Emanuel de Witte
Emanuel de Witte (ur. ok. 1617 w Alkmaarze, zm. 1692 w Amsterdamie) – holenderski malarz barokowy.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1617 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1692 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Znany głównie z przedstawień wnętrz kościołów, które ukazywał w odmiennym aspekcie w porównaniu z innymi przedstawicielami tego samego nurtu – w precyzyjnie namalowanych wnętrzach umieszczał oświetlone światłem słonecznym postacie ludzkie, którym często towarzyszył pies[1]. Jego prace są często porównywane z obrazami Pietera Saenredama[2][3][4], który również przedstawiał wnętrza kościołów.
Życiorys edytuj
W 1636 został członkiem gildii św. Łukasza w rodzinnym Alkmaar. Później mieszkał w Rotterdamie i Delfcie, gdzie był uczniem Everta van Aelsta, w 1651 osiadł na stałe w Amsterdamie[5].
Emanuel de Witte malował początkowo sceny rodzajowe i historyczne oraz portrety. Po osiedleniu się w Amsterdamie skoncentrował się przede wszystkim na wnętrzach świątyń istniejących w rzeczywistości, jak i wyimaginowanych[6], łączył elementy z różnych kościołów w nową całość[1]. Głównie uwiecznił na płótnach wnętrza amsterdamskiego Oude Kerk. W kościele wykonywał szkice, zaś malował w domu. Na żadnym ze swoich obrazów nie przedstawił widoku organów z przodu, najprawdopodobniej nie chciało mu się malować poszczególnych elementów[7]. Jego obrazy świadczą o perfekcyjnej znajomości perspektywy, malarz przedstawiał kościoły pełne ludzi, akcentując przestrzenność kompozycji i stosując efekty światłocieniowe[8].
Był znany z wybuchowego charakteru, który sprawiał, że potencjalni klienci opuszczali obrażeni jego pracownię[9].
Namalował trzy wersje obrazu pt. Wnętrze synagogi Portugalskiej w Amsterdamie (na zdjęciu obok po prawej stronie). Pierwsza wersja znajduje się w Żydowskim Muzeum Historii (Joods Historisch Museum) w Amsterdamie, druga wersja w Muzeum Izraela w Jerozolimie, natomiast trzecia wersja zaginęła po 1945. Do 1935 znajdowała się w berlińskiej galerii Van Diemen, której właścicielami byli Jacob i Rosa Oppenheimer. Oppenheimerzy zostali zmuszeni przez nazistów do sprzedaży kolekcji obrazów na aukcji, najprawdopodobniej także tego obrazu. Do 1945 trzecia wersja była w Gemäldegalerie w Berlinie. Wkrótce po zakończeniu wojny została przypuszczalnie wypożyczona do Królewca, po czym wszelki ślad po niej zaginął[10].
Artysta zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, jego ciało znaleziono w jednym z amsterdamskich kanałów, prawdopodobnie przyczyną były kłopoty finansowe. Malarz przez całe swoje życie miał długi[11]. Według historiografa sztuki Arnolda Houbrakena popełnił samobójstwo po tym, jak właściciel kamienicy zażądał zapłaty za wynajęcie mieszkania[12]. Malarz planował powiesić się na balustradzie mostu Korsjespoortbrug, ale lina przerwała się i wpadł do amsterdamskiego kanału Het Singel, a ponieważ tego samego wieczoru nadciągnął silny mróz, więc jego zwłoki znaleziono dopiero po 11 tygodniach w pobliżu śluzy Haarlemmersluis, gdy zaczęła się odwilż[13].
Liczne prace artysty znajdują się m.in. w Rijksmuseum w Amsterdamie, National Gallery w Londynie, Museum Boijmans Van Beuningen w Roterdamie, w Ermitażu w Sankt Petersburgu. W Polsce znajduje się jeden obraz tego artysty, we wrocławskim Muzeum Narodowym zatytułowany Motywy ze Starego Kościoła w Delft.
W 1996 w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku został wystawiony na sprzedaż obraz Emanuela de Witte, który przedstawiał realistyczną scenę z kościoła Oude Kerk w Amsterdamie: kobietę karmiącą dziecko, psa stojącego przy pilarze i unoszącego nogę do góry oraz grabarza, który przerwał pracę, aby porozmawiać z odwiedzającym, co świadczy o tym, że w XVII wieku kościół był nie tylko miejscem modlitwy, ale także miejscem spotkań. Wartość obrazu oszacowano na 700 tysięcy do miliona dolarów[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Ruud van Capelleveen, Emanuel de Witte (1617-1692) Nederlandse kunstenaar [online], CulturArchef.nl [dostęp 2009-06-08] (niderl.).
- ↑ a b „De Volkskrant”, Oude Kerk van Amsterdam geveild in New York, bericht van 11.01.1996 (niderl.).
- ↑ Dutch Historical Museum Collectie Pieter Saenredam (niderl.).
- ↑ Tirade: Carel Peeters Te veel is precies genoeg (niderl.).
- ↑ Emanuel de Witte, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2009-06-04] (ang.).
- ↑ Meesterwerken van Emanuel de Witte, Rijksmuseum. [dostęp 2009-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 lutego 2006)]. (niderl.).
- ↑ M. Bijtelaar: De kerkmeesters van de Oude Kerk. Jaarboek Amstelodamum, s. 37. (niderl.).
- ↑ Emanuel de Witte w Essentialvermeer.com. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).
- ↑ Amsterdams Historisch Museum Collectie en onderzoek. ahm.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-05)]. (niderl.).
- ↑ Schilderij Emanuel de Witte nu te zien in de Grote Synagoge bericht 25.04.2006 (niderl.).
- ↑ R. Ekkart, Q. Buvelot: Hollanders in beeld. Portretten uit de Gouden Eeuw. 224. (niderl.).
- ↑ A. Houbraken: De Grote Schouwburg. Schildersbiografieën. J. Konst, M. Selling. 1995. (niderl.).
- ↑ J. Buisman: Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Deel 5. 2006, s. 178–179. (niderl.).
Bibliografia edytuj
- Robert Genaille (red.), Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 224.
Linki zewnętrzne edytuj
- Emanuel de Witte w Artcyclopedia.com. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).
- Web Gallery of Art – galeria. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).