Guzik

Guzik – element ubioru służący do zapinania np. płaszcza, swetra czy spodni. Najczęściej w kształcie koła, wykonany z plastiku, metalu lub z innych tworzyw. Guziki zaczęto przyszywać do ubrań w XIII wieku.
Alternatywą dla guzików są napy i spinki.

Słowem guzik określa się też różnego typu przyciski.

Historia edytuj

Guziki i im podobne przedmioty wykorzystywane jako biżuteria znano już w czasach cywilizacji doliny Indusu (około 2800-2600 p.n.e.)^[1] jak również w epoce brązu w Chinach (2000-1500 p.n.e.) oraz starożytnym Rzymie.

Cywilizacja doliny Indusu używała guzików wykonanych z muszelek w celach dekoracyjnych, przybierały one kształty geometryczne i posiadały dziurki dzięki czemu mogły zostać przyczepiane do odzieży^[2]. Ian McNeil (1990) utrzymuje, że: W rzeczywistości, pierwotnie guziki spełniały funkcję raczej ornamentalną niźli utrzymującą odzież. Najstarsze znane guziki znaleziono w Mohendżo-Daro w dolinie Indusu, wykonane są z muszelek i liczą ponad 5000 lat^[3]. Guziki służące do utrzymywania odzieży po raz pierwszy notuje się w Niemczech w XIII wieku^[4]. Niedługo potem zostały szeroko rozpowszechnione w całej średniowiecznej Europie.

Pierwsza wzmianka w literaturze pochodzi z XII wieku z poematu La Chanson de Roland, gdzie guziki określono jako małe rzeczy bez wartości. W kolejnych wiekach, stały się cenionymi elementami dekoracyjnymi peleryn i szat możnych i królów. Do powszechnego użytku guziki weszły w połowie XVI wieku. Złote lata guzika to lata 1830-1850^[5]. Wówczas producenci brytyjscy i zagraniczni prześcigiwali się w wymyślaniu coraz to wykwintniejszych wzorów, podnoszeniu jakości oraz precyzji wykonania. Wzory były bardzo dobrze narysowane, a matryce pierwszorzędnie wykonane. Często guziki, typu Omega lub dwuwarstwowe typu Sanders, dodatkowo cyzelowano. W roku 1840 rozpoczęła się masowa produkcja guzików szklanych.

Kolekcjonerstwo edytuj

Kolekcjonowanie różnego rodzaju guzików określamy słowem filobutonistyka.

Przypisy edytuj

↑ Khan, Omar (1999). "Fired steatite button". The Indus Civilization. San Francisco, USA: harrapa.com.https://archive.ph/20130103121723/http://www.harappa.com/indus2/128.html Retrieved 11 March 2010.
↑ Hesse, Rayner W. & Hesse (Jr.), Rayner W. (2007). Jewelrymaking Through History: An Encyclopedia. Greenwood Publishing Group. 35. ISBN 0-313-33507-9
↑ McNeil, Ian (1990). An encyclopaedia of the history of technology. Taylor & Francis. 852. ISBN 0-415-01306-2
↑ Lynn White: "The Act of Invention: Causes, Contexts, Continuities and Consequences", Technology and Culture, Vol. 3, No. 4 (Autumn, 1962), pp. 486-500 (497f. & 500)
↑ Ocalić od zapomnienia... guziki http://guzik.ocalicodzapomnienia.eu/o-guziku.php

Linki zewnętrzne edytuj

[1] Khan, Omar (1999). "Fired steatite button". The Indus Civilization. San Francisco, USA: harrapa.com.https://archive.ph/20130103121723/http://www.harappa.com/indus2/128.html Retrieved 11 March 2010.

[2] Hesse, Rayner W. & Hesse (Jr.), Rayner W. (2007). Jewelrymaking Through History: An Encyclopedia. Greenwood Publishing Group. 35. ISBN 0-313-33507-9

[3] McNeil, Ian (1990). An encyclopaedia of the history of technology. Taylor & Francis. 852. ISBN 0-415-01306-2

[4] Lynn White: "The Act of Invention: Causes, Contexts, Continuities and Consequences", Technology and Culture, Vol. 3, No. 4 (Autumn, 1962), pp. 486-500 (497f. & 500)

[5] Ocalić od zapomnienia... guziki http://guzik.ocalicodzapomnienia.eu/o-guziku.php

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]