Stanisław Renz (ur. 24 grudnia 1921 w Bydgoszczy, zm. 9 lutego 1993 tamże) – dyrygent, kompozytor, pianista i muzykolog, kierownik muzyczny i dyrektor scen poznańskich, dyrektor naczelny i kierownik artystyczny Opery i Operetki w Bydgoszczy.

Stanisław Renz
Data i miejsce urodzenia

24 grudnia 1921
Bydgoszcz

Data i miejsce śmierci

9 lutego 1993
Bydgoszcz

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna, jazz, musical

Zawód

dyrygent, kompozytor, pianistka, muzykolog

Zespoły
Big Banda Braci Renz
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Budynek Opery Nova w Bydgoszczy

Życiorys

edytuj

Urodził się jako syn Stanisława - kapelmistrza orkiestry 7 pułku strzelców konnych w Poznaniu. W 1939 był już na ostatnim roku w klasie fortepianu u prof. Zygmunta Lisieckiego w Państwowym  Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu. Podczas II wojny światowej był cywilnym jeńcem wermachtu w obozach w Prusach Wschodnich, później więźniem w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Działdowie, a następnie został wysłany do Karlsruhe na przymusowe roboty. Po wojnie wrócił do rodzinnego Poznania, gdzie podjął intensywne studia muzyczne. Ukończył dyrygenturę pod kierunkiem Waleriana Bierdiajewa, kompozycję u Stefana Poradowskiego i klasę fortepianu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu oraz muzykologię u Adolfa Chybińskiego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z miastem tym związany był do roku 1972. Uczył w Państwowej Szkole Muzycznej, sprawował kierownictwo muzyczne Teatru Dramatycznego, związany był jako redaktor z Rozgłośnią Poznańską Polskiego Radia i jako dyrygent z Artosem, Teatrem Komedii Muzycznej (1952-1955) oraz Operą im. S. Moniuszki (1953-1957) jako dyrygent i asystent Bierdiajewa. W czasie dyrekcji Waleriana Bierdiajewa, Stanisław Renz dyrygował operami: „Faust” Ch. Gounoda, „Straszny Dwór”, „Hrabina” (z Barbarą Kostrzewską w roli głównej) S. Moniuszki, „Carmen” G. Bizeta (z Antoniną Kawecką), „Kniaź Igor” A. Borodina, a za dyrekcji  Z. Górzyńskiego: „ Borys Godunow” M. Musorgskiego, „Turandot” G. Pucciniego, „Lakme” Leo Delibes.

Gdy powstała Operetka Poznańska, został jej pierwszym dyrygentem, a potem kierownikiem artystycznym i dyrektorem. W tym czasie współpracował też m.in. ze scenami muzycznymi w Szczecinie, Gdyni i Lublinie. Wzbogacał także swój dorobek twórczy. Poza suitami baletowymi, utworami na trąbkę i pieśniami, skomponował trzy musicale, grane na wielu krajowych scenach. Zyskał renomę czołowego twórcy tego muzyczno-teatralnego gatunku.

W 1973 r. jako ceniony już muzyk i dyrygent operowy został zaangażowany w Operze i Operetce w Bydgoszczy, w mieście w którym się urodził jako dyrygent i kierownik artystyczny. Jednym z powierzonych mu zadań było przygotowanie i zaangażowanie odpowiedniej obsady i repertuaru w celu wprowadzenia do nowego i nowoczesnego gmachu, budującej się opery. Budowa opery jednakże przedłużała się znacznie. W październiku 1977 r. objął stanowisko dyrektora naczelnego tej instytucji. Wprowadził do repertuaru opery łatwiejsze w odbiorze jak np. „Sprzedaną narzeczoną” B. Smetany, czy Pajace R. Leoncavallo.

Za jego dyrektorskich rządów wystawiano wiele premier o rozległym spectrum gatunkowym: od Kniazia Igora po „Skrzydlatego kochanka”, od Holendra tułacza” po „Najpiękniejszą”, od „Anny Kareniny” po Dziękuję ci, Ewo!. Także uznane i wielkoobsadowe opery „Straszny Dwór” i „Halka” S. Moniuszki, „Trubadur” G. Verdiego, „Holender Tułacz” R. Wagnera, „Niziny” D. F. Auber, „Cyrulik Sewilski” G. Rossiniego, „Poławiacz Pereł” G. Bizeta, „Manon” J. Masseneta i wiele innych. Rosły wskaźniki frekwencyjne i podnosiły się głosy niepokoju krytyków muzycznych, że opera klasyczna wypierana jest przez preferowaną przez niego komedię muzyczną. Jego przeciwnicy zarzucali mu sprzeniewierzenie idei programowej Studia Operowego oraz przechył w kierunku operetki i musicalu kosztem środowiska stricte operowego.

Wylew krwi do mózgu zniweczył dalszą karierę artystyczną Stanisława Renza. 12 maja 1979 r. zrezygnował z funkcji dyrektora Opery i Operetki w Bydgoszczy. W 1981 r. podczas świętowania 35-lecia pracy artystycznej został uhonorowany przez prezydenta miasta z zaangażowanie w rozwój kultury bydgoskiej. Po długiej i ciężkiej chorobie zmarł 9 lutego 1993 roku w Bydgoszczy.

Pełnione funkcje społeczne

edytuj
  • Wiceprzewodniczący i przewodniczący Komisji Stypendialnej w Ministerstwie Kultury i Sztuki,
  • Członek Komisji Ocen Librett i Przekładów w Ministerstwie Kultury i Sztuki,
  • Członek Komisji Stypendialnej w Ministerstwa Kultury i Sztuki,
  • Przewodniczący Komisji Kwalifikacyjnej dla muzyków orkiestr rozrywkowych przy Zarządzie Okręgowego Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki w Poznaniu,
  • Zasłużony dla Kultury Polskiej działacz ZAiKS, ZAKR, ZASP.

Odznaczenia

edytuj

Twórczość

edytuj

Stanisław Renz był dyrygentem wszechstronnym. Wspaniale czuł muzykę poważną, operową i operetkową, musicalową, jazzową. Jako kompozytor wielką wagę przywiązywał do formy i kształtu każdego z utworów scenicznych. Proporcjonalne rozłożenie ilości partii wokalnych solowych, ansambli, chóru, partii instrumentalnych i wokalno-instrumentalnych zawierających również akompaniament do scen baletowych i rewiowych jest w nich doskonale wyważone. Dodatkowo piękne, melodyjne, wokalne partie solowe opracowane z kunsztem kompozytorskim i literackim stawiane w kontraście z różnorodnymi rytmami tanecznymi i jazzowymi charakteryzującymi się trudnymi podziałami metrycznymi sprawiały, że musicale były bardzo chętnie kreowane przez wszystkich wykonawców w równym stopniu. Soliści śpiewacy, chór, aktorzy, tancerze, instrumentaliści wykonywali swoje partie z pełną satysfakcją i wielkim zaangażowaniem. Przed każdym z nich postawione były wysokie wymagania poprzez interesującą, ale i trudną stylistycznie ambitną muzykę. W musicalach występują niemal wszystkie style muzyczne: begiune, swing, blues, blues boogie, rock, twist, cha-cha, be-bob, boston, heavy blues, tango, polka, la conga, walc angielski, wiedeński, samba, salsa, bossa-nova, marsz, a także tańce polskie, takie jak oberek, kujawiak, mazur, krakowiak, etc. Każdy z tych rytmów i gatunków, mimo że doskonale oddany aranżacyjnie przez kompozytora wymaga osiągnięcia stylowego wykonania, tzw. feeling’u, co stanowiło i sprawia nie lada wyzwanie dydaktyczne.

Kompozycje

edytuj
  • Musical "Dziękuję ci Ewo",
  • Musical "Eksportowa Żona",
  • Musical "Skrzydlaty kochanek",
  • Baletowa Suita Jazzowa nr 1,
  • Baletowa Suita Jazzowa nr 2,
  • Baletowa Suita Jazzowa nr 3,
  • Suita Baletowa „Rokoko”,
  • Suita Baletowa „Cyrk”,
  • Suita Baletowa „In an Indian Camp”,
  • Suita Baletowa „Luksemburg”,

Pieśni: m.in. „Snow Falkes”, „O poranku”, Piosenki m.in. „Murarska Piosenka Poznania” sł. St. Kubiak, „Najmilsza” sł. J. Chodacki, ”Gołębie z Marcinkowskiego” sł. J. Mikołajczak, „W moim mieście” sł. Józef Ratajczak i inne.

Stanisław Renz pozostawił niedokończoną operę „Łuk Triumfalny” (libretto oparte na powieści F. M. Remarqea).

Bibliografia

edytuj
  • Prus Zdzisław, Weber Alicja: Bydgoski leksykon operowy. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2002. ISBN 83-85327-62-2. str. 313-315
  • Kydryński Lucjan, Przewodnik Operetkowy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1977. Wyd. I. str 564-569
  • Mikołajczyk Jacek, Musical nad Wisłą. Gliwicki Teatr Muzyczny. Gliwice 2010. ISBN 978-83-932278-0-8. str. 25-45
  • Praca zbiorowa III Nr 76. Czasy - Muzyka - Twórcy na Pomorzu i Kujawach. Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2014. ISBN 978-83-61262-41-1. str 345-363
  • Boruta Marian, Słowo Powszechne, 5-X-1962
  • Drajewski Stefan, „Historia polskich musicali”,  Głos Wielkopolski 7-IV-2011
  • Dworzecki Zdzisław, „Sceniczne dziesięciolecie Dziękuję Ci Ewo”, Poznań 4-XI-1972
  • Kenda Jadwiga, „W nowym sezonie” (Teatr Muzyczny w Łodzi), wrzesień 1969
  • Nowowiejski Feliks M., „Od Stanisława Moniuszki do Stanisława Renza”, (Państwowa Opera w Bydgoszczy), 25-III-1974
  • Nowowiejski Feliks M., „Trzy prapremiery Operetki Poznańskiej” (Państwowa Operetka Poznańska), 7-VI-1969
  • Nowowiejski Kazimierz, „Ruch Muzyczny”, 1961 nr 19
  • Pieczka Maria, „Musical, musical…”, (Państwowa Opera w Bydgoszczy), 13-XII-1976
  • Pruss Zdzisław, „Foto-refleksje”, Dziennik Wieczorny, Bydgoszcz 29-VII-1994
  • Sierpiński Zdzisław, Życie Warszawy 6-X-1962
  • Świtała Tadeusz, „Teatr Muzyczny w latach 1956-1981”, Kronika Miasta Poznania, rocznik XLIX
  • Trzos Andrzej M., „Uwaga – musical!”, (Państwowa Operetka Poznańska), 27-XI-1965
  • Artykuł „O teatrze” na stronie internetowej Teatru Muzycznego w Poznaniu, http://www.teatr-muzyczny.poznan.pl/index.php/pl/o-teatrze
  • Krótka kronika operowego życia w Bydgoszczy, 1973