Gęzyn
Gęzyn (dawniej Gężyn[4])– wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie myszkowskim, w gminie Poraj. Sołtysem wsi jest Jan Podsiadlik.
| wieś | |
 Kościół | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
284[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
42-350 (Pustkowie Gęzyńskie), 42-360[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SMY |
| SIMC |
0143188 |
Położenie na mapie gminy Poraj  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego  | |
 50°38′23″N 19°12′01″E/50,639722 19,200278[1]
| |
Nazwa edytuj
Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istniała już w XV wieku. Założona została na surowym korzeniu w 1437 jako Gaszyn, Ganszin. Później wymieniana w 1440 Gossin, 1470-80 Ganschin, 1481 Gazin, 1529 Gązin. W XIX i XX wieku występowała również pod nazwą Gężyn, pod którą wymienia ją w 1881 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego[4].
Historia edytuj
Początkowo miejscowość była wsią szlachecką leżącą w kluczu koziegłowskim. W początku XV wieku tereny, na których powstała stanowiły własność kasztelana sądeckiego Krystyna z Kozichgłów. W 1437 Krystyn nakazał swojemu kmieciowi Michałowi Studzionce „de Kieszer” osadzenie na surowym korzeniu wsi Gęzyn na 22 łanach powstałych w wyniku wykarczowania należącego do niego lasu[4].
W 1440 Koziegłowscy herbu Lis dzielą należące do nich dobra, w wyniku czego Koziegłowy wraz z sąsiednimi wsiami; w tym Gęzyn, przypadł Janowi seniorowi. W 1519 Krzczon Koziegłowski, syn Jana seniora, sprzedał za 10 000 florenów swoje dobra koziegłowskie: zamek koziegłowski oraz miasto Koziegłowy wraz z okolicznymi wsiami, w tym Gęzyn, biskupowi krakowskiemu Janowi Konarskiemu. Od tego momentu miejscowość stanowi własność biskupstwa krakowskiego leżącą w kluczu siewierskim tzw. księstwie siewierskim znajdującym się w Koronie Królestwa Polskiego, a od unii lubelskiej z 1569 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[4][5].
Wieś leży w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. W XIX wieku dzierżawcy kuźnicy znajdującej się w Kuźnicy Starej wydobywali tu rudę żelaza. Wożono ją furmankami do Pieca Masłońskiego.
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim i leżała w Królestwie Polskim. Wymieniona została w XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego jako wieś Gężyn leżąca w powiecie będzińskim w gminie Chorów i parafii Koziegłowy. W 1827 we wsi znajdowało się 8 domów zamieszkanych przez 76 mieszkańców[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32390
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 298 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Leszczyńska-Skrętowa 1986 ↓.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. II, hasło „Gężyn”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1881. s. 542. [dostęp 2019-07-05].
Bibliografia edytuj
- Leszczyńska-Skrętowa Zofia: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, zesz. 4 , hasło: „Gężyn”. Wrocław: Ossolineum, 1986, s. 724.