Szykoń moczarowy
Szykoń moczarowy[1] (Pterostichus vernalis) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.
| Pterostichus vernalis | |||||
| (Panzer, 1796) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Nadplemię | |||||
| Plemię | |||||
| Podplemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Podrodzaj | |||||
| Gatunek |
szykoń moczarowy | ||||
| |||||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1796 roku przez Georga W.F. Panzera pod nazwą Carabus vernalis[2].
Morfologia edytuj
.jpg)
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 5,9 do 7,3 mm[3], ubarwionym czarno[3][4], najczęściej z czerwonym pierwszym członem czułków, rzadziej z członami czułków od pierwszego do trzeciego czerwonobrązowymi lub z członem pierwszym przyciemnionym[3], niekiedy także z nieco rozjaśnionymi goleniami i stopami[4]. Głaszczki mają człony również w częściach nasadowych ciemne do czarnych. Głowa ma powierzchnię między oczami pokrytą jednorodnym, małym i płytkim punktowaniem[3] oraz wyposażona jest w dwie pary szczecinek nadocznych (supraorbitalnych)[5]. Przedplecze ma lekko wypukłe w zarysie krawędzie boczne i jest w tylnych kątach wypłaszczone[3]. Pokrywy są płaskie[4], pozbawione irydyzacji[3][4], słabiej niż u P. cursor połyskujące[3], czarne[3][4] z czerwonobrązowymi do czarnych epipleurami[3], szeroko zaokrąglone na szczycie[4]. Ich powierzchnia ma wyraźną, poprzeczną, już przy czterdziestokrotnym powiększeniu rzucającą się w oczy mikrorzeźbę[3][5][4]. Mają całkowicie obrzeżone podstawy[5], od dwóch do czterech chetoporów (punktów szczecinkowych) dyskalnych w trzecim międzyrzędzie, niekiedy pojedynczy chetopor dyskalny w międzyrzędzie piątym[3] oraz pozbawione są rządków przytarczkowych[5] i chetoporów przytarczkowych. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone[3]. Odnóża cechują się stopami z pośrodkowymi rowkami podłużnymi na wierzchu członów[5][3]. Stopy tylnej pary mają porośnięty od spodu delikatnymi szczecinkami człon ostatni[3].
Ekologia i występowanie edytuj
Owad rozmieszczony od nizin po góry[3], z wyjątkiem ich wysokich partii[6]. Higrofil. Zamieszkuje stanowiska od wilgotnych po podmokłe[3][6], najchętniej zacienione[6], ale znajdywany też na tych odsłoniętych[3]. Zasiedla porośnięte roślinnością pobrzeża jezior, stawów, kałuż i wód wolno płynących oraz ich okolice, a także mokradła, lasy zalewowe i wilgotne łąki[3][6]. Preferuje gleby bagienne[6]. Bytuje w ściółce, pod kłodami, kamieniami, wśród mchów i turzyc[1][6]. Postacie dorosłe aktywne są od wiosny do jesieni i stanowią stadium zimujące. Zarówno one, jak i larwy są drapieżnikami[1].
Gatunek pierwotnie palearktyczny[3], zawleczony jednak z balastem okrętowym do Kanady i Stanów Zjednoczonych w nearktycznej Ameryce Północnej[7][8][6]. W Europie znany jest z Portugalii (w tym z Azorów), Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Afryce Północnej stwierdzony został z Maroka i Algierii. W Azji podawany jest z syberyjskiej części Rosji (na wschód po Lenę[6] i Bajkał[3]), anatolijskiej części Turcji, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Uzbekistanu i Iranu[7][8]. Na północ dociera do koła podbiegunowego[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Pterostichus vernalis – Szykoń moczarowy. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-02-23].
- ↑ G.W.F. Panzer: Faunae Insectorum Germanicae initia; oder Deutschlands Insecten. [Heft 30]. Nürnberg: Felsecker, 1796, s. 20.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 258-264.
- ↑ a b c d e f g Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 61-69, 232-255.
- ↑ a b c d e Von Arved Lompe: Gattung Pterostichus Bonelli 1810. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-02-23].
- ↑ a b c d e f g h i Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ a b Wolfgang Lorenz, Pterostichus (Argutor) vernalis (Panzer, 1796), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-23].
- ↑ a b Y. Bousquet, Pterostichini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 485-516, ISBN 87-88757-73-0.