Synandrospadix vermitoxicus

*Synandrospadix vermitoxicus*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Aroideae
Rodzaj	Synandrospadix; Engl.
Gatunek	Synandrospadix vermitoxicus
	Nazwa systematyczna
	Synandrospadix vermitoxicus (Griseb.) Engl.; Bot. Jahrb. Syst. 4: 62 (1883)
Synonimy
	Asterostigma vermitoxicum Griseb.; Staurostigma vermitoxicum (Griseb.) Engl.; Lilloa puki Speg.;
	Asterostigma vermitoxicum Griseb.; Staurostigma vermitoxicum (Griseb.) Engl.; Lilloa puki Speg.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Synandrospadix vermitoxicus (Griseb.) Engl. – gatunek roślin zielnych należący do monotypowego rodzaju Synandrospadix, z plemienia Spathicarpeae, podrodziny Aroideae, w rodzinie obrazkowatych, występujący w suchych lasach równikowych w Boliwii, Peru, Paragwaju i północno-zachodniej Argentynie.

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów συν (syn – plus, razem), ανθρώ (andro – męski) i σπάδιξ (spadix – kolba kwiatostanu) i odnosi się do zrośniętych główek pręcików tych roślin (tworzących tzw. synandrium)^[3]; nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskich słów vermis (robak) i toxicum (trucizna, jad) i odnosi się do trujących kryształów szczawianu wapnia, którymi pokryte są z zewnątrz bulwy roślin tego gatunku.

Morfologia edytuj

Pokrój: Średniej wielkości rośliny zielne, przechodzące okres spoczynku.

Łodyga: Bulwa pędowa zagłębiająca się w podłoże na głębokość do 50 cm.

Liście: Roślina tworzy od 2 do 4 liści o prostej, spiczastej, sercowato-strzałkowatej blaszce, o wymiarach 20–25×15–20 cm. Ogonki liściowe, o długości 25–30 cm, tworzą długie pochwy.

Kwiaty: Roślina jednopienna, o 1–2 kwiatostanach typu kolbiastego pseudancjum, pojawiających się na szypułce o długości 15–20 cm, przed liśćmi lub w tym samym czasie. Pochwa kwiatostanu jajowato-lancetowata, nie zwężona, o długości około 10 cm, z zewnątrz zielona z ciemnozielonymi, pionowymi paskami, wewnątrz jasnopurpurowa z brązowawo-zielonymi, pionowymi brodawkami. Kolba krótsza od pochwy. Kwiaty żeńskie położone swobodnie w dolnej części kolby, częściowo przyrastającej do pochwy. Purpurowe Kwiaty męskie oddzielone od żeńskich paskiem kwiatów obupłciowych lub jałowych. Synandrium podłużno-konoidalne, osadzone na grubym trzonku stworzonym ze zrośniętych nitek pręcików, z okółkiem główek pręcików, ze środka którego wyrasta czasami dłuższy, pojedynczy, jałowy pręcik. Zalążnie, otoczone przez kilka podłużno-trójkątnych prątniczek, 3-5-komorowe. W każdej komorze znajduje się jeden zalążek.

Owoce: Niemal kuliste Jagody o średnicy około 1 cm, zawierające od 3 do 5 dużych, jajowatych nasion o wymiarach 8×4 mm, o grubej łupinie.

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 34.

Gatunki podobne: Rośliny z rodzaju Gorgonidium, od których różni się podłużno-trójkątnymi prątniczkami otaczającymi zalążnie, w pełni zrośniętymi synandriami i prostymi blaszkami liściowymi, oraz z gatunku Croatiella integrifolia, od których różni się wydłużonymi, całkowicie zrośniętymi nitkami pręcików, obecnością obupłciowych kwiatów między strefą kwiatów żeńskich i męskich oraz trójkątnymi, spłaszczonymi prątniczkami otaczającymi zalążnie.

Zastosowanie edytuj

Rośliny ozdobne: Roślina uprawiana z uwagi na bardzo atrakcyjne, choć cuchnące kwiatostany. Preferuje bardzo przepuszczalne podłoże, przy uprawie doniczkowej wymaga mieszanki materiałów nieorganicznych (np. perlit, żwir, keramzyt etc.) z żyzną materią organiczną (np. ziemia kompostowa). W okresie wegetacji podłoże powinno być cały czas wilgotne, ale nie mokre; w okresie spoczynku umiarkowanie suche, ewentualnie bulwę należy wydobyć z podłoża i przechować w suchym miejscu. Wymaga stanowiska bez bezpośredniego nasłonecznienia lub lekkiego cienia. Rozmnażanie z nasion.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-07-04] (ang.).
↑ Helmut Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6. (niem.).

Bibliografia edytuj

Adolf Engler: Botanische Jahrbücher für Systematik, Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie. T. 4. Leipzig: W. Engelmann, 1884. (łac. • niem.).
T. Stützel, Klaus Kubitzki: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae) (The Families and Genera of Vascular Plants). Springer. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
Culture Sheet. Synandrospadix vermitoxicus (Griseb.) Engl.. [dostęp 2010-07-04]. (ang.).
Eduardo G. Gonçalves. Two new Andean genera for the tribe Spathicarpeae (Araceae). „Willdenowia”. 35, 2005.

Linki zewnętrzne edytuj

Synandrospadix vermitoxicus. aroid.org. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-07-04] (ang.).

[3] Helmut Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6. (niem.).

[1]

[2]

[3]