Lironos żółtożyłkowany
gatunek nietoperza
Lironos żółtożyłkowany[16] (Megaderma spasma) – gatunek ssaka z rodziny lironosowatych (Megadermatidae).
| Megaderma spasma[1] | |||||
| (Linnaeus, 1758)[2] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
lironos żółtożyłkowany | ||||
| Synonimy | |||||
| |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15] | |||||
 | |||||
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Vespertilio spasma[2]. Jako miejsce typowe Linneusz wskazał Azję (łac. „Habitat in Asia”)[2], uściślone do wyspy Ternate, w Molukach, w Indonezji[17][18]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju lironos (Megaderma)[17][19][18].
Różne ujęcia systematyczne rozpoznają do siedemnastu podgatunków, z których wiele ma ograniczony zasięg, ale dotąd nie przeprowadzono kompleksowego przeglądu taksonomicznego w celu potwierdzenia ich statusu[17]. Morfologicznie te podgatunki są bardzo podobne, różnią się jedynie niewielkimi różnicami w wielkości ciała[17]. Niemniej jednak duże różnice w mtDNA między osobnikami z Jawy a osobnikami z Indochin kontynentalnych oraz różnice w liczbie chromosomów wśród osobników z Filipin oraz tych z Tajlandii i Chińskiej Republiki Ludowej sugerują, że niektóre z nich mogą być ukrytymi gatunkami[17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają siedemnaście podgatunków[17]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| M. s. abditum | Megaderma spasma abditum | Chasen, 1940 | Pulau Aur, wschodnie wybrzeże Półwyspu Malajskiego[20]. |
| M. s. carimatae | Megaderma carimatae | G.S. Miller, 1906 | Tanjong Karimata Tua, Karimata, Borneo Zachodnie, Borneo, Indonezja[21]. |
| M. s. celebense | Megaderma spasma celebensis | Shamel, 1940 | Likupang, Celebes Północny, Celebes, Indonezja[22]. |
| M. s. ceylonense | Megaderma spasma ceylonense | K. Andersen, 1918 | Trikunamalaja, Cejlon[23]. |
| M. s. horsfieldii | Megaderma horsfieldi | Blyth, 1863 | Tenasserim, Mjanma[24]. |
| M. s. kinabalu | Megaderma spasma kinabalu | Chasen, 1940 | Kinabalu, na wysokości 3000 ft (914 m), Sabah, Borneo[25]. |
| M. s. lasiae | Megaderma lasiae | Lyon, 1916 | Pulau Lasia, 14 mi (23 km) na południowy wschód od wyspy Simeulue, Aceh, Sumatra, Indonezja[26]. |
| M. s. majus | Megaderma spasma majus | K. Andersen, 1918 | Kin, dolny bieg rzeki Czinduin, Mjanma[27]. |
| M. s. medium | Megaderma spasma medium | K. Andersen, 1918 | Singapur[28]. |
| M. s. minus | Megaderma spasma minus | K. Andersen, 1918 | Kambodża[29]. |
| M. s. natunae | Megaderma natunae | K. Andersen & Wroughton, 1907 | Bunguran, Wyspy Natuna[30]. |
| M. s. pangandarana | Megaderma spasma pangandarana | Sody, 1936 | Półwysep Pangandaran, na poziomie morza, południowa Jawa Środkowa, Indonezja[31]. |
| M. s. philippinense | Megaderma philippinensis | Waterhouse, 1843 | Filipiny[32]. |
| M. s. siumatis | Megaderma siumatis | Lyon, 1916 | Pulau Siumat, Aceh, Sumatra, Indonezja[33]. |
| M. s. trifolium | Megaderma trifolium | É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810 | Jawa[34]. |
Etymologia edytuj
- Megaderma: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; δερμα derma, δερματος dermatos „skóra”[35].
- spasma: gr. σπάσμα spāsma „rozerwany kawałek, strzęp”[36].
- abditum: łac. abditus „ukryty, sekretny”, od abdo „odłożyć”[37].
- carimatae: Karimata, Borneo, Indonezja[6].
- celebense: Celebes, Indonezja[38].
- ceylonense: Cejlon, Sri Lanka[39].
- horsfieldi: dr Thomas Horsfield (1773–1859), amerykański przyrodnik, odkrywca, kolekcjoner z Indii Wschodnich w latach 1796–1818[5][40][41].
- kinabalu: Kinabalu, Borneo[42].
- lasiae: Lasia, Sumatra[8].
- majus: łac. maius „większy”, forma wyższa od magnus „wielki”[43].
- medium: łac. medius „pośredni, środkowy”[44].
- minus: łac. minor „mniejszy”, forma niższa od parvus „mały”[45].
- natunae: Wyspy Natuna, Indonezja[46].
- niasense: Nias, Sumatra, Indonezja[47].
- pangandarana: półwysep Pangandaran, Jawa, Indonezja[14].
- philippinense: Filipiny[48].
- siumatis: Siumat, Sumatra, Indonezja[8].
- trifolium: łac. tri- „trój-”, od tres „trzy”[49]; folium „liść”[50].
Zasięg wstępowania edytuj
Lironos żółtożyłkowany występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[17][19]:
- M. spasma spasma – Te.rnate & Halmahera (północne Moluki).
- M. spasma abditum – Aur na wschód od Półwyspu Malajskiego.
- M. spasma carimatae – Karimata na zachód od Borneo.
- M. spasma celebense – Celebes.
- M. spasma ceylonense – Sri Lanka.
- M. spasma horsfieldi – Półwysep Indyjski.
- M. spasma kinabalu – Kinabalu w zachodniej części Borneo.
- M. spasma lasiae – Lasia i Babi, na zachód od Sumatry.
- M. spasma majus – większość Mjanmy, północno-wschodnich Indii i Bangladeszu.
- M. spasma medium – Półwysep Malajski (włącznie Ko Tarutao) i północna Sumatra.
- M. spasma minus – południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (Junnan), Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża
- M. spasma natunae – Bunguran i North Natuna.
- M. spasma niasense – Nias i Siberut na zachód od Sumatry.
- M. spasma pangandarana – środkowa i wschodnia Jawa.
- M. spasma philippinense – Filipiny.
- M. spasma siumatis – Siumat na zachód od Sumatry.
- M. spasma trifolium – południowa Sumatra, zachodnia Jawa i Borneo, także South Natuna, Tambelan, Krakatau i Kangean.
Obserwowany również na Andamanach, ale nie można przypisać go do konkretnego podgatunku.
Morfologia edytuj
Długość ciała 54–81 mm, długość ucha 30–43 mm, długość tylnej stopy 9,5–17 mm, długość przedramienia 53,5–62,5 mm; masa ciała 23–28 g[19].
Przypisy edytuj
- ↑ Megaderma spasma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 32. (łac.).
- ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur les Phyllostomes et les Megadermes, Deux Genres de la Jamil le des Chauve-souris. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 15, s. 193, 197, 1810. (fr.).
- ↑ G.R. Waterhouse. On a New Species of Megaderma. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 11, s. 69, 1843. (ang.).
- ↑ a b E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 23. (ang.).
- ↑ a b G.S. Miller. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott in the Karimata Islands, Dutch EastIndies. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 63, 1907. (ang.).
- ↑ K.C. Andersen & R.Ch. Wroughton. On the bats of the family Megadermatidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 19 (110), s. 133, 1907. (ang.).
- ↑ a b c d Lyon 1916 ↓, s. 439.
- ↑ Lyon 1916 ↓, s. 440.
- ↑ a b F.N. Chasen. A handlist of Malaysian mammals. „Bulletin of the Raffles Museum”. 15, s. 35, 1940. (ang.).
- ↑ H.H. Shamel. The insectivorous bats collected by H. C. Raven in Celebes. „Journal of Mammalogy”. 21 (3), s. 352, 1940. DOI: 10.2307/1374766. (ang.).
- ↑ Andersen 1918 ↓, s. 384.
- ↑ a b c Andersen 1918 ↓, s. 383.
- ↑ a b H.J.V. Sody. Seventeen new generic, specific, and subspecific names for Dutch Indian mammals. „Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. 96 (1), s. 45, 1936. (ang.).
- ↑ B. Srinivasulu, C. Srinivasulu, K. Phelps, Megaderma spasma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2020-3 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 96. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Megaderma (Megaderma) spasma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
- ↑ a b c Ch.M. Francis: Family Megadermatidae (False-vampire Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 191–192. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20066.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20067.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20068.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20069.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20070.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20071.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20072.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20073.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20074.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20075.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20076.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20078.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20079.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20080.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20081.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 403.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 638.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 3.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, celebense [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, ceylonense [dostęp 2022-06-15].
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 196–197. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, horsfieldi [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, kinabalu [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, majus [dostęp 2022-06-15].
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, minor [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, natunae [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, niasense [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, philippinensis [dostęp 2022-06-15].
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 241.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 191.
Bibliografia edytuj
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- K.C. Andersen. Diagnoses of new bats of the families Rhinolophidae and Megadermatidae. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 2 (10), s. 374–384, 1918. (ang.).
- M.W. Lyon. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott on the chain of islands lying off the western coast of Sumatra, with descriptions of twenty-eight new species and subspecies. „Proceedings of the United States National Museum”. 52, s. 437–462, 1916. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-06-14]. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).