz następnie wdało się w konflikty z Goguryeo (Koguryŏ) i utraciło znaczną część terytorium[2].
W 384 roku oficjalnie przyjęło buddyzm[1], zapraszając mnichów z chińskiego Qin[5]. Z okresu Baekje pochodzą klasztory buddyjskie Paegyang sa i Sudŏk sa.
Państwo było podzielone na pięć okręgów administracyjnych[2][6]. Od III wieku w administracji królestwa wyróżniono 16 rang urzędniczych, zaś rząd tworzyło sześciu mianowanych przez króla ministrów[7]. W 475 stolicę przeniesiono do miasta Ungjin (dzisiejsze Gongju)[8], zaś w VI wieku do Sabi. Baekje utrzymywało kontakty z chińską Wschodnią dynastią Jin[9], a także z krajem Wa (Japonią)[1][10]. Sojusze wśród Trzech Królestw kilkukrotnie się odwracały, np. w 433/434 Baekje zawarło układ z Sillą wymierzony przeciw rosnącej sile Koguryŏ[11], natomiast w VI i VII wieku Baekje i Koguryŏ współpracowały przeciw ekspansji Silli[8].
Baekje i JaponiaEdytuj
Baekje najbardziej spośród Trzech Królestw utrzymywało kontakty z krajem Wa, czyli Japonią, przyczyniając się do kulturowego i społecznego rozwoju Japończyków[12][13]. Według Nihon-shoki Japończycy mieli przyjąć za sprawą Baekje pismo chińskie, które wprowadził tam uczony Wani, a także nauczyć się tkania jedwabiu od Koreanki imieniem Maketu[14].
W 369 lub 372 roku król Baekje podarował Japończykom miecz Chiljido[15][16]. Pod koniec IV wieku za rządów Ōjina Japonia zawarła sojusz z Baekje[17]. V-wieczna inskrypcja na steli króla Kwanggaet’o z Koguryŏ odnotowuje najazd Wa na Półwysep Koreański, podczas którego Baekje, wbrew obietnicą składanym Koguryŏ, wchodziło w układy z Japończykami. Możliwe też, że po upadku Baekje (660) część jego dworzan i urzędników wyemigrowała na Wyspy, gdzie uczestniczyli w budowie nowej stolicy w Nara[18]. Zapisy historyczne z Baekje były używane przy skompilowaniu tekstu Nihon-shoki[19], a zestawienie wzmianek o Baekje zawartych w Nihon-shoki z koreańskimi kronikami Samguk sagi pozwala skorygować 120-letnie przesunięcie chronologii w części Nihon-shoki[20].
W okresie japońskiego panowania kolonialnego forsowana była koncepcja Nissen dōsoron, jakoby Koreańczycy byli bocznym odłamem „rasy japońskiej”, a koreańskie królestwa wasalami Japonii[21]. W odpowiedzi na japońską politykę wynaradawiania Korei, koreański działacz niepodległościowy i historyk Sin Ch’ae-ho twierdził, że to Baekje podbiło Japonię w V wieku, gdyż wtedy Japonia przejęła wyżej stojącą kulturę Baekje[21]. Sformułowana w drugiej połowie XX wieku „teoria jeźdźców” (inaczej „teoria Kudara-Yamato”) głosi, że Baekje opanowało w IV wieku Wyspy Japońskie i przyczyniło się w ten sposób do utworzenia państwowości japońskiej[21][22]. Teorię tę propagowali Egami Namio i Wontack Hong[23][24], natomiast skrytykowała ją m.in. japonistka Gina Barnes[22].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Asmołow ↓.
- ↑ a b c d Britannica ↓.
- ↑ Warneńska 1966 ↓, s. 16.
- ↑ Lee 1984 ↓, s. 389.
- ↑ Lee 1984 ↓, s. 59.
- ↑ Lee 1984 ↓, s. 54.
- ↑ Lee 1984 ↓, s. 37 i 52–53.
- ↑ a b Lee 1984 ↓, s. 44.
- ↑ Brown 1997 ↓, s. 122.
- ↑ Warneńska 1966 ↓, s. 28.
- ↑ Lee 1984 ↓, s. 41 i 46.
- ↑ Japan – Rise and expansion of Yamato, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-03] (ang.).
- ↑ Japanese art – Asuka period, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-03] (ang.).
- ↑ Нихон сёки – анналы Японии, L.M. Jermakowa (tłum.), t. 1, Moskwa: Гиперион, 1997, s. 291–292 (ros.).
- ↑ Sakamoto 1991 ↓, s. 63.
- ↑ Brown 1997 ↓, s. 121.
- ↑ Sakamoto 1991 ↓, s. 64.
- ↑ Brown 1997 ↓, s. 39.
- ↑ Sakamoto 1991 ↓, s. 48.
- ↑ Sakamoto 1991 ↓, s. 62.
- ↑ a b c Chizuko T. Allen, Early Migrations, Conquests, and Common Ancestry: Theorizing Japanese Origins in Relation with Korea, „Sungkyun Journal of East Asian Studies”, 8 (1), 2008 (ang.).
- ↑ a b Gina Barnes, Typescript of Book Review of "Korea and Japan in East Asian History: A Tripolar Approach to East Asian History" by Hong Wontack, „Korean Studies”, University of Hawai‘i Press, 2007.
- ↑ Wontack Hong, Paekche of Korea and the Origin of Yamato Japan, 1994, ISBN 89-85567-02-0 [zarchiwizowane z adresu 2006-12-09] (ang.).
- ↑ Wontack Hong, Yayoi Wave, Kofun Wave, and Timing: The Formation of the Japanese People and Japanese Language, „Korean Studies”, 29, University of Hawai‘i Press, 2005, JSTOR: 23719525.
BibliografiaEdytuj
- Konstantin Asmołow, ПЭКЧЕ́, [w:] Большая российская энциклопедия [online] (ros.).
- Delmer M. Brown (red.), The Cambridge History of Japan, Cambridge University Press, 1997, ISBN 978-0-521-22352-2 (ang.).
- Lee Ki-baikK., A New History of Korea, Harvard University Press, 1984, ISBN 978-0-674-61576-2 (ang.).
- Taro Sakamoto, The Six National Histories of Japan, UBC Press, 1991, ISBN 978-0-7748-0379-3 (ang.).
- Monika Warneńska, U podnóża Gór Diamentowych, Książka i Wiedza, 1966, s. 16, 21, 28.
- Paekche, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).