Wikipedia

Tatiana Romanowa

Tatiana Mikołajewna Romanowa (ur. 29 maja?/10 czerwca 1897 roku w Peterhofie, zm. 17 lipca 1918 w Jekaterynburgu) – wielka księżna rosyjska, druga córka cara Mikołaja II i carycy Aleksandry Fiodorowny, święta prawosławna.

Święta
Tatiana Nikołajewna Romanowa
święta cierpiętnica (strastotierpiec)
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1897
Petersburg

Data i miejsce śmierci

17 lipca 1918
Jekaterynburg

Czczona przez

Rosyjski Kościół Prawosławny

Kanonizacja

15 sierpnia 2000
przez Rosyjski Kościół Prawosławny

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Wielka księżna Tatiana Romanowa, 1910 rok.
Wielka księżna Tatiana Romanowa, 1914
Tatiana jako pielęgniarka w czasie I wojny światowej
Tatiana z ojcem

Życiorys

edytuj

Dzieciństwo i dorastanie

edytuj

Tatiana Mikołajewna Romanowa urodziła się 10 czerwca (29 maja według starego stylu) w pałacu carskim w Peterhofie. Była drugim dzieckiem i drugą córką Mikołaja II i Aleksandry Fiodorowny, młodszą o dwa lata od swojej siostry Olgi. Będąc w ciąży, caryca miała nadzieję na urodzenie syna, który mógłby – zgodnie z panującym prawem sukcesyjnym – zostać następcą tronu. Również narodziny dziewczynki były jednak dla rodziców powodem do szczęścia – w swoim pamiętniku Mikołaj II nazwał dzień narodzin Tatiany drugim – po dniu przyjścia na świat Olgi – szczęśliwym dniem w naszym życiu rodzinnym[1].

Aleksandra Fiodorowna zdecydowała, by jej córki – zarówno najstarsze Olga i Tatiana, jak i urodzone później Maria i Anastazja – były przez całe dzieciństwo traktowane z możliwie największą prostotą. Służba otrzymała polecenie, by zwracać się do nich, posługując się imieniem i otczestwem zamiast pełnego przysługującego im tytułu[2]. Tatiana była tak przyzwyczajona do bezpośredniego zwracania się do siebie, że oczekiwała od dworzan, by również publicznie rezygnowali z nazywania jej zgodnie z wymogami pełnej etykiety[2]. Wszystkie siostry były ze sobą silnie związane emocjonalnie, większość czasu spędzały razem. Jak wspominał urzędnik carski Mossołow, dziewczęta były izolowane od świata w celu zapewnienia im bezpieczeństwa (zwłaszcza po 1905) i nie miały innych przyjaciół bliskich im wiekowo[3]. Wielkie księżne zawsze podpisywały listy i prezenty wspólnym monogramem OTMA, złożonym z pierwszych liter ich imion[4]. Tatiana była jednak najsilniej związana ze starszą siostrą, Olgą, z którą dzieliła pokój. Rodzice i służba określały je jako „Wielką Parę”, w odróżnieniu od „Małej Pary” tworzonej przez Marię i Anastazję[2]. W kontaktach między sobą wielkie księżne używały języka angielskiego lub języka rosyjskiego, ze swoim bratem Aleksym i ojcem rozmawiały po rosyjsku, zaś z matką – po angielsku. Ponadto uczyły się francuskiego. Ich pierwszą nauczycielką angielskiego była guwernantka Margaret Eager, co sprawiło, że posługiwały się tym językiem z wyraźnym akcentem irlandzkim[5].

Zgodnie z tradycją wielkie księżne uczyły się jedynie w domu; ich matka żywo interesowała się ich edukacją[6]. Ponadto dziewczęta od najmłodszych lat były wdrażane do regularnego uczestnictwa w nabożeństwach prawosławnych i lektury literatury religijnej[7]. Tatiana najczęściej ze wszystkich sióstr czytała książki teologiczne, co dla niektórych dworzan było dowodem jej głębokiej wiary. Inni byli zdania, że dziewczyna starała się w ten sposób jedynie spełnić oczekiwania głęboko religijnej matki[8].

Mossołow w swoich wspomnieniach twierdzi, że wszystkie cztery siostry były bardzo uzdolnione i gdyby chodziły do szkoły publicznej, z pewnością należałyby do najlepszych uczennic[3]. Oprócz języków obcych Tatiana uczyła się również gry w tenisa[9], gry na fortepianie i rysunku, jednak nie przejawiała szczególnego zainteresowania żadnym z tych zajęć[5]. Interesowała się natomiast modą i dbała o własny elegancki wygląd[5], chętnie sama szyła i haftowała[10]. Zgodnie z życzeniem matki prowadziła pamiętniki, z których większość spaliła po wyjeździe do Tobolska, podobnie jak Olga[11]. Tatiana – najbardziej z sióstr – przypominała charakterem swoją matkę, najlepiej ją rozumiała i najchętniej spędzała z nią czas[5]. Anna Wyrubowa w swoich wspomnieniach nazwała ją „niemal doskonałym nowym wcieleniem matki”[12]. Według wspomnień pokojowej Elżbiety Ersberg właśnie ona, obok najmłodszej Anastazji, była najbardziej posłuszna w stosunku do rodziców[10]. Z kolei guwerner Aleksego Romanowa Pierre Gilliard opisywał Tatianę jako ładniejszą od swojej starszej siostry, ale mniej otwartą i spontaniczną[6]. Z kolei Anna Wyrubowa wspomina, iż właśnie Tatiana najbardziej pragnęła mieć wielu przyjaciół i obracać się w towarzystwie. Cieszyła się również szacunkiem młodszego rodzeństwa, które nazywało ją „gubernatorową”[12].

W odróżnieniu od Olgi, sceptycznie, a następnie nieprzychylnie nastawionej do obecności Rasputina na dworze carskim, Tatiana pozostawała w dobrych relacjach z domniemanym cudotwórcą. Zachowały się listy, jakie pisała do niego jako jedenastoletnia dziewczynka; wyraża w nich wiarę w dobroć i wszechmoc Rasputina. Podobnie jak jej matka i siostry, a także Anna Wyrubowa, Tatiana była obiektem plotek związanych z jej rzekomym uczestnictwem w orgiach, których organizatorem miał być Rasputin. Pojawiały się również informacje, jakoby Rasputin, mający prawo wolnego wstępu do sypialni wielkich księżnych, miał usiłować zgwałcić Tatianę. Wielka księżna jednak nie wspominała nigdy o takim wydarzeniu, a po zamordowaniu Rasputina była głęboko poruszona[13].

Ze względu na niepewność czasów, w jakich żyła, Tatiana – mimo chęci – nader rzadko pojawiała się w eleganckim towarzystwie i na oficjalnych spotkaniach. Nigdy też – mimo osiągnięcia odpowiedniego wieku 16 lat – nie została oficjalnie wprowadzona na rosyjskie salony. Jedną z jej nielicznych rozrywek związanych z opuszczaniem pałacu były regularne wyjścia z ojcem i Olgą do teatru. W czasie jednego z takich wyjść Tatiana była świadkiem zabójstwa premiera Piotra Stołypina[14]. Uczestniczyła natomiast w pracach działających przy dworze organizacji charytatywnych[2].

I wojna światowa i uwięzienie

edytuj

Po wybuchu I wojny światowej Tatiana podjęła – razem z matką i Olgą – pracę pielęgniarki w lazarecie. Ukończyła w tym celu kurs przygotowawczy[3]. Wszystkie asystowały przy operacjach[15]. Wielka Księżna Tatiana przekazywała też przez okres wojny wielokrotnie środki na rzecz poszkodowanych przez wojnę w Polsce. Jeszcze na kilka dni przed abdykacją ojca, przekazała ks. Zdzisławowi Lubomirskiemu kwotę 400 000 rubli. 8 marca 1917, już po podpisaniu przez Mikołaja II aktu abdykacji, na polecenie Rządu Tymczasowego była rodzina carska została oddana pod straż. Romanowom odebrano dawną eskortę i pozwolono swobodnie poruszać się jedynie po wyznaczonym im na mieszkanie Pałacu Aleksandryjskim w Carskim Siole. Tatiana była wówczas podobnie jak reszta rodzeństwa chora na odrę. O zmianie położenia rodziny poinformowała ją matka; wielka księżna ciężko przeżyła tę wiadomość[16]. 31 lipca 1917, chcąc oddalić Romanowów od coraz bardziej skomplikowanej sytuacji politycznej w Piotrogrodzie, a także utrudnić jej ewentualną ucieczkę, Rząd Tymczasowy zdecydował się o wywiezieniu byłego cara, jego żony i dzieci do Tobolska. Tatiana razem z rodziną została przewieziona chronionym pociągiem, oflagowanym symbolami Czerwonego Krzyża, zaś termin podróży rodziny do ostatniej chwili utrzymywano w tajemnicy, także przed wywożonymi[17]. Według oficjalnej wersji przedstawionej przez rząd 6 sierpnia, po dotarciu Romanowów na przeznaczone miejsce, dzieci byłej pary carskiej dobrowolnie udały się do Tobolska razem z rodzicami. Rodzina zamieszkała w specjalnie urządzonej dawnej rezydencji gubernatorskiej, nazwanej po rewolucji lutowej Domem Wolności. Mimo ściśle kontrolowanego i skromnego życia Romanowowie starali się kultywować niektóre tradycje dworskie, np. zwracając się do siebie, używając zlikwidowanych już tytułów monarszych[18]. Ważną rolę w życiu uwięzionych odgrywał także regularny udział w nabożeństwach, codzienna wspólna modlitwa oraz lektura książek religijnych i Pisma Świętego[19]. Tatiana stała się w tym okresie szczególnie religijna, co było kolejną cechą upodabniającą ją do matki[5].

25 kwietnia 1918 była para carska została przewieziona do Jekaterynburga. Aleksandra Fiodorowna mogła zabrać ze sobą tylko jedną córkę; wybrała Marię. Chciała bowiem, by Tatiana – jako najsolidniejsza i będąca w najlepszym zdrowiu – prowadziła tymczasowo gospodarstwo i zajmowała się Aleksym[20]. Razem z pozostałym rodzeństwem i służbą dotarła do rodziców w maju tego samego roku na statku Ruś[21]. Rodzina została rozlokowana w domu Ipatiewa, w którym mieszkała pod strażą aż do egzekucji. Tatiana dzieliła pokój z trzema siostrami[22]. Według ostatnich notatek z zachowanego dziennika Aleksandry Fiodorowny w ostatnich miesiącach życia religijność jej drugiej córki jeszcze się pogłębiła. Tatiana regularnie czytała Pismo Święte; w ostatnim dniu życia razem z matką czytały Księgę Amosa i Księgę Abdiasza[23].

Śmierć

edytuj

Tatiana Romanowa została rozstrzelana w Jekaterynburgu w nocy z 16 na 17 lipca 1918 razem z całą rodziną. W momencie śmierci miała 21 lat[24]. Decyzja o śmierci Romanowów miała zapaść na najwyższym szczeblu bolszewickich władz państwowych już w kwietniu 1918. Wcześniej Rada Komisarzy Ludowych rozważała zorganizowanie pokazowego procesu obalonego cara, na wzór procesu Ludwika XVI w czasie rewolucji francuskiej w 1792[25]. Ostatecznie jednak, w obawie przed uwolnieniem zdetronizowanego cara przez Białe Armie w Moskwie zapadła decyzja o egzekucji Romanowów. Śmierć wszystkich członków rodziny miała uniemożliwić wykorzystanie któregokolwiek z nich jako politycznego symbolu przez przeciwników rewolucji[25].

W nocy z 16 na 17 lipca Romanowowie zostali poproszeni o ubranie się i zejście do piwnicy, rzekomo w celu przygotowania do wyjazdu, przez nadzorującego straż nad nimi Jakowa Jurowskiego. Na prośbę cara w pomieszczeniu, do którego ich zaprowadzono, zostały ustawione krzesła dla Mikołaja i Aleksandry, córki stanęły za matką. Jurowski oznajmił, że z powodu prób odbicia Romanowów z rąk bolszewików muszą oni zostać zabici. Zszokowany car przerwał w tym momencie lekturę wyroku, na co Jurowski natychmiast wyjął rewolwer i strzelił najpierw do niego, a następnie do carewicza Aleksego, którego ojciec trzymał na rękach. Według relacji jednego z członków plutonu egzekucyjnego, Andrieja Striekotina, Aleksandra Fiodorowna i Olga przeżegnały się, widząc broń w rękach pozostałych strażników[26]. Według zeznań czekisty Miedwiediewa pierwsze strzały zostały wymierzone do cara i carycy, do ich dzieci strzelano w drugiej kolejności[27]. Tatiana, podobnie jak pozostałe córki Mikołaja II, przeżyła pierwszą salwę, gdyż w jej gorsecie zaszyta była część należących do niej drogich kamieni. Została zabita strzałem w głowę z bliska[28].

Po egzekucji ciała ofiar zostały obdarte z biżuterii i wywiezione razem z innymi do lasu w okolicy wsi Koptiaki. W celu uniemożliwienia identyfikacji zwłok wszystkie ciała zostały poćwiartowane i spalone, zaś twarze dodatkowo zdeformowane kwasem. Jakow Jurowski w szyfrowanej depeszy poinformował Swierdłowa o egzekucji[27]. 25 lipca 1918 Izwestia informowały o straceniu byłego cara, zapewniając jednak równocześnie, że jego rodzina znajduje się w bezpiecznym miejscu[29]. O wiadomości o losie byłej carycy i jej dzieci wielokrotnie zabiegała ambasada niemiecka, otrzymując uspokajające zapewnienia o przetrzymywaniu ich w Permie[29]. Osobne śledztwo w sprawie Romanowów prowadzili Biali po wejściu do Jekaterynburga i odkryciu śladów egzekucji w piwnicy domu. Przesłuchiwani przez nich chłopi z Koptiaków wskazali jako miejsce ukrycia szczątków uroczysko „Czterech Braci”, na którym 17 lipca zostali zatrzymani przez zbrojnych czerwonoarmistów i zmuszeni do wyjścia z lasu. Na uroczysku nie znaleziono szczątków Tatiany. O tym, że w miejscu tym pochowano Romanowów, mogły świadczyć jedynie odnalezione pojedyncze przedmioty należące do ofiar (np. medalion Olgi z wizerunkiem św. Mikołaja)[30]. Szczątki zamordowanych (oprócz ciał Aleksego i Marii) zostały odnalezione dopiero w czerwcu 1991 i pochowane 17 czerwca 1998 w soborze Świętych Piotra i Pawła w Petersburgu[31].

Samozwańcy

edytuj

Według Michaela Occleshawa, autora książki „Spisek na życie Romanowów: Romanowowie i dom Windsor”, Tatiana miała być uratowana i ewakuowana do Anglii, gdzie poślubiając żołnierza, żyła pod imieniem Larissa Tudor (zm. 1926). Natomiast w końcu lat 30. za cudownie uratowaną Tatianę podawała się kobieta nazwiskiem Maddess Aiort[32].

Kanonizacja i rehabilitacja

edytuj

15 sierpnia 2000 Synod Biskupów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego uznał Mikołaja II i jego rodzinę za cierpiących za wiarę i dokonał ich kanonizacji. Podstawą do uznania rodziny carskiej za świętych była ich postawa w czasie uwięzienia i głęboka wiara wszystkich członków rodziny. Romanowowie nie uzyskali tytułu „męczenników”, a jedynie „cierpiących za wiarę” (ros. страстотéрпец), gdyż fakt wyznawania prawosławia nie był bezpośrednim powodem ich rozstrzelania[33]. Mimo nienadania Romanowom kanonicznych tytułów męczenników funkcjonują oni w ten sposób w prawosławnej opinii publicznej, jak również w oficjalnych publikacjach i na ikonach[34]. Wcześniej, w 1981, rodzina carska została kanonizowana przez niekanoniczny ówcześnie Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji. Wszyscy członkowie rodziny zostali uznani za nowomęczenników[35]. Część duchownych tego Kościoła głosiła pogląd, iż Romanowowie padli ofiarą mordu rytualnego, czego miały dowodzić znaki i napisy pozostawione na ścianach domu Ipatiewa napisy[36]. Pogląd ten został jednak odrzucony przy ich kanonizacji przez Rosyjski Kościół Prawosławny[37].

Osobny artykuł: Kult cara Mikołaja II i jego rodziny.

Tatiana w kulturze

edytuj
  • W filmie Nicholas and Alexandra (pol. Mikołaj i Aleksandra) z 1971 Tatianę zagrała Lynne Frederick (1954-1994).
  • W filmie The Lost Prince (pol. Nieznany książę), opowiadającym historię najmłodszego i zapomnianego syna króla Wielkiej Brytanii Jerzego V – księcia Jana, w rolę Wielkiej Księżnej Tatiany wcieliła się Holly Boyd (była to rola epizodyczna – sceny: odwiedziny rodziny carskiej w Anglii oraz pobyt na Syberii i morderstwo Romanowów).
  • Tatiana Romanowa jest jedną z bohaterek powieści Sekret Tatiany autorstwa Gill Paul. Książka stała się bestsellerem USA Today oraz zajęła pierwsze miejsce na liście bestsellerów Kindle[38][39].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 84-85. ISBN 83-85558-35-7.
  2. ↑ a b c d Robert Massie: Nicholas and Alexandra. Dell Publishing Co., 1967, s. 135. ISBN 0-440-16358-7.
  3. ↑ a b c A. Mossołow: The Children. [dostęp 2009-08-13]. (ang.).
  4. ↑ Elisabeth Heresch: Mikołaj II. „Tchórzostwo, kłamstwo i zdrada”. Gdynia: Uraeus, 1995, s. 146. ISBN 83-85732-07-1.
  5. ↑ a b c d e Biographies – The Grand Duchesses – OTMA. [dostęp 2009-08-12]. (ang.).
  6. ↑ a b Pierre Gilliard: First Lessons at Court – Pierre Gilliard – Thirteen Years at the Russian Court. [dostęp 2009-08-12]. (ang.).
  7. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 147-148. ISBN 83-85558-35-7.
  8. ↑ Greg King, Penny Wilson: The Fate of the Romanovs. John Wiley and Sons, 2003, s. 48. ISBN 0-471-20768-3.
  9. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 150. ISBN 83-85558-35-7.
  10. ↑ a b Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 153. ISBN 83-85558-35-7.
  11. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 149. ISBN 83-85558-35-7.
  12. ↑ a b The Imperial Children. [dostęp 2009-08-19]. (ang.).
  13. ↑ Robert Massie: Nicholas and Alexandra. Dell Publishing Co., 1967, s. 208-209. ISBN 0-440-16358-7.
  14. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 159. ISBN 83-85558-35-7.
  15. ↑ Elisabeth Heresch: Mikołaj II. „Tchórzostwo, kłamstwo i zdrada”. Gdynia: Uraeus, 1995, s. 184. ISBN 83-85732-07-1.
  16. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 255. ISBN 83-85558-35-7.
  17. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 271-273. ISBN 83-85558-35-7.
  18. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 277-278. ISBN 83-85558-35-7.
  19. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 444 i 451-452. ISBN 83-85558-35-7.
  20. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 344-346. ISBN 83-85558-35-7.
  21. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 387. ISBN 83-85558-35-7.
  22. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 372. ISBN 83-85558-35-7.
  23. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 451. ISBN 83-85558-35-7.
  24. ↑ Greg King, Penny Wilson: The Fate of the Romanovs. John Wiley and Sons, 2003, s. 303. ISBN 0-471-20768-3.
  25. ↑ a b Elisabeth Heresch: Mikołaj II. „Tchórzostwo, kłamstwo i zdrada”. Gdynia: Uraeus, 1995, s. 326. ISBN 83-85732-07-1.
  26. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 472-473. ISBN 83-85558-35-7.
  27. ↑ a b Elisabeth Heresch: Mikołaj II. „Tchórzostwo, kłamstwo i zdrada”. Gdynia: Uraeus, 1995, s. 344-345. ISBN 83-85732-07-1.
  28. ↑ Robert Massie: Romanowowie: ostatni rozdział. Warszawa: Amber, 2007, s. 8-9. ISBN 83-241-2890-5, ISBN 978-83-241-2890-7.
  29. ↑ a b Elisabeth Heresch: Mikołaj II. „Tchórzostwo, kłamstwo i zdrada”. Gdynia: Uraeus, 1995, s. 352. ISBN 83-85732-07-1.
  30. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawdę zginął car Mikołaj II. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 468. ISBN 83-85558-35-7.
  31. ↑ Probe into death of Emperor Nicholas II family closed. [dostęp 2009-08-13]. (ang.).
  32. ↑ Maddes Aiort
  33. ↑ Nicholas II And Family Canonized For 'Passion'. New York Times, 15 sierpnia 2000. [dostęp 2009-08-13]. (ang.).
  34. ↑ PATRIARCH ALEKSY VISITED THE PLACE WHERE THE REMAINS OF THE ROYAL MARTYRS HAD BEEN BURNED. 23 września 2000. [dostęp 2009-08-13]. (ang.).
  35. ↑ Greg King, Penny Wilson: The Fate of the Romanovs. John Wiley and Sons, 2003, s. 495. ISBN 0-471-20768-3.
  36. ↑ Tsar-Martyr Nicholas Ii And His Family. [dostęp 2009-08-13]. (ang.).
  37. ↑ Maksym Szewczenko: The Glorification of the Royal Family. „The Matter Has Been Resolved”. Niezawisimaja Gazeta, 31 maja 2000. [dostęp 2009-08-13]. (ang.).
  38. ↑ The Secret Wife by Gill Paul [online], www.fantasticfiction.com [dostęp 2018-09-26] (ang.).
  39. ↑ Sekret Tatiany [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2018-09-26] (pol.).

Literatura

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tatiana_Romanowa&oldid=72694311”