Wyżne
Wyżne – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Czudec[5][4]. Leży nad potokiem Gwoźnica dopływem Wisłoka.
| wieś | |
 Dawny młyn i stacja paliw w Wyżnem nad Wisłokiem (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1449[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
38-120[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RSR |
| SIMC |
0648770[4] |
Położenie na mapie gminy Czudec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego  | |
 49°55′08″N 21°52′40″E/49,918889 21,877778[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Miejscowość jest siedzibą parafii Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0648787 | Debrza | część wsi |
| 0648793 | Dół | część wsi |
| 0648801 | Kamieniec | część wsi |
| 0648818 | Krzemyk | część wsi |
| 0648824 | Piekarówka | część wsi |
| 0648830 | Piekliska | część wsi |
| 0648847 | Podzamcze | część wsi |
| 0648853 | Przylasek | część wsi |
| 0648860 | Rędziny | część wsi |
| 0648876 | Rzeki | część wsi |
| 0648882 | Sołtysie | część wsi |
Historia edytuj
Wyżne - dawniej Wyrzne (zwane też Wyrżne, Werżyny lub Wizna) bierze swą nazwę od wyżyny i pagórków, na których zostało lokowane. Znana jest również legenda, iż podczas najazdu Tatarów na te tereny wyrżnęli oni niemalże wszystkich mieszkańców wsi, stąd też nazwa Wyrżne - później Wyżne.
Wyżne w 1536 roku należało do rodziny Procheńskich. Nazywało się ówcześnie Werżyny[6]. Jej przodek w 1390 roku przeniósł ją na prawo niemieckie. W 1909 roku wzniesiono młyn, ufundowany przez Uznańską[7]. W 1933 roku powstała gmina zbiorowa z siedzibą w Czudcu, w którą weszło 7 wsi, w tym również Wyżne. 8 września 1939 roku po wycofaniu się żołnierzy polskich z ziemi czudeckiej wkroczyli tam bez walki żołnierze niemieccy. Tu nie zatrzymali się długo, gdyż ich celem było zdobycie Rzeszowa.
Podczas wojny ZWZ, jak i również późniejsza AK miały dobrze zorganizowaną strukturę wywiadu i kontrwywiadu oraz działania dywersyjnego. Organizacją grup bojowych i dywersyjnych na terenie podrzeszowskim zajmował się m.in. Jan Stojałowski „Klucz” z Wyżnego. W 1940 roku utworzona została Czudecka Placówka ZWZ – AK o kryptonimie „Czereśnia”.
W 1998 roku w Wyżnem został zbudowany most przez Wisłok w ciągu ówczesnej drogi krajowej nr 9 (obecnie droga krajowa nr 19)[8].
W 2003 powstała tu 11-hektarowa Winnica Maria Anna – jedna z czterech polskich winnic, które w 2009 uzyskały zezwolenie na produkcję i sprzedaż swojego wina[9].
Urodzeni edytuj
- Stanisław Machowski (1894-1940) – porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 154013
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-02-08]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1565 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wyżne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 706.
- ↑ Atrakcje gminy Czudec. Lokalna Grupa Działania C.K. Podkarpacie. [dostęp 2020-07-16].
- ↑ Fedorońko 2009 ↓, s. 46
- ↑ Winnica Maria Anna
Bibliografia edytuj
- Wojciech Fedorońko: 3.3. Most przez rzekę Wisłok w miejscowości Wyżne. W: Praca zbiorowa pod redakcją Zygmunta Patera: Nasze osiągnięcia w budowie mostów. Łódź − Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 2009, s. 46. ISBN 978-83-7125-182-5.