Wikipedia

Tadeusz Hernes

Podporucznik rezerwy Wojska Polskiego

Tadeusz Zygmunt Hernes, ps. „Prezydent”, „Tadzio z Borzychowa” (ur. 8 sierpnia 1906 w Borzykowie[1], zm. wiosną 1940 w Katyniu) – dziennikarz, satyryk, humorysta, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Tadeusz Hernes
Ilustracja
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

8 sierpnia 1906
Borzykowo

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

do 1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

68 Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Życiorys

edytuj

Urodził się jako syn Karola i Stanisławy z domu Budzyńskiej[1]. Studiował na Politechnice Gdańskiej oraz prawo i polonistykę na Uniwersytecie Poznańskim[1].

Umiejętności dziennikarskie rozwijał w czasopiśmie „Orędownik Wrzesiński” wydawanym we Wrześni[2]. W 1927 został członkiem Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego „Baltia” i był redaktorem wydawanego „Biuletynu Korporacyjnego”. Był założycielem i pierwszym prezesem klubu literacko-artystycznego „Stratosfera”. Współpracownik „Kuriera Poznańskiego” i rozgłośni poznańskiej Polskiego Radia, w której współtworzył audycję funkcjonującą kolejno pod tytułami „Wielkopolska w przekroju”, następnie „Uśmiech Poznania”, a później „Wesoła Trójka Poznańska”[3]. Był znanym w regionie satyrykiem, sławnym z nieprzeciętnego poczucia humoru[4]. Wraz z Kazimierzem Grusem był autorem komiksu dla dzieci pt. Ucieszne przygody obieżyświatów[5].

Został powołany do odbycia służby wojskowej w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Awansowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 w korpusie oficerów piechoty. Został przydzielony do 68 pułku piechoty[6].

Nosił przydomek „Prezydent”[7] i „Tadzio z Borzychowa”. Był kawalerem.

W okresie mobilizacji w sierpniu 1939 został powołany do Wojska Polskiego i przydzielony do teatru polowego[8]. Po wybuchu II wojny światowej 1939 i agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Z zachowanych relacjach innych jeńców (których pamiętniki odnaleziono przy ich szczątkach), wynika, że Hernes w obozie wielokrotnie występował przed współosadzonymi, np. w dzień Wigilii Bożego Narodzenia 24 grudnia 1939, w Święto Trzech Króli 6 stycznia 1940, 28 marca 1940, a także jeszcze 5 kwietnia 1939; występy te organizowano w bloku obozowym pod nazwą „Małpi Gaj” i były określane jako „wieczory”, „rewia” albo „seans” Hernesa (wspominali o tym w swoich dziennikach np. Józef Trzepak, Maksymilian Trzepałka, Włodzimierz Wajda, Bronisław Wajs, Henryk Sztekler, Zbigniew Przystasz[9][10], zaś ostatni z nich stwierdził, iż Hernes i kpt. Folten za pracę powinni po powrocie do kraju być odznaczeni[11]). Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 2610 (przy zwłokach zostały odnalezione m.in. pismo urzędowe, pocztówka, wizytówka[12][13]).

Upamiętnienie

edytuj

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika[14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[15].

W kwietniu 2012 w Gminnym Ośrodku Kultury w Kołaczkowie została zorganizowana wystawa upamiętniająca Tadeusza Hernesa[16]. Imieniem Tadeusza Hernesa nazwano ulicę we Wrześni[17].

Rodzinny dom Tadeusza Hernesa w Borzykowie istnieje nadal; na jego fasadzie zostało zaplanowane umieszczenie tablicy pamiątkowej upamiętniającej syna tej miejscowości[18].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 255.
  2. ↑ „Orędownik” raz na cyfrowo. muzeum.wrzesnia.pl. [dostęp 2014-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
  3. ↑ Halo, halo, tu Radio Poznań!. epoznan.pl, 9 lipca 2014. [dostęp 2014-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
  4. ↑ Kronika. „Orędownik Wrzesiński”, s. 3, Nr 13 z 4 lutego 1936. 
  5. ↑ Zeszyty Komiksowe. Numer 4., styczeń 2006: Komiks przed wojną. zeszytykomiksowe.org. [dostęp 2014-07-12].
  6. ↑ Polscy oficerowie i policjanci zamordowani przez NKWD i pochowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej. katedrapolowa.pl. [dostęp 2014-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
  7. ↑ Minister z Borzykowa. gazetylokalne.pl/, 22 listopada 2012. [dostęp 2014-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
  8. ↑ Pamiętniki znalezione w Katyniu. Warszawa: Editions Spotkania, 1990, s. 268. ISBN 2-86914-050-9. Za: Janusz Deresiewicz, „Tygodnik Powszechny” nr 30/1989.
  9. ↑ Pamiętniki znalezione w Katyniu. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 136, 143, 151, 153, 159. ISBN 2-86914-044-4.
  10. ↑ Pamiętniki znalezione w Katyniu. Warszawa: Editions Spotkania, 1990, s. 136, 139, 151-152, 153, 159, 180, 184, 251, 268, 329. ISBN 2-86914-050-9.
  11. ↑ Zbigniew Przystasz. Spuścizna z Katynia. Odpis notatek. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 25, 38, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  12. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 65. ISBN 83-7001-294-9.
  13. ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-07-12].
  14. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  15. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  16. ↑ Wystawa w rocznicę mordu w Katyniu. nowa.wrzesnia.net.pl. [dostęp 2014-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
  17. ↑ Plan sieci i granic obwodów publicznych szkół. wrzesnia.pl. [dostęp 2018-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-19)].
  18. ↑ Borzykowo: Pamięć o Tadeuszu Hernesie. nowa.wrzesnia.net.pl, 9 lipca 2014. [dostęp 2014-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Hernes&oldid=74404760”