Lippia trójlistna

Lippia trójlistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	werbenowate
Rodzaj	Aloysia
Gatunek	lippia trójlistna
	Nazwa systematyczna
	Aloysia citrodora Palau; Parte práct. bot. 1:768. 1784
Synonimy
	Aloysia triphylla (L'Hér.); Britton; Lippia citrodora Kunth; Lippia triphylla (L'Hér.) Kuntze; Verbena triphylla L'Hér.; Zappania citrodora Lam.;
	Aloysia triphylla (L'Hér.); Britton; Lippia citrodora Kunth; Lippia triphylla (L'Hér.) Kuntze; Verbena triphylla L'Hér.; Zappania citrodora Lam.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lippia trójlistna, miłowonka trójlistna, cukrownica trójlistna, werbena cytrynowa (Aloysia citrodora) – gatunek krzewu z rodziny werbenowatych, pochodzący z Ameryki Południowej (Argentyna)^[3]. Została przywieziona do europejskich ogrodów w XVII wieku przez hiszpańskich podróżników z Argentyny i Chile, kiedyś często uprawiana w południowej Francji.

Morfologia edytuj

Pokrój: Liściasty wieloletni krzew, dorastający do wysokości od 3 do 7 metrów.
Liście: Wąskie, jasnozielone liście, ogruczolone, wydzielające silny zapach.
Kwiaty: Drobne, bladofioletowe lub białe, w gęstych, szczytowych kwiatostanach

Zastosowanie edytuj

Roślina lecznicza.
- Składniki: wytwarza olejek eteryczny zawierający cytral, carvon, nerol, dipenten, limonen, citroncol, geraniol, alfa- i beta-pinen, cyneol, linalol i inne substancje bioaktywne.^{[potrzebny przypis]}
- Działanie: podobnie jak werbena, pomaga w stanach wyczerpania organizmu, ale dodatkowo działa rozkurczowo i przeciwzapalnie. Ma też działanie ściągające, tonizujące, wiatropędne, wspomagające trawienie, przeciwutleniające, przeciwzapalne. Ma działanie relaksujące, uspokajające, antydepresyjne – wzmacnia układ nerwowy i uspokaja psychikę, dając poczucie odprężenia przez redukcję depresji i stresu. Harmonizuje funkcje serca, stymuluje aktywność macicy, wzmacnia laktację, wspomaga funkcje płuc, żołądka, trawienie oraz przyjemnie odświeża oddech. Znakomita przy wzdęciach, skurczach żołądkowych i jelitowych. Ma uspakajający wpływ na centralny system nerwowy, łagodzi migreny, depresje, nerwobóle, mdłości, częstoskurcz, pomaga regenerować i osłaniać komórki. Ma działanie przeciwgrzybicze, antywirusowe, antybakteryjne. Zawarty w lippii cyneol ogranicza namnażanie wirusów grypy, drożdżaków z gatunku Candida albicans, bakterii Escherichia coli, zaś geraniol pomaga w walce z pasożytami.^{[potrzebny przypis]}
Ze względu na swój cytrynowy aromat używana jest do przygotowania orzeźwiających herbatek^[4], a także do poprawy aromatu i smaku potraw, np. z ryb, drobiu, marynat z warzyw, dressingów do sałatek, dżemów, napojów i sorbetów.
Suszone liście sprawdzają się w mieszankach zapachowych potpourri^[4].
W krajach śródziemnomorskich, polecana do ogrodów i alej, jako odstraszająca owady.

Uprawa edytuj

Roślina preferuje glebę gliniastą, pełne słońce oraz dużo wody i światła. Jest wrażliwa na zimno – obumiera w temperaturze poniżej 0 °C. Jednak przycięta i dobrze ochroniona np. słomą odrodzi się na wiosnę.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 34, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

Bibliografia edytuj

Armada, J. & A. Barra. 1992. On Aloysia Palau (Verbenaceae). Taxon 41:88–90.
Anti-Candida activity of Brazilian medicinal plants (abstract), TEIXEIRA DUARTE Marta Cristina et al., Journal of ethnopharmacology, 2005, vol. 97, no2, pp. 305-311
JuliaJ. Lawless JuliaJ., The Illustrated Encyclopedia of Essential Oils, Shaftesbury, Dorset [England]: Element, 1995, ISBN 1-85230-661-0, OCLC 33244896 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 34, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[3]

[1]

[2]

[4]