Smogulec
Smogulec – osada w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim, w gminie Gołańcz.
| osada | |
 Kościół pw. św. Katarzyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
ok. 500 |
| Strefa numeracyjna |
67 |
| Kod pocztowy |
62-132[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PWA |
| SIMC |
0526191 |
Położenie na mapie gminy Gołańcz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wągrowieckiego  | |
 53°01′55″N 17°19′30″E/53,031944 17,325000[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.
Historia Smogulca edytuj
Jedna z najstarszych miejscowości Pałuk, została założona w XI wieku. W średniowieczu wieś była gniazdem rodowym Grzymalitów Smoguleckich (Smogulickich). Jednym z pierwszych wzmiankowanych przedstawicieli tej gałęzi potężnego wielkopolskiego rodu był Jakub Domaradzic ze Smogulca herbu Grzymała, który w latach 1280-1297 piastował urząd kasztelana rogozińskiego. W roku 1335 Smogulec otrzymał prawa miejskie, z tego samego roku pochodzą pierwsze wzmianki o drewnianym kościele, którego fundatorem był założyciel miasta Wierzbięta Smogulecki. Jednak parafię erygowano dopiero w 1415 roku. W 1613 roku wybuchł wielki pożar, który strawił większość miasta wraz z kościołem. Lata 1617-1619 to okres budowy, z fundacji Jana Wierzbięty Smoguleckiego, nowego renesansowego kościoła w Smogulcu, który częściowo przebudowany zachował się do dnia dzisiejszego. W XVII wieku Smogulec utracił prawa miejskie. W XIX wieku miejscowość była ośrodkiem znacznych dóbr rodziny Hutten-Czapskich - tzw. ordynacji smoguleckiej. Hutten-Czapscy w latach 1876-1879 dobudowali do miejscowego kościoła kaplicę rodową i spoczywają w niej w marmurowych sarkofagach. Bezdzietny Bogdan Hutten-Czapski zmarły w 1937 roku przekazał w testamencie Smogulec Uniwersytetowi Warszawskiemu. W 1939 roku po wybuchu II wojny światowej zmieniono nazwę na Basenheide, która utrzymała się do zakończenia wojny. W 1945 roku wojska sowieckie zniszczyły główną część pałacu z bogatą biblioteką. W okresie PRL w Smogulcu działało Państwowe Gospodarstwo Rolne (obecnie prywatne przedsiębiorstwo), wieś była dobrze rozwinięta. Latem 2009 roku dokonano remontu kompleksu pałacowo-parkowego. Planowany jest także remont kościoła.
W Smogulcu urodzili się:
- Jan Mikołaj Smogulecki [potrzebny przypis](1610-1656) – jezuita, matematyk, podróżnik, misjonarz w Chinach i na Jawie.
- Antoni Wiśniewski (1718-1774)- fizyk, matematyk, teolog i pedagog, wykładowca Collegium Nobilium (rektor w latach (1759-1761), pijar (od 1765 roku prowincjał zakonu).
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 125193
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1181 [zarchiwizowane 2022-10-26].
Linki zewnętrzne edytuj
- Smogulec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 891.
- Jak wyglądały wnętrza słynnego pałacu w Smogulcu pod Gołańczą, w którym przebywał prezydent, prymas? Relacja osób, które gościły w obiekcie
- Hrabia, u którego w pałacu w Smogulcu pod Gołańczą gościł prezydent RP, prymas i wielu innych. Jak wyglądało pałacowe życie i sam obiekt?