Stanisław Bądzyński
Stanisław Ludwik Filip Bądzyński (ur. 30 kwietnia 1862 w Czekanowie, zm. 9 lutego 1929 w Warszawie) – polski chemik i fizjolog. Jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Chemicznego.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk chemicznych | |
| Doktorat | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
| |
Pochodził ze starej szlacheckiej rodziny herbu Junosza osiadłej na Podlasiu. Ze srebrnym medalem ukończył następnie rosyjskie gimnazjum w Siedlcach, po czym rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym w Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim w 1883 wyjechał do Lwowa tutaj zainteresował się chemia organiczną, którą studiował pod kierunkiem Bronisława Radziszewskiego. W 1885 wyjechał na dalsze studia do Berna, gdzie w listopadzie 1887 obronił doktorat. Po doktoracie pozostał w Bernie. Najpierw otrzymał posadę asystenta w kantonalnym Zakładzie Badania Środków Żywności, gdzie zajmował się składem chemicznym masła i mleka a następnie pracował w miejscowym szpitalu. W 1892 przeniósł się do Zurychu gdzie podjął pracę asystenta profesora Hermanna Eichhorsta w klinice chorób wewnętrznych stąd przeniósł się do Lipska. W 1895 obronił doktorat z medycyny na Uniwersytecie w Heidelbergu. W kwietniu 1897 roku przyjechał do Krakowa do przyjazdu nakłonił go Odo Bujwid pozostał tutaj przez 2 lata, ożenił się w tym czasie z Zofią Lubomęską, córką Władysława Ruperta Lubomęskiego profesora Studium Rolniczego na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym małżeństwie urodziło się później czworo dzieci – dwie córki i dwóch synów.
Profesor higieny na Uniwersytecie we Lwowie (1899–1906), następnie profesor chemii lekarskiej na tejże uczelni (1906–1919). Był członkiem Ligi Narodowej od 1907 roku[1]. W czasie obrony Lwowa przed Ukraińcami w listopadzie 1918 roku był członkiem Komitetu Bezpieczeństwa i Obrony Dobra Publicznego[2] (który pełnił funkcje lokalnego rządu, składał się z kilku resortów i sprawował władzę w części miasta kontrolowanej przez Polaków). O Lwów najstarszy syn Bądzyńskiego Stefan jako uczeń gimnazjum. W 1920 Stefan brał udział w wojnie z najazdem bolszewickim. Zginął na Wołyniu odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Virtuti Militari. Stanisław Bądzyński był wtedy już od roku profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie przeniósł się w 1919 i podjął pracę na w charakterze profesora chemii fizjologicznej (1919–1927). Kierował Katedrą i Zakładem Chemii Fizjologicznej na Wydziale Lekarskim. Zmożony przewlekłą chorobą wycofał się w 1927 roku z czynnego życia uniwersyteckiego. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 109-1-19)[3].
W 1932 pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (31 grudnia 1932)[4]
Współorganizator Akademii Nauk Lekarskich w Warszawie (1920). Badacz pośredniej przemiany białek i cholesterolu.
Członek PAU od 1909, od 1918 członek korespondent; od 1920 członek rzeczywisty TNW, od 1929 członek zwyczajny.
Prace edytuj
- Wymiana energii i materii u zwierząt (1914)
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 570.
- ↑ Czesław Mączyński, Boje lwowskie, cz. 1, Warszawa 1921, s. 203.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: BĄDZYŃSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
Bibliografia edytuj
- Halina Lichocka, Stanisław Ludwik Filip Bądzyński 91862-1929) [w:] "Portrety Uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego. 1915–1945" wyd. 2016 s. 94-103
- Stefan Dąbrowski, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 379–381. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0
- Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN, Katedra Historii Medycyny CM UJ
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Stanisława Bądzyńskiego w bibliotece Polona